Zonnewijzerspad 6

Verschillende gebouwen en tuinen werden gerealiseerd

In 1967 waren er diverse bouwactiviteiten op de Zaanse Schans. Het woon-werkbuurtje kreeg steeds meer zijn inmiddels vertrouwde aanblik. Zo herrees in 1967 aan het Zonnewijzerspad 6 een arbeiderswoning. Ook op het kavel van Zonnewijzerspad 5 herrees zo’n arbeiderswoning. Zonnewijzerspad 6 kwam van de Lagendijk 36 in Koog aan de Zaan, naast de Vermaning. Het laatste pandje met stenen ondergevel dateert uit 1705 en was in gebruik als kosterswoning van de Doopsgezinde Gemeente.

Maar dat waren niet de enige activiteiten in dat jaar. Tussen huisnummer 5 en de voormalige Haremakerij werd een boomgaardje aangelegd. In hetzelfde jaar ontstond de fraaie historische overtuin tegenover het restaurant ‘De Hoop op D’Swarte Walvis’. Bovendien herrees aan het Zeilenmakerspad wipwatermolen ‘De Hadel’, afkomstig van het Blauwepad in Zaandam. Ook werd aan De Kwakels 2 de loods van scheepswerf Brouwer aan het Rustenburg herbouwd als bescheiden scheepswerfje. Op 8 december 1967 werd tot besluit nog de theekoepel van de Westzijde 114 Zaandam naar de Kalverringdijk getakeld en opnieuw opgebouwd.

De bouwkosten waren 344 gulden

Het huis heeft een bakstenen onderpui, voorzien van een houten topgevel met uitgeschulpte windveren. Het pandje is een fraai voorbeeld van een arbeiderswoning uit het begin van de 18e eeuw, bouwjaar 1704/1705. Het stond aan de Lagedijk 36, links naast de doopsgezinde kerk in Koog aan de Zaan.

Op 10 januari 1704 vond door het kerkbestuur van de Doopsgezinde Gemeente de aanbesteding plaats van een nieuw huis aan de noordzijde van ’t preekhuis, lang 28 voet en wijd 17 voet. Bouwkosten: 344 gulden. In het aanvankelijk geheel houten pand woonden vele generaties kosters en kosteressen. Weer later werd het verhuurd aan leden van de gemeente. De stenen onderpui is van latere datum en dateert uit de tweede helft van de 19e eeuw.

De indeling van dergelijke huizen bestond vrijwel zonder uitzondering uit een voorhuis en een achterhuis, waarbij alleen het laatste deel diende als echt woonvertrek waar ook de stookplaats was te vinden. In het woonvertrek bevonden zich ook de bedsteden. Het huis heeft in de voorgevel een dooddeur.

Het Doopsgezinde geloof

In de 16e en 17e eeuw werden Doopsgezinden vervolgd omwille van hun geloof. Zij kregen diverse beperkingen opgelegd. Het uiterlijk van hun bijeenkomstgebouwen, vermaning genoemd, mocht bijvoorbeeld niet op een kerk lijken. Omstreeks 1650 was meer dan de helft van de inwoners van Koog en Zaandijk Doopsgezind.

Typische kenmerken van Doopsgezinden zijn:

• eerbied voor het menselijk leven, afwijzen van geweld
• de wil om andere geloven te respecteren
• doop en toetreding tot een gemeente is een bewuste keuze, na 18e levensjaar
• geen missie- of zendingsdrang uitdragen
• ieder mag God op zijn eigen manier zien
• respect voor de ander, ook al word je het niet eens
• eenvoud

Van de drie stromingen (de Waterlanders, de Vlamingen en de Friezen) binnen de Doopsgezinden gingen in 1680 de Koger- en Zaandijker Vlamingen en Waterlanders samen verder in de nieuwgebouwde Vermaning aan de Lagendijk. Jacob Reijersz., lid van de kerk en meester-timmerman van beroep, was de ontwerper. Zijn initialen, tezamen met die van de leden van de bouwcommissie, werden ingehakt in de middelste balk. In 1701 waren het er 584. De stenen gevels zijn van 1873.