Stadsherstel nu

We begonnen 67 jaar geleden in de binnenstad van Amsterdam. Al stond er in de statuten wel dat we in heel Nederland mochten opereren. In de beginjaren was er in Amsterdam heel veel te doen maar er kwamen steeds meer verzoeken van buiten de hoofdstad. In de loop der jaren is ons werkgebied vergroot, tegenwoordig zijn we zowel in als 45 kilometer rondom Amsterdam actief.

In meer dan 36 gemeenten redden en restaureren wij monumenten en natuurlijk zijn we nog steeds in Amsterdam aan het herstellen.

Op de kaart kunt u zien in welke gemeenten wij actief zijn en welke monumenten we daar gered hebben.

De oprichters van Stadsherstel Amsterdam hadden zich waarschijnlijk niet gerealiseerd dat de formule van de organisatie ook internationaal aan zou slaan. Geestelijk vader Geurt Brinkgreve gaf weliswaar aan dat Amsterdam een voorbeeldfunctie moest krijgen, maar het werd veel meer dan dat.

Zo zijn er in Nederland Stadsherstelorganisaties opgericht naar voorbeeld van Amsterdam zoals Stadsherstel Rotterdam, Stadsherstel Den Haag, Stadsherstel Utrecht en Stadsherstel Hoorn.

Maar ook in het buitenland zijn Stadsherstel organisaties ontstaan zoals Stadsherstel Curaçao, Stadsherstel Suriname, en Stadsherstel Zanzibar. Die laatste twee organisaties geven wij nog steeds advies.

Op welke panden richt Stadsherstel zich?

Stadsherstel richt zich op alle monumentale panden, zoals grachtenpanden, kerken, musea, scholen, molens, kastelen, buitenplaatsen, theaters, buurthuizen, boerderijen en pakhuizen. Dat hoeven niet altijd geregistreerde monumenten te zijn.

In de beginjaren waren het vooral “krotten”, panden die alleen met stutten overeind gehouden werden. Voor de voorbijganger lijkt het einde van zo’n pand nabij, maar Stadsherstel ziet juist de mogelijkheden van zo’n bouwval. Nog steeds redden wij “krotten”, maar steeds vaker worden wij eigenaar van panden die om een herbestemming vragen of waar meer een beheervraagstuk ligt.

Zo nemen wij in goed overleg met stichtingen, gemeenten en particulieren de zorg over van hun pand. Stadsherstel durft uitdagingen aan te gaan en zet zich graag in voor al deze panden.

Veel monumenten wachten nog op restauratie. Niet alleen in het centrum van Amsterdam, maar ook daarbuiten en in andere steden en dorpen ligt nog een grote opgave voor Stadsherstel. Per jaar restaureren wij circa tien panden.

In eerste instantie richten wij ons op het behoud van het pand en het historische stadsbeeld. Maar wij kijken zeker ook naar de beste functie van het pand in de straat, dorp, stad of regio. In goed overleg met de overheid, buurt, stichtingen en oud-eigenaar maken wij onze plannen.

Ook tijdens de restauratie betrekken we de partners bij het project. Dat doen we onder andere via onze nieuwsberichten, waarin we vertellen over de plannen, restauratie en geschiedenis en we kondigen ook de open dagen aan.

Geen enkel restauratieproject wordt uitgevoerd zonder leerlingen. Wij vinden het belangrijk dat het restauratievak niet uitsterft en daarom maken we van elk project een leerlingbouwplaats. Waar mogelijk maken we gebruik van de diensten van sociale organisaties, zoals AmsterdamWerkt.

Zo bieden we aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een tweede of een volgende kans om een goed leven op te bouwen. Studenten, zoals van de bouwhistorie- en restauratieopleidingen, bieden wij de mogelijkheid om onderzoek te doen in onze panden.

Daarnaast biedt Stadsherstel stageplaatsen aan op verschillende afdelingen en van verschillende opleidingen.

Ook aan duurzaamheid wordt het nodige bijgedragen. Zo is restaureren en herbestemmen al zeer duurzaam, maar ook proberen wij bij het onderhouden van ons bezit en op het gebied van beperking van het energieverbruik onszelf uit te dagen.

