Oudezijds Voorburgwal 224

Dit pand uit 1725 was het 400e pand dat het 40 jarige Stadsherstel in 1996 in bezit kreeg. De gemeente gaf ons als jubileumgeschenk een gevelsteen met daarop een ton, een zogenaamd ‘Heydelberghs vadt’ , maar wat is dat, en waar kwam die steen nou vandaan?

Onkelboerensteeg 2

Dit hoekhuis is van vele vermogende Amsterdammers geweest. Het heeft altijd gehoord bij het hoekhuis aan de Kloveniersburgwal. Nu is het een woonhuis, met een voorgevel naar ontwerp van de architect A.C. Bleijs, architect van o.a. de Sint Nicolaaskerk.

Utrechtsestraat 141

Dit monument met een lage trapgevel met vleugelstukken in de top wordt bekroond door een leeuw met een wapenschild en een lelie in de gevel. Door de verregaande bouwvalligheid was het pand door de vorige eigenaar volledig in de stutten gezet. Wij restaureerden het in 1975 en als kers op de taart kreeg het in 2016 dankzij Vriend, Ruud van Helden, kleur.

Herengracht 366

Een van de rijksten van de Republiek liet dit huis bouwen door niemand minder dan Philips Vingboons. Het is gedecoreerd door onder andere de schilder Jacob de Wit en beeldhouwer en stuckunstenaar Ignatius van Logteren. De Vrienden hebben een kunstwerk van Ignatius behouden voor Amsterdam.

Geveltop Cromhouts bewaard voor Amsterdam

Wij hebben bijna veertig geveltoppen, gevel- fragmenten en gevelstenen bewaard voor het stadsbeeld. En nu komt daar weer één bij, dankzij een bijdrage van onze Vrienden. Monumentenzorg ruimt haar depot op en schonk ons het natuurstenen alliantiewapen van de Cromhouts.

Gouwenaarssteeg 23-25

In de Gouwenaarssteeg, een van de smalle stegen aflopend van de Nieuwendijk naar de Stromarkt, staat op nummer 23-25 een onopvallende trapgevel. Wel is in deze gevel uit 1661 een fraaie gevelsteen aangebracht. Voorstellende een van de zeven christelijke deugden.

Tussen Kadijken 5 t/m 13

Het 18e eeuwse huis heeft een gevelsteen waarop de heerlijkheid Udinck staat afgebeeld. Je zou toch denken dat het makkelijk te achterhalen is welke plaats hier afgebeeld wordt, helemaal als je weet wie hem in de gevel geplaatst heeft. Maar helaas is dat niet zo. Lees meer over onze zoektocht .

Kalkmarkt 13 / Binnenkant 51

Een tekening van Reinier Vinkeles uit 1765 toont ons de fraaie zijgevel van het pand Kalkmarkt 13 / Binnenkant 51. De tekening herbergt een klein raadsel: naast de buitentrap naar de bovenhuizen is een gevelsteen te zien met het jaartal 1592. Waalseiland werd echter pas aangeplempt in 1644. De steen is de op één na oudste in Amsterdam en heeft een duidelijke link met de scheepvaart: het toont een waterschip.

Leliegracht 36 / Keizersgracht 172A

Lang was in dit hoekpand een bakkerij gevestigd. Met bijbehorende poes om de muizen weg te jagen. Bij de restauratie werd de naam die het pand ooit droeg, ‘de Sieperse Kat’, in ere hersteld met een cartouche hoog in de top. Die overigens van een ander pand afkomstig was. Na de bakkersgeschiedenis opende hier Vroom zijn eerste winkel. Niet veel later werd zijn naam - tezamen met die van zwager Dreesmann - een begrip.

Korte Keizersstraat 11

Dit huis in de Korte Keizersstraat bezit maar liefst 2 gevelstenen met een keizer daarop afgebeeld. De oudste laat mooi zien hoe trots Amsterdam op haar kroon was en laat ook mooi de andere keizerlijke attributen zien. De andere steen vertelt een heel ander verhaal, namelijk dat van het zogenaamde Kilroy-figuurtje.

