17e eeuw
Bouw pand
D
De Prins van Oranje
Nieuwezijds Voorburgwal 93, AmsterdamDit 17e eeuwse hoekhuis, genaamd de Prins van Oranje, heeft begin 19e eeuw een nieuwe gevel met een rechte lijst gekregen. In de 20e eeuw werd zij verfraaid met een beeld van niemand minder dan de schutspatroon van Amsterdam de heilige Nicolaas, dit is een schenking van één van onze Vrienden.
19e eeuw
Nieuwe gevel
1978
Stadsherstel eigenaar
1985
Gerestaureerd
Nu
Horeca en wonen
Eigenaren
Prins Willem de Darde
De bedoeling was om hier een parkeergarage te bouwen
De eerste beschrijving van een overdracht is uit 1565, dan is Aem Claeszn eigenaar van de erven en huizen die later de nummer 91 t/m 95 zullen krijgen. Nummer 95, nu nummer 93, wordt in de 17e eeuw ‘Prins Willem de Darde’ genoemd. En in 1729 wordt het bij een verkoop omschreven als “het huis waar ‘de Prins van Oranje’ uithangt”. Koper is de aan de Herengracht rentenierende Gijsbert Rebel. Huurder is de eerste klerk bij de pachter Goedvat voor f. 100,- die een salaris van f . 800,- heeft.
Het pand is met de buurpanden in 1912 in het bezit van de firma Ter Haar en Zonen handelaren in garens en manufacturen. In 1953 verkopen zij hun panden aan textielgroothandelaar G. van Wees en Weiss nv. Die het op haar beurt in 1968 verkoopt aan de firma H.C. Tabak. Tabak wil dit huis en verschillende buurpanden slopen en er een parkeergarage bouwen. Maar zo makkelijk krijgt hij geen vergunning en daarom blijven zijn panden leegstaan totdat ze worden gekraakt. In 1974 brandt een aantal panden af. Het vuur grijpt namelijk snel om zich heen omdat de huizen onderling in open verbinding met elkaar staan. De Erven Tabak verkopen het complex aan de firma Renac.
Rol van Stadsherstel
Restauratieproject Blaeu Erf
Met 18 panden was dit het grootste restauratieproject van Stadsherstel tot dan toe
In 1978 verkrijgt Stadsherstel na langdurige onderhandelingen dit pand samen met 13 andere panden in eigendom, voor het merendeel monumenten De naam van Stadsherstel’s grootste restauratieproject tot dan toe krijgt de naam Blaeu Erf, naar de wereldberoemde kaartenmakers die hier in de buurt woonden en werkten. Het project, bestaande uit 18 panden, wordt in tweeen gedeeld. Nieuwezijds Voorburgwal 95 en 97 en Sint Nicolaasstraat 49 en 51 worden als eerste aangepakt en krijgen de naam Blaeu Erf I. Blaeu Erf 2 omvat in 1982 de projecten Nieuwezijds Voorburgwal 87 tot en met 93, de even panden aan de Sint Nicolaasstraat en een paar panden aan de Sint Geertruidensteeg. Op de begane grond verdiepingen komen bedrijfsruimte om de zeer vervallen buurt te verlevendigen. En de woningen worden sociaal of voor 1 tot 2 persoons huishoudens, zoals aan de Nieuwezijds Voorburgwal. Daar was toen ook al erg veel behoefte aan.
Zijstraat
Patroonheilige
Er zijn drie kerken naar de beschermheilige van de stad vernoemd
De Sint Nicolaasstraat is waarschijnlijk genoemd naar de beschermheilige waarvan waarschijnlijk op de hoek van de straat een beeldje stond. Ook de brug die toen nog over de gracht, die de Nieuwezijds Voorburgwal tot 1884 had, heen ging kreeg een naam die herinnert aan deze goedheiligman.
Maar wie is Sint-Nicolaas, die wij allen kennen van het brengen van cadeautjes aan zoete kinderen? Een van de verhalen over Nicolaas is nog steeds terug te zien in het vieren van ons kinderfeest. Hij zou de drie dochters van een arme man, die geen bruidsschat hadden en verkocht zouden worden aan een bordeel, hebben voorzien van drie zakken munten die hij over een muur naar ze toe gooide. Zo redde hij de meisjes van de ondergang. Waarschijnlijk strooit Sinterklaas daarom nog altijd met chocolademunten. Ook kan hier een mogelijke verklaring in gezocht worden voor het zetten van de schoen. De munten zouden terecht zijn gekomen in de schoenen van de meisjes.
Maar Nicolaas, die rond 280 zou zijn geboren nabij Myra en bisschop van een havenstad was is vooral beschermheilige van de zeevaarders. Daarom is hij ook, zoals bij meer steden die zich op de zeevaart richten, beschermheilige van onze hoofdstad.
Het beeld
Sint-Nicolaas
Aangeboden door de Stichting Heijmeijer van Heemstede
Sint Nicolaas werd door de zeevaarders aangeroepen als hun schip in een storm ten onder dreigde te gaan. Sint-Nicolaas was verscheidene keren in zo’n geval verschenen en had de storm doen luwen en de zee laten kalmeren. Omdat Sint-Nicolaas en belangrijke beschermheilige is van Amsterdam zijn er ook drie kerken naar hem vernoemd; De Oude Kerk, Schuilkerk Onze lieve heer op Solder en de Sint Nicolaaskerk aan de Prins Hendrikkade.
Beeldhouwer Ton Mooy heeft in opdracht van de Stichting Heimeijer van Heemstede een beeld van de beschermheilige gemaakt. Dat beeld is in de zijgevel van het pand Nieuwezijds Voorburgwal 93 gekomen, in de Sint Nicolaasstraat dus. Met deze schenking is het verhaal weer rond, de Sint Nicolaasstraat heeft weer, zoals het waarschijnlijk had, een beeld waarna ze genoemd is.
Inspiratiebron voor deze gevelsteen was de afbeelding van Gentile da Fabriano, een kunstschilder die leefde van 1370 tot 1437. Op dat schilderij is een in nood verkerend zeilschip te zien. Het zeil is gescheurd en de bemanning is in paniek. In een wonderbaarlijk licht verschijnt St. Nicolaas die de bemanning behoedt voor een gewisse dood.
De verhalen over de daden van heiligen, engelen en historische figuren zijn een bron van inspiratie. Dramatiek, alledaagse taferelen en lieflijke verhalen, stof te over. En wat je eigenlijk doet als beeldhouwer is het vertellen van een verhaal en hoopt dat de aanschouwer het verhaal begrijpt en belangrijker, beleeft.
Ton Mooy, beeldhouwer van Sint Nicolaas
Meer informatie
Bronnen:
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Delpher
Dit project is mede mogelijk gemaakt door:
Stichting Heijmeijer van Heemstede
