1882
Bouw manege
A
Achterste stal van de Hollandsche Manege
Vondelstraat 140, AmsterdamMidden in Amsterdam, vlakbij het Vondelpark, staat De Hollandsche Manege. Sinds de opening in 1882 is deze stadsmanege een unieke plek in Nederland en Europa. In 2018 startte de grootschalige restauratie van dit rijksmonument. Het opnieuw inrichten van het museum, nodig voor de exploitatie van het gebouw, was daar onderdeel van.
2018
Stadsherstel eigenaar
2019
Restauratie
Nu
Rijschool en museum
Rol van Stadsherstel
Méér dan het monument alleen
Wij vonden het belangrijk dat deze oudste stadmanege van Europa een goede toekomst tegemoet ging. Het was broodnodig dat het casco van het monument gerestaureerd werd, maar ook het interieur, dat door zijn ontwerp wezenlijk bijdraagt aan de bijzonderheid van het gebouw. Zo kon de grandeur van deze chique manege weer zichtbaar worden. En, op het gebied van dierenwelzijn was het nodig om ook de verouderde stallen te moderniseren. U leest daar HIER alles over.
Zo’n ingrijpende en kostbare restauratie kon alleen verantwoord uitgevoerd worden mits we voldoende vertrouwen hadden in een kostendekkende exploitatie van het gebouw na restauratie. De inkomsten uit exploitatie bestonden in 2018 uit het geven van rijlessen, verhuur van de manege voor evenementen en inkomsten via het museum. Maar, vanwege de vernieuwde wetgeving rond dierenwelzijn zouden er na restauratie minder stallen overblijven, voor minder paarden dan voorheen. Minder inkomsten uit rijlessen maakten het dus noodzakelijk om via het museum meer inkomsten te gaan genereren. Haalbaar, maar dan moest eigenlijk wel het hele museum op de schop. Omdat dit een kostbare aangelegenheid zou worden en het museum praktisch alleen door vrijwilligers gerund werd, hebben wij het fondsenwervingsdeel op ons genomen. En, dankzij onze commissaris Judikje Kiers, directeur van het Amsterdam Museum, kwamen we in contact met een goed bureau, dat aan onze wensen voldeed om invulling te geven aan het nieuwe museum.
Subsidie
Een droomopdracht
De Stadsherstelminiatuur van de Hollandsche Manege is nog steeds HIER verkrijgbaar.
Mede mogelijk dankzij de kennis van de vrijwilligers
Wij kregen vervolgens een mooie subsidie in het vooruitzicht van de Provincie Noord Holland, geschikt voor officieel geregistreerde musea (de manege had deze registratie nét gekregen). Ook dankzij de crowdfunding die we voor de manege georganiseerd hadden, waarbij grote donateurs een miniatuur van de manege kregen, en de bijdrage van andere fondsen, kwam er voldoende geld binnen. Zo konden we het bureau “De Nieuwe Collectie” opdracht geven om een museale presentatie te maken, waarmee deze bijzondere plek beter bekend en toegankelijk wordt, ook voor bezoekers die niet komen paardrijden.
De Nieuwe Collectie is een collectief van historici en ontwerpers, zij werken vaak voor musea en culturele instellingen. De opdracht voor De Hollandsche Manege was voor hen een droomopdracht; zowel de plek als de zeer betrokken mensen die er werkten inspireerden hen. De ontwikkeling en uitwerking van het concept deden ze dan ook in nauwe samenwerking met de enthousiaste en goed geïnformeerde vrijwilligers van de manege en de manegehouder.
De opdracht voor De Hollandsche Manege was voor ons een droomopdracht, door zowel de plek als door de mensen.
De Nieuwe Collectie
Niet alleen museum
Glazen stolp
Hergebruik van een prachtig monogram als beeldmerk
Van De Hollandsche Manege wilden we geen traditioneel museum maken, het is immers een manege in vol bedrijf die je niet onder een glazen stolp wil of kan zetten. De naam blijft dan ook gewoon: De Hollandsche Manege.
Bureau De Nieuwe Collectie heeft ervoor gekozen het bijzondere gebouw zélf de hoofdrol te laten spelen in het verhaal. De Hollandsche Manege is een karakteristiek 19e-eeuws gebouw, ontworpen door bekende architect A.L. van Gendt. De vormgeving van de museale presentatie is modern, maar sluit goed aan bij de stijl en tijd van Van Gendt. Het nieuwe logo van het museum is hier een mooi voorbeeld van. In de archieven werd namelijk een prachtig monogram van De Hollandsche Manege uit 1884 gevonden. Daar heeft De Nieuwe Collectie een moderne vertaling van gemaakt en die hebben ze ook terug laten komen in de vormgeving van de museale presentatie.