Oudezijds Voorburgwal 34

Oudezijds Voorburgwal 34 werd in de hongerwinter gesloopt en jarenlang stond er alleen een onderstuk dat als garage in gebruik was door de familie van Marken. Stadsherstel heeft het pand gereconstrueerd, waarbij de kap vliegend de wallen overging. Zo is de gevelrij weer compleet. Echt Stadsherstelwerk dus.

Kerkstraat 331

Het huis dat ooit een dubbelpand was, bestond niet meer toen wij eigenaar werden. Er stond alleen nog een onderstuk, zoals ook op de buurkavels. Wij konden een huis dat elders uit de stad weg moest hier herplaatsen. En zo is de gevelrij weer mooi aangeheeld.

De Emmaüsgangers

In dit monument met een midden 19e eeuwse sobere lijstbekroning met consoles en topgevelachtige dakkapel, woonde in 1923 de oudste bewoonster van Nederland. In het huis met drie Bijbelse voorstellingen in de gevel bracht zij haar laatste jaren, psalmen en geestelijke liederen zingend, door.

Stuyverstuyntje

Stadsherstel koopt in 1983 dit monument in een verpauperd gebied en restaureert het vijf jaar later. Bewoner Ruud van Dijk is huurder vanaf 1975 en keert terug na restauratie. Begin 19e eeuw is VOC-ambtenaar en reisboekenschrijver Jacob Haafner één van de kleurrijke bewoners. Hij is kritisch op zending, slavernij en kolonialisme en schuift dat niet onder stoelen of banken.

Bethaniënstraat 14

Dit huis met een gevelsteen met daarop de evangelist Sint Lucas in de zijgevel, had deze steen in de 17e eeuw nog in de voorgevel, waaruit hij op een gegeven moment verdween. Maar gelukkig werd de steen teruggevonden en nu siert Lucas als beschermheilige van de schilders en beeldhouwers weer het pand.

Kerkstraat 326

In dit monument wonen nu leden van het Vrouwendispuut Bever. Maar het oude winkelpand is vooral bijzonder omdat Johanna Borski er in de 19e eeuw eigenaar van was. Zij wordt ook wel de ‘financier van Nederland’ genoemd. Door haar bestaat de Nederlandsche Bank, een project van Koning Willem I, nog steeds. En ze verdiende er ook mooi aan. Stadsherstel restaureerde dit monument in 1967

Vijzelgracht 1

Dit rijksmonument met een houten onderpui en klokgevel met hoekvoluten en als bekroning een gebogen fronton laat goed het belang van het stadsherstellen zien. Als deze belangrijke hoek in Amsterdam niet zou zijn opgeknapt dan was het stadsgezicht hier heel anders geweest. Hoekhuizen pakte Stadsherstel vanaf haar oprichting in 1956 op. Opgeknapt fungeren ze als boekensteunen voor twee gevelrijen. Het effect is dus tweemaal zo groot.

Lange Niezel 22

Dit rijksmonument is een voorbeeld van een bedreigd pand dat te lang ‘onbeschermd’ is geweest. Kunsthistorisch en geschiedkundig blijkt dit één van de meest waardevolle woonhuizen van Amsterdam te zijn. De kunsthistorische waarde wordt bepaald door de grotendeels nog aanwezige 16e-eeuwse skelet constructie, terwijl bewoning door de bekende familie Bicker het pand geschiedkundig interessant maakt. Het mannenhoofd met baard in de gevel is een merkwaardige versiering.

Keizersgracht 703

In dit huis werd in december 1814 de grondlegger van de Nederlandse Hypotheekbankbedrijven geboren, de heer Philip Johannes Bachiene. Een steen in de gevel herinnert daaraan. In die tijd was er nog geen groente- en fruitwinkel in het pand gevestigd, maar nu wel, en dat al meer dan zeventig jaar.

