Ringdijk 57

De Vergulden Eenhoorn, 1 van de laatste 2 van ooit 227 boerenhofsteden

’t Scheepje en De Vergulden Eenhoorn liggen in het Eenhoorngebied in Amsterdam-Oost; het gebied tussen de Wibautstraat, Ringdijk, Nobelweg en Gooiseweg. Tot begin zeventiende eeuw was dit slechts watergebied; hier lag de binnenzee Watergraafsmeer. Deze werd in 1629 door de gemeente Amsterdam ingepolderd en drooggelegd. Zo ontstond de Watergraafsmeerpolder. Midden door deze nieuwe polder werden twee wegen aangelegd, van zuid naar noord de ‘Middelwech’ en van west naar oost de ‘Kruijswech’. Aan deze wegen en aan de Ringdijk; de dijk van de Ringvaart aan de noordkant van de polder, verrezen de eerste huizen en boerderijen.

Rijke kooplieden investeerden zo in de ontginning van de polder. Ze kochten er kavels grond, ter verpachting aan boeren, maar ook voor eigen bewoning. Want deze rijke Amsterdammers ontvluchtten ‘s zomers steeds meer de drukte (en de stank) van de stad. Ze trokken dan naar hun boerenhofsteden en buitenplaatsen met moes- en pleziertuinen, die ze in de Watergraafsmeerpolder hadden laten bouwen. De verzameling buitenplaatsen met bijbehorende gronden groeide zo uit tot een recreatiegebied, maar werd ook belangrijk voor de voedselvoorziening van Amsterdam.

Tot 1921 was de Watergraafsmeer een zelfstandige gemeente. Er zijn in totaal maar liefst 227 buitenplaatsen geweest. Frankendael en De Vergulden Eenhoorn zijn als enigen nog intact.

Van Chirurgijn Jan van Meeckeren

In 1702 liet de chirurgijn Jan van Meeckeren De Vergulden Eenhoorn bouwen als buitenverblijf. Het pand werd tevens gebruikt als apotheek en drogisterij, met waarschijnlijk plantaardige geneesmiddelen uit de eigen moestuin. Bij de bouw liet van Meeckeren op de voorgevel een gevelsteen aanbrengen, met daarin afgebeeld een goud vergulde eenhoorn. De gevelsteen met de eenhoorn is het beeldmerk voor artsen en apothekers en verwijst naar de medicinale kracht van de hoorn.

De hofstede werd op 1 februari 1723 verkocht aan Esaye Gillot voor ƒ 9000,-. Na zijn overlijden erfde in 1752 zijn zoon Jacques Gillot het huis. Hij woonde er tot 1799, waarna hij de buitenplaats met ‘twee warmoezenierstuinen en de huizen daarop staande’ verkocht aan Jan Bax voor ƒ 7700.- In 1850 was Jan Jacob Beerekamp, koopman te Amsterdam de eigenaar van de hofstede. Het pand, op Ringdijk 58, kreeg vanaf de vroege 19e eeuw de functie van boerderij.

Veel buitenhuizen in de Watergraafsmeer zijn in de negentiende eeuw vanwege economische stagnatie afgebroken. De grond werd verkaveld en opnieuw verkocht. In het Eenhoorngebied zijn De Vergulden Eenhoorn en het naastgelegen woonhuis ’t Scheepje nog de enige overgebleven pre-stedelijke bebouwing.

Het pand Ringdijk 57

In dit kleine huisje was gevestigd Aardappelhandel ’t Scheepje. Dat is niet zo’n vreemde naam voor een aardappelhandel omdat aardappels altijd per schip werden aangevoerd en men sprak dan van een ‘scheepje aardappelen’. Deze aardappelhandel was van Teunis Heerding (1864?-1944), die eerst met zijn winkel was gevestigd aan de Balistraat 46. Daar is een mooie foto van, met ongetwijfeld Teunis en mogelijk zijn zoon, staande bij de open deur.

Tussen 1921 en 1933 verhuist Teunis Heerding met de aardappelhandel naar Ringdijk 57. Teunis houdt ook van puzzelen want in 1933 ontvangt hij een premie voor een ingestuurde puzzel in het Christelijk Sociaal Dagblad de Amsterdammer. Dat is de eerste keer dat we in de archieven de naam Heerding aantreffen op Ringdijk 57.

In 1944 overlijdt Teunis en de zaak wordt voortgezet door zijn zoon. Er worden dan nog jarenlang advertenties geplaatst ondertekend met T. Heerding & Zn. In 1962 overlijdt Gerrit Heerding, waarschijnlijk de zoon uit de advertenties, op 68-jarige leeftijd. Na zijn overlijden wordt aardappelhandel ‘t Scheepje voortgezet onder de naam T.G. Heerding, wellicht een kleinzoon van Teunis. Maar al twee jaar later, in 1964 zien we de naam C.G.T. Doorman bij de advertenties van Aardappelhandel ‘t Scheepje.

Buurjongen en buurmeisje vinden elkaar wel leuk

Een knecht van C.G.J. Doorman kwam langs de deur met een kleine vrachtauto met aardappelen. In de tijd van Heerding ging dat met paard en wagen.

Dochter Janny Doorman trouwde in 1975 met haar buurjongen John Kars (1960) van de naastgelegen boerderij. John kwam als kind al op deze boerderij van zijn opa en oma, die in 1965 overgenomen werd door John’s ouders.

Op het kaartje is op nummer 58 boerderij “De Vergulden Eenhoorn” te zien, met daar achter de hooiberg, de koeienstal, de varkensschuur en de kippen-schuur. Rechts naast de hooiberg staat het zgn. “groene schuurtje” waar de familie o.a. een koetsje had staan.

Verder was er nog een melkhuisje, waar in een gedeeltelijk onder de grond gelegen betonnen bak boven een wel, (waterbron) de melk in bussen met het koude welwater koel werd gehouden. Het vee bestond uit koeien, pinken, kalveren, varkens, het paard Nellie en veel, heel veel kippen. Achter de boerderij was ongeveer 10 hectare grasland. Van die melk werd boter, karnemelk en kaas gemaakt. De verkoop van de producten gebeurde aan huis en door het uitventen in de wijde omgeving van de boerderij.