Burgemeester P. PH. Paulplantsoen 1
Burgemeester P. PH. Paulplantsoen 1, Broek in WaterlandDeze woning aan het P.Ph Paulplantsoen behoort tot een hof met de nummers 1 t/m 12. Het is in 1954 ontworpen door de gemeentearchitect Simons, naar voorbeeld van 17e eeuwse liefdadigheidshofjes. Fijn dat dit hof er nog is want het had niet veel gescheeld of Broek in Waterland had een heel ander entree gehad naar haar centrum toe.
Ons hofje is wat minder privé dan ander hofjes
Onze woningen zijn geïnspireerd door de 17e eeuwse liefdadigheidshofjes. Vaak zijn deze door rijke particulieren in het leven geroepen voor hun gepensioneerde personeel of ze zijn vanuit een bepaald geloof gerealiseerd. Meestal omgeven door een muur, ademen die hofjes een beslotenheid uit en zijn de woningen, helemaal na een bepaald tijdstip, niet toegankelijk voor bezoekers.
Ons hof is niet omgeven door een muur en dwars door het complex gaat een weg die toegang geeft tot het dorp Broek in Waterland. Door de situering van de bouwblokken rondom het eenvoudig vormgeven groen ademt het toch enige beslotenheid uit. Iedereen kan zich op het groen begeven maar door de plaatsing van de huizen er dicht omheen doet het toch privé aan en is het meer voor de voorbijganger om naar te kijken.
K.F. Simons is begonnen als timmerman
Het hofje is in 1954 gebouwd naar ontwerp van gemeentearchitect K.F. Simons (1905-1975). Simons was architect, bouwkundige en constructeur maar is begonnen als timmerman en werd later directeur Technische Dienst Wederopbouw. Burgemeester P.Ph. Paul (Burgemeester van 1947 tot 1957) tekent het bestek. Naar hem is het plantsoen genoemd waar de woningen aan staan, het P.Ph. Paulplantsoen. De 12 woningen, bestaande uit één blokje van vier, 2 blokjes van drie, en één blokje van twee woningen hebben de nummers 1 tot en met 12.
De bouwkosten zijn geraamd op ruim 100.000 gulden. Voor dat geld dient de aannemer dan ook in elke woning twee legkasten met vier legplanken, één hangkast met één legplank en een Bruynzeel Monta keuken te realiseren. De Monta keuken bestaat uit twee aanrechtkasten met bladen, een gootsteenbak met rekje, één wandkastje en één pannenplan lang 1.20 m. Natuurlijk mag een schuiftrapje naar de zolder niet ontbreken. Voor verdere informatie kan de aannemer naar het kantoor van de gemeentearchitect toestappen, die in de Waag in Monnickendam kantoor houdt.
De kenmerkende traditionalistische bouwstijl van de Delftse school.
De commissie die in 2015 besluit over de monumentenstatus van het hof is in meerderheid voorstander van plaatsing op de lijst. Niet zozeer vanwege de architectonische waarde op zichzelf maar meer vanwege de cultuurhistorische waarde voor de ontwikkeling van Broek in Waterland. Als enige complex in Waterland in de kenmerkende stijl van de wederopbouwperiode, naast de gaafheid van het complex en de stedenbouwkundige opzet als een hof, passend in de kleinschalige structuur in het dorp.
Het complex is een goed voorbeeld van de wederopbouw architectuur in de kenmerkende traditionalistische bouwstijl; de Delftse school. De eenvoudige bakstenen woningen bestaan uit één bouwlaag met een zadeldak.
De wederopbouw was van 1940-1965 en gaat in eerste instantie over het herstellen van gebieden in Nederland die door de oorlog kapot zijn gegaan. Later gaat het ook om het oplossen van de woningnood die veroorzaakt werd door de explosief groeiende bevolking. Dit komt langzaam op gang door schaarste aan materialen, geschoolde bouwvakkers en financiering. Vanaf de jaren vijftig versnelt de woningproductie, deels dankzij systeem- en repetitiebouw.
Er is een oplossing gevonden die het monument en de woningen behoudt en recht doet aan de wens van de bewoners.
De Wooncompagnie raakt een paar jaar geleden samen met de gemeente en de bewoners van het hof in een impasse. Wooncompagnie wil slopen maar daar voelen de andere partijen niks voor. Op initiatief van de bond Heemschut en het Cuypersgenootschap wordt de monumentenstatus aangevraagd en in 2015 verkregen. Maar daardoor is het plan voor Wooncompagnie niet haalbaarder geworden. Voor hen zijn de woningen te klein om grootschalig te renoveren.
In 2018 neemt één van de bewoners contact op met Stadsherstel en zo raken wij in gesprek met de gemeente en Wooncompagnie. Na een haalbaarheidsonderzoek blijkt dat wij de panden kunnen behouden en renoveren. Stadsherstel is gewend om bijvoorbeeld maar één woning in één pand op te knappen en dat blijkt ook voor dit project mogelijk te zijn. Ook blijven de woningen, in ieder geval 25 jaar, sociaal verhuurd. Dit kan mede gerealiseerd worden dankzij een bijdrage van onze Vriendenvereniging. De woningen zijn op 15 juli 2020 aan ons overgedragen.
Alle woningen in dit hof hebben een eigen monumentenverhaal en ook gaan we in op de boeiende geschiedenis van Broek in Waterland en omgeving:
Burgemeester P.Ph. Paulplantsoen 1
Burgemeester P.Ph. Paulplantsoen 2
Burgemeester P.Ph. Paulplantsoen 3
Burgemeester P.Ph. Paulplantsoen 4
Burgemeester P.Ph. Paulplantsoen 5
Burgemeester P.Ph. Paulplantsoen 6
Burgemeester P.Ph. Paulplantsoen 7
Burgemeester P.Ph. Paulplantsoen 8
Burgemeester P.Ph. Paulplantsoen 9
Burgemeester P.Ph. Paulplantsoen 10
Burgemeester P.Ph. Paulplantsoen 11
Burgemeester P.Ph. Paulplantsoen 12
Bronnen:
Geheugenvanbroekinwaterland.nl
Bruynzeelwoningen in Suriname, LM Publishers, 2019, Volendam
Waterlandsarchief
Bruynzeel.nl
Monumenten van de wederopbouw, nai010 uitgevers, 2013
Aan dit project hebben meegewerkt:
Aannemersbedrijf Stahlie
Bouwbureau Stadsherstel
Dit project is mede mogelijk gemaakt door:
De Vrienden van Stadsherstel