Hoogte Kadijk 12

De oud-bewoonster van dit pand vroeg ons te zorgen voor haar gevelstenen. In de ene staat een verwijzing naar de achternaam Schelhaas, de andere steen heeft de enige activistische gevelsteentekst in de stad. De steen met de haas is gehakt door Sjuwke Brinkgreve- Kunst, de vrouw van onze geestelijk vader Geurt Brinkgreve. Willy Schelhaas liet voor het onderhoud van haar stenen een geldbedrag na.

Huisduinen

Gevelstenen zijn met een bepaalde reden in een pand aangebracht. Vaak wordt na archiefonderzoek het verhaal erachter pas duidelijk. Zo was het ook met de gevelstenen van Jan Corneliszn Duyts in de Kerkstraat 402-408. En als verrassing kwamen er nog leuke details tevoorschijn toen wij eeuwen van overschilderingen weghaalden.

De Stutter

De bouwkundige staat van dit hoekhuis was zodanig slecht dat ze jarenlang met dubbele stut aan de Kerkstraat overeind werd gehouden. Samen met het pand Kerkstraat 328 is er per verdieping een woning gerealiseerd. Ter herinnering aan alle panden die in de vorige eeuw in de stut stonden hebben we de gevelsteen van de Stutter in de zijgevel van dit winkelwoonhuis aangebracht.

Pastorie De Duif

Kerk De Duif heeft de jaren zeventig van de twintigste eeuw ternauwernood overleefd. Ook het lot van de pastorie met het historisch interieur, zo verbonden met de geschiedenis en de functie van De Duif, hing aan een zijden draadje. Beiden zijn gerestaureerd en hebben een mooie functie gekregen. In de gevel van de pastorie is een bijzondere gevelsteen aangebracht.

Tuinstraat 57

In de Tuinstraat op nummer 57 zit een mooie gevelsteen met een afbeelding van een groen laken. De gevelsteen zat eerst op een vreemde plek in het pand en daarvoor…? We proberen het mysterie te ontrafelen van dit Jordanese pandje.

Sint Nicolaasstraat 88-90

In allerlei historische beschrijvingen lees je dat in de Sint Nicolaasstraat veel koffie- en theehuizen zijn. Ook werd aangenomen dat de steen in nummer 88-90 een reclame was voor een gespecialiseerde koffiehandelaar maar na onderzoek blijkt deze aanname verkeerd. Het is een reclame-uiting van pakker Gijsbert Rebel die hier zijn winkel had.

INDE Barck

Een korenhandelaar, een uitdrager en een tabaksaffaire het komt allemaal voorbij in dit rijksmonument in een oud straatje in Amsterdam. Verbazingwekkend dat daar zelfs na onze restauratie in de jaren tachtig nog auto’s doorheen rijden.

Pakhuis de Maan

Wij kochten dit typisch 17e eeuwse pakhuis onder zeer gunstige voorwaarden van onze betrokken aandeelhouder de Nederlandse Handelsmaatschappij. We restaureerden het en brachten de woonfunctie terug in de stad. Het was van koopman Hendrik Staets en later o.a. woonhuis van onze oud directeur die óók een passende gevelsteen in de gevel kreeg.

Prinsengracht 1a

Rond 1620 laat Egbert Daelder het huidige Prinsengracht 1A bouwen en hij noemt het ‘De Justitie’. Zijn dochter en erfgename wordt een van de eerste onafhankelijke zakenvrouwen en met succes. Later hangt hier ‘De Koning van Engeland’ uit en sinds de restauratie staat de Heilige Petrus in de gevel: een gevelsteen die werd aangetroffen in de achtergevel van het buurpand. Het vormt een mooi drieluik met de twee religieuze stenen in de gevels van nummer 3 en 5.