Rondleiding
Backstal-pas
Zelf ontdekken tijdens de rondgang
Tegen de achtergrond van het bijzondere gebouw wordt het verhaal van de mensen en de paarden van De Hollandsche Manege verteld. Het is de bedoeling dat de bezoeker zélf de manege ontdekt aan de hand van de plattegrond. Om ervoor te zorgen dat bezoekers en ruiters elkaar niet voor de voeten lopen, zijn er huisregels: bezoekers zijn welkom, paarden en ruiters hebben voorrang.
De rondgang begint in het oude ‘Kantoor Directeur’ waar de geschiedenis van De Hollandsche Manege verteld wordt en waar speciale aandacht is voor architect Van Gendt.
Tegenover het kantoor bevindt zich de ‘Ruiterkamer’, gewijd aan de ruiters en amazones, aan de grote gekostumeerde feesten die begin 20e eeuw in de manege werden gehouden en natuurlijk aan het carrousel rijden. Midden in deze kamer staan twee bokken met een heren – en een amazonezadel, zodat u zelf kunt uitproberen hoe het voelt om in het zadel te zitten.
Hierna kunt u de prachtige ‘Rijhal’ bewonderen, om vervolgens door de stallen en de kleedkamer van de carrouselrijders te dwalen. De route eindigt boven, in de 19e-eeuwse foyer, waar u in stijl een kopje koffie kunt drinken en kunt genieten van het uitzicht op de Rijhal.
De bezoeker draagt een zogenaamde backstal-pas, zodat zij voor ruiters herkenbaar zijn. De bezoekers mogen bijna overal komen, waardoor ze ook echt door het stro en langs de paarden lopen.
Stal aangepast
Dierenwelzijn
Gebouwd voor de Amsterdamse elite
De 19e-eeuwse allure is nog overal in het gebouw voelbaar. In dit monument, gebouwd voor en door de Amsterdamse elite, is in anderhalve eeuw namelijk veel hetzelfde gebleven en door de restauratie weer in volle luister te zien. Alleen de stallen niet, die zijn aangepast aan de dierenwelzijn standaard van de 21e eeuw. Maar mét behoud van de monumentale waarden. Er is één stal die in originele staat bewaard is, om te laten zien hoe een deel van de paarden gestald werd vóór 2018. De stands waren toen kleiner, waardoor de paarden o.a. minder bewegingsvrijheid hadden. Dat is nu gelukkig aangepast, maar de bezoeker kan nog zien hoe zo’n stal er vroeger uitzag.
Niet alle stallen waren met stands ingedeeld in de manege vóór 2018. Er waren al stallen ingericht met boxen, waar de paarden meer bewegingsvrijheid hadden. Maar ook die boxen hebben we diervriendelijker gemaakt; deze boxen waren namelijk gesloten. Dat vinden paarden, zo blijkt uit onderzoek, toch minder prettig. Zij willen bijvoorbeeld zicht om zich heen hebben als ze bukken om te eten of drinken. Daarnaast vinden ze het fijn om zo nu en dan aan hun soortgenoten te kriebelen. Dit was dus niet mogelijk in de originele boxen, maar het is tijdens de restauratie aangepast. Ook dat kunt u nu met eigen ogen bekijken.
Toegangskaarten kunt u kopen aan de deur. Houd voor de openingstijden de website in de gaten. www.levendpaardenmuseum.nl
Ik heb hier 10 jaar lang paardgereden en paarden verzorgd. Ik draag deze wonderschone manege dan ook een warm hart toe.
Tanja Driehuis, donateur van de crowdfundactie
Meer informatie
Bronnen:
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Delpher
Aan dit project hebben meegewerkt:
Architectenbureau J. van Stigt
Aannemersbedrijf Nico De Bont
De Nieuwe Collectie
De restauratie van de manege en realisatie van het museum is mede mogelijk gemaakt door:
Stadsherstel, Jan Hengeveld Stadsherstelfonds, Prins Bernhard Cultuurfonds, Nationaal Restauratiefonds, Provincie Noord-Holland en de donateurs van de crowdfundactie en in het bijzonder: de heer S.C. Walland, De ING BANK, H. Mathot, Mevrouw I. Vergroesen, G.Chr. Ligterink, de heer R. Lausberg, A. van Kleef, Aannemersbedrijf D. Louman. BV, Mevrouw P. van Laere, Stichting Heijmeijer van Heemstede, TBI Fundatie en de wandelaars van Le Champion,