Stadsherstel werkt daarin samen met verschillende organisaties, zodat opgedane kennis gedeeld kan worden. Zo zijn wij één van de founding partners van De Groene Grachten, een initiatief van Wubbo Ockels. Het doel van de samenwerking is monumenten te verduurzamen en een voorbeeldfunctie te vervullen daarin. De andere founding partners van het initiatief zijn de gemeente Amsterdam, Search B.V., Liander, Philips en VMW Taxand en de kennis- en netwerkpartners, zoals Waternet, Deerns, Liandon, Tauw en Royal Haskoning, Amsterdam Smart City en Urgenda.

Door het delen van kennis afkomstig van al deze verschillende partijen werd het initiatief versterkt en kon de voorbeeldfunctie van het initiatief groeien.

Professionele organisatie voor monumentenbehoud (POM)

Wij zijn door de minister van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap aangewezen als een organisatie voor monumentenbehoud. Dit zijn organisaties die zich de instandhouding van moeilijk te exploiteren monumenten ten doel stellen.

Stadsherstel heeft met honderden gerestaureerde monumenten, die zij ook beheert, een behoorlijke kennis vergaard en draagt die van generatie op generatie over. Ook werken diverse collega’s al jaren bij Stadsherstel en hebben zij verschillende opleidingen gevolgd, die nodig zijn om hun werk goed uit te voeren. Dat zijn opleidingen op de HTS in Amsterdam en TU Delft, maar ook restauratie en bouwhistorie opleidingen in Utrecht. Daarnaast volgens zij diverse opleidingen/cursussen om op de hoogte te blijven van hun boeiende vak.

Wij hebben zelf geen uitvoerend personeel in dienst, maar sturen externe bedrijven, die veelal over specifieke kwaliteiten beschikken, aan. Zij adviseren ons ook bij het maken van de restauratieplannen. Cultuurhistorisch-, bouwhistorisch- en kleurenonderzoek laten wij uitvoeren om tot een goed restauratieplan en meer over het pand te weten te komen.

In onze rendementsberekeningen wordt naast de (huur)inkomsten ook al rekening gehouden met de toekomstige uitgaven van een project. Dat wil dus zeggen dat het onderhoud en beheer van de panden ingecalculeerd is. Pas als een project haalbaar is, mogen wij het aankopen.

Zo wordt een regelmatig en secuur onderhoud aan de gerestaureerde panden gewaarborgd en gaat ons erfgoed een goede toekomst tegemoet. Wij voeren regelmatig inspecties uit aan ons bezit en maken voor onze panden meerjarig onderhoudsplannen. De bedrijven die zich bezig houden met onze restauratieprojecten zijn ook vaak betrokken bij het beheer van de monumenten.

Vaste Medewerkers, ZZP’ers en vrijwilligers

Bij Stadsherstel zijn zo’n 45 vaste medewerkers werkzaam. Naast deze vaste medewerkers werken er ook nog zo’n 35 flexkrachten/ZZP’ers en stagiaires voor Stadsherstel en zo’n 45 vrijwilligers. De bedrijfscultuur die wij nastreven is resultaatgericht, respectvol, open en laagdrempelig. Lees bij werken bij meer over de medewerkers van Stadsherstel.

Stadsherstel zorgt voor het monument en plaatselijke vrijwilligers voor openstelling

Behalve de interne Stadsherstel vrijwilligers zetten ook plaatselijke vrijwilligers zich in om “hun monument” open te stellen of “hun molen” te laten draaien. We hebben het dan over bijvoorbeeld: het Kleinste Politiebureautje van Nederland, De Grote Kerk in Schermerhorn en het Schooltje van Dik Trom. Zij worden door circa 200 vrijwilligers opengesteld als museum, buurtwinkeltje etc.

Wij vinden het een mooie taak om er met hen voor te zorgen dat dit belangrijke erfgoed behouden wordt voor de toekomst en een plaats als ontmoetingsplek vervuld voor een dorp of stad. Vaak zijn dit monumenten die in eerste instantie gered zijn door die vrijwilligers, maar in de loop der tijd is het voor de vrijwilligers om verschillende redenen niet meer mogelijk hun doelstellingen te realiseren.

De samenwerking met Stadsherstel, waarin wij de nieuwe eigenaar worden, het monument onderhouden en eventueel restaureren of beter bruikbaar maken en zij met name het pand openstellen, is een goede formule gebleken.