Crabbendam

Dit rijksmonument van rond 1670 en gelegen vlakbij de Noordermarkt moet als het goed is, aan haar bewoners en eigenaren veel geluk gegeven hebben. Zó versierd is het met allerlei attributen die voorspoed, weelde, overwinning en overvloed moesten afdwingen. Wij konden het aankopen en restaureerden het succesvol. Dus ons heeft het in ieder geval geluk gebracht.

Prinsengracht 5

Van nummer 5 is de voorgevel herbouwd. De constructieve toestand was zo slecht dat dat niet anders kon. De toestand van het achterhuis was beter en dit kon geheel bewaard blijven. Op de gevelsteen is de apostel Paulus als verdediger van het geloof voorges

Sonnenbergh

Huis Sonnebergh is gebouwd in Amsterdams Renaissance stijl in opdracht van Jan Gerritsz Sonnenbergh. Hij liet als familiewapen de gevelsteen Sonnenbergh aanbrengen in de gevel. Ook was dit in de 19e eeuw het eerste Amsterdamse bordeel waar de dames voor de ramen zaten. Het huis werd met een stutconstructie op zijn plaats gehouden voordat wij het in 1962 restaureerden. Toen brachten we ook de trapgevel terug.

Foeliedwarsstraat 50

Wij zijn er ontzettend trots op dat we dit Joodse erfgoed, dat in 2014 zelfs nog bedreigd was, hebben kunnen redden. De plek waar de ‘zuurjood’ Allegro zijn karrenopslag en zuurinmakerij had en waar zijn zoon de eerste steen legde, is bewaard. Het was jaren onbewoonbaar en stond op de nominatie om gesloopt te worden. Maar het is gered, gerestaureerd en er wordt nu weer gewoond.

Het Raadhuis van Ransdorp

In het schilderachtige lintdorp Ransdorp, nu onderdeel van Amsterdam, staat dit fraaie voormalige raadhuis. Het kreeg een extra statig voorkomen omdat het dienstdeed als vergaderruimte voor de Unie van Waterland. Een gevelsteen herinnert aan deze periode. Wij konden het overnemen dankzij een grote aankoopbijdrage van onze Vrienden.

Binnen Brouwersstraat 22

Dit huis werd in 1977 ontdaan van zijn bekroning en helemaal ingepakt, waarna het 17 jaar lang niet meer zichtbaar was. Gelukkig konden wij het overnemen van de Stichting Diogenes om het te restaureren en de top weer terug te brengen.

Binnen Brouwersstraat 2

In 1990 verwierven wij dit pand van de Stichting Jan Pieterszoon Huis, een stichting die zich de huisvesting van muziekstudenten ten doel stelt. Het pand is na restauratie geheel in gebruik bij hen. Zij verhuren de vier woningen aan muziekstudenten. Na restauratie is De Bever in de gevel gekomen. Ter herinnering aan de standvastigheid van de monumentenorganisaties, die streden voor het behoud van dit pand, en aan onze geestelijk vader Geurt Brinkgreve.

De Prins van Oranje

Dit 17e eeuwse hoekhuis, genaamd de Prins van Oranje, heeft begin 19e eeuw een nieuwe gevel met een rechte lijst gekregen. In de 20e eeuw werd zij verfraaid met een beeld van niemand minder dan de schutspatroon van Amsterdam de heilige Nicolaas, dit is een schenking van één van onze Vrienden.

Nieuwendijk 24

De mooie houten ossenkop kwam aan de gevel te hangen toen er in 1820 een leerhandel van een schoenmaker in kwam. In 1881 begon leerkoper/schoenmaker Hendrik Casparus Matto er zijn eerste winkel. Matto en zijn schoenen groeiden uit tot een zeer bekende merknaam, tegen 1950 waren er zo’n 20 filialen in Amsterdam. Het was een schoenenwinkel waar men toentertijd 'Zondagse schoenen' kocht. Dit bedrijf werd door later door Bristol overgenomen. De Ossenkop herinnert ons nog aan deze Amsterdamse schoenenhistorie.

Prins Hendrikkade 101

Dankzij een bijdrage van de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad en onze eigen Vriendenvereniging konden wij de gevelsteen CANEFAESBAAL in deze Hollandse Renaissance gevel restaureren. De initialen van de zeilenmaker en bouwheer van het pand Cornelis Gorisz. zijn nu ook weer goed te zien.

Reestraat 19

De ploegende boer bevindt zich in een huis in één van de negen straatjes. Of de steen verwijst naar de naam van de familie of naar het beroep van de eigenaar in 1772 weten we niet. Hij past hier in ieder geval goed in een buurt waar menig bewoner hard moest werken om zijn brood te verdienen en misschien verwijst hij ook wel daarnaar.

Sint Annenstraat 10

Een pand dat 'zo gaar als boter' was, maar wel met bijzondere onderdelen. Het was gebouwd in opdracht van een zijdelaken koopman, de gevelsteen - met een beer met laken in zijn hand - herinnert daaraan. De namen in dit gebied en de huizen met de gevelstenen vertellen ons de geschiedenis van dit oude stukje Amsterdam.

'Het Schrikkeljaar'

In het middelste van drie gelijksoortige panden aan de Nieuwe Keizersgracht siert de laatste gevelsteen die Wim Vermeer ontwierp en hakte, een herinnering aan het restauratiejaar en aan het laatste schrikkeljaar van het vorig millennium. En vooral een dankbetuiging aan de beeldhouwer. Het pand heeft veel Joodse bewoners gekend en er was een Vennootschap gevestigd die een uitvinding deed waardoor patiënten op Sabbath niet meer over de gang om de verpleging hoefden te roepen.

Herengracht 532

Zo midden in de stad presenteren wij een monument met een opgewonden vogeltje in de gevel. Het is een gevelsteen ontworpen door niemand minder dan Studio Job. Het verbeeldt de hobby van Jaap Hulscher, voormalig adjunct-directeur van Stadsherstel, maar ook zijn passie voor het restauratiewerk.

De Rode Vos

Hoewel de rococo in ons land gematigder proporties aannam in de architectuur dan de uitbundigheid in Frankrijk, zijn er wel degelijk ‘plaatjes’ in het Amsterdamse straatbeeld te vinden. Zoals dit pand met de karakteristiek gedraaide kuif in de ornamentiek van de top en de getoogde puilijst met daarin de naamgever van het pand: een rode vos met een vogel in zijn bek.

De Hollandsche Kistemaker

In 1955 werd de nalatenschap van de familie Vattier Kraane geveild. Een van de losse gevelstenen kwam later bij het Bureau Monumentenzorg terecht. Wij kochten de steen in 1972 en plaatsen hem in het hoekhuis aan de Brouwersgracht/Prinsengracht. Het huis gebouwd door “de Hollandsche Kistemaker”.

Begijnhof 20

Dit hoekhuisje behoorde tot een groter en fraai huis waar vooraanstaande Haarlemmers woonden. Dankzij een mooie lening konden wij tot aankoop en restauratie van ons eerste bezit in Haarlem overgaan.

Runstraat 4

Dit van oorsprong 17e-eeuwse rijksmonumentje was geheel verkrot met een verminkte top. Dankzij een historische halsbeëindiging uit het depot van Bureau Monumentenzorg is de gevel van het winkelwoonhuis weer in ere hersteld. De beeltenis van de Pruisische koning die in reliëf de gevelsteen sierde, werd in de Franse tijd afgehakt.

Marnixstraat 291

Een beetje weggestopt aan de Marnixstraat staat een complex van drie panden dat waarschijnlijk nog stamt van vóór de afgraving van de stadswal. Het 18e-eeuwse woonhuis met tuitgevel op nummer 291 stond er al toen het hier nog De Schans heette en molen De Bloem nog niet verplaatst was naar de Haarlemmerweg. Meerdere malen dreigde sloop, reeds in 1917 sprak men van een stukje Verdwijnend Amsterdam, dat "binnen korteren of langeren tijd" zou moeten vervallen. Gelukkig is deze voorspelling niet uitgekomen en herinnert dit ‘vergeten monument’ nog altijd aan een belangrijk hoofdstuk in de ontstaansgeschiedenis van Amsterdam.