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

Stadsherstel doet haar werk in wisselwerking met de maatschappelijke omgeving. Het is van belang dat onze klanten en andere belanghebbenden vertrouwen (kunnen) hebben in Stadsherstel als organisatie en in de medewerkers en hun functioneren. Daarom is in een integriteitscode vastgelegd hoe we ons dienen te gedragen. Deze integriteitscode geldt voor iedereen die optreedt namens Stadsherstel Amsterdam. Dus niet alleen voor medewerkers, Bestuur en Raad van Toezicht, maar ook voor bedrijven en instanties die werken in opdracht van Stadsherstel.

Belangrijk is ook, dat wij bij al onze beslissingen en het uitvoeren van werkzaamheden kijken naar een juiste balans tussen maatschappij, milieu en onderneming. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen dus.

ANBI- en POM-status

Stadsherstel redt en onderhoudt al meer dan 67 jaar monumenten. Om dat optimaal te kunnen blijven doen is in 2022 naast Stadsherstel Amsterdam N.V. de Stichting Stadsherstel Amsterdam opgericht. Deze stichting zet zich vooral in om de meest onrendabele monumenten te redden en te onderhouden. Erfgoed die de stichting zonder extra subsidies en bijdragen van fondsen en giften van de Vrienden en andere donaties van particulieren (via onze Vrienden Vereniging) niet kan redden / restaureren / onderhouden.

Deze stichting heeft de ANBI-status (Algemeen Nut Beogende Instelling) en POM-status (Professionele Organisatie voor Monumentenbehoud). De werknemers van Stadsherstel Amsterdam N.V. voeren ook de werkzaamheden voor de stichting uit. De directeur is dezelfde als die van de N.V. maar er is een onafhankelijke Raad van toezicht.

De Raad van Commissarissen van Stadsherstel Amsterdam N.V. houdt toezicht op het bestuur en de algemene gang van zaken in de organisatie. De leden komen viermaal per jaar bijeen.

Huidige samenstelling van de Raad van Commissarissen:

• Mevrouw J.E.M. Brinkman RA (voorzitter)
• Mevrouw drs. J. Kiers
• De heer mr. C.H.T. Koetsier
• De heer mr. G.J. Alberts MRE
• Mevrouw mr. A.M. Vreugdenhil
• De heer drs. W.F.J. Honig

Toen de stad er zeer verwaarloosd bij stond en er snel wat moest gebeuren, hebben particulieren Stadsherstel Amsterdam N.V. als vennootschap met een maatschappelijk doel opgericht. Zij kozen aandeelhouders uit die betrokken waren bij de stad en iets tegen het verval wilden doen. Onder de aandeelhouders bevinden zich naast Nederlandse banken en verzekeraars, die vanuit maatschappelijk oogpunt een bescheiden dividend ontvangen, ook verschillende goede doelen en de gemeente Amsterdam. Met het gestorte kapitaal is Stadsherstel in staat om panden aan te kopen en te restaureren. Dat wordt aangevuld met eigen kapitaal, subsidies en bijdragen van fondsen en particulieren zoals onze Vrienden. De overige verdiensten blijven binnen het bedrijf om nieuwe projecten te kunnen restaureren.

Het jaarverslag van 2022 van Stadsherstel Amsterdam N.V. kunt u hier inzien.

Een aantal van de panden die we hebben gered, hebben een tweede leven gekregen als locatie voor culturele activiteiten en zakelijke events. Zo kan er bijvoorbeeld vergadert worden in de maritieme en industriële setting van Museum ’t Kromhout. Of gedineerd worden in het Amsterdamse School theater ’t Zonnehuis in Amsterdam-Noord. U kunt een theatervoorstelling of concert organiseren in één van de vele kerken die we gerestaureerd hebben, zoals De Duif, de Vondelkerk, de Posthoornkerk of de Amstelkerk.

Ook kan er volop getrouwd worden in alle locaties. We verwelkomen jaarlijks veel blije bruiden en bruidegoms in onze locaties, zoals de Schellingwouderkerk, maar ook iets verder buiten de stadsgrenzen, zoals de Van Houtenkerk in Weesp, het Seinwezen in Haarlem en de Grote Kerk van Schermerhorn. Mogelijkheden te over.

Door te kiezen voor een Stadsherstel locatie blijven deze rijksmonumenten geopend voor het publiek en kan Stadsherstel dit cultureel erfgoed bewaren. Dus: laat u inspireren!