Keizersgracht 697

Dit pand heeft interessante eigenaren of bewoners gehad. Maar na restauratie wordt het ook het huis van de Joodse schilder Martin Monnickendam. We hebben het dan bijvoorbeeld over zijn prachtige plafonddoek dat één van de zalen siert. Cliënten van onze huisnotaris Mr. M.J. Meijer, dat nu in het monument huist, kunnen daarvan meegenieten.

De Bloempot

Gerrit Souborch krijgt grond in de Jordaan ter compensatie van zijn grachtengordelgrond en bouwt er met hulp van een voormalig trommelslager vier huizen met een gang en drie huizen aan een binnenplaatsje. 350 jaar later heeft dit pand ook weer een link met muziek. In de gevel, die de Schavemakersgang overdekt, wordt een gevelsteen met een forel en muziek van Schubert afgebeeld. Ter ere van de oprichter van het Amsterdams Philharmonisch Orkest en de Uitkrant.

De Vergulde Leeuw

Dit huis is het enige nog bestaande voorbeeld van een woonhuis met een rolornamentengevel in de vroegrenaissance stijl van Hans Vredeman de Vries in Amsterdam. Er onder, maar ook in het pand zijn zeer bijzondere vondsten gedaan.

In Den Gouden Reael

Het huis met de Gouden Reael in de gevel is daar neergezet door Reinier Reael. Wij restaureerden het onbruikbaar geworden 17e eeuwse rijksmonument in 1978. Dankzij de Vrienden kon de trapgevel terugkomen. Nu zit er het restaurant van tv kok Allan Caron en zonen in.

Sint Jan’s Lam

Dit rijksmonument met een pilaster-halsgevel is een goed voorbeeld van ‘aannemersclassicisme’. De term werd bedacht door de beroemde monumentenzorger Zantkuijl. Aannemersclassicisme is dan een navolging van Vingboons door bijvoorbeeld eenvoudige meester-timmerlieden. Zo ontwierp Meester-metselaar Pieter Cornelisz de gevel naar voorbeeld van ontwerpen van de uitvinder van de halsgevel, de architect Vingboons. In de gevel prijkt een gevelsteen van St Jans Lam.

Het Markerhuisje / Het Groenlandhuisje

Het Markerhuisje is een van de laatste oude bebouwingen op het eiland Wittenburg dat herinnert aan de oude scheepswerven. Door het werfhuisje te herbouwen kreeg deze historische plek weer iets uit haargeschiedenis terug. Het kleine historische element heeft ook een grote positieve uitstraling op het gehele ontwikkelde gebied. Het Markerhuisje staat op het eiland Wittenburg waar veel, voornamelijk particuliere, scheepswervenstonden. Wittenburg behoort naast Oostenburg en Kattenburg tot de Oostelijke eilanden, aangelegd rond 1660 om daar scheepswerven en woningen voor de arbeiders van de scheepswerven te bouwen. Deze scheepswerven waren veelal toeleverancier voor de Admiraliteit, die op Kattenburg was gevestigd, en voor de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) op Oostenburg. De oude bebouwing van Wittenburg is na de Tweede Wereldoorlog gedeeltelijk- en in de jaren zeventigen tachtig van de 20e eeuw grotendeels gesloopt, en door nieuwbouw vervangen. Alleen langs de Wittenburgergracht (de straat langs de Nieuwe Vaart) is een deel van de oude bebouwing blijven staan, waaronder het meest markante bouwwerk: de Oosterkerk uit 1671.

De koning van Pruisen in de gevel.

Als afsluiting van de restauratie van Runstraat 4 is de gevelsteen opgeknapt. In de steen stond vroeger een beeltenis van Frederik III van Pruisen, maar deze is weggehakt. De naam van de koning staat nog wel op de boven- en onderrand.