Villa Duinlust

Buiten de protestantse dorpskern verrijst een katholieke enclave

Op de flank van de Haarlemse Duinwal, op de grens met de polder, ligt een groot perceel dat in bezit is van de ambachtsheer Willink. In 1886 verkoopt hij het aan J.C. Laan die er langs de Schoollaan een strook huizen plaatst, in 1895 afgesloten met huize Duinlust. Het huis, dat dan nog in aanbouw is, verkoopt Laan in 1896 weer door aan bloemist Herman Adolph Parmet. Het is op dat moment gelegen aan de toegangsweg naar hofstede Duinlust waar Parmet zijn tuinderij heeft.

Rond dezelfde periode vindt er een grote verandering plaats op deze plek buiten de oude dorpskern. Na jaren van protestantisme na de Reformatie, worden hier nu in opdracht van Stichting Heilig Hart een katholiek klooster, een pastorie, hulpkerk en diverse scholen gebouwd. Het viel eerst nog niet mee om hier een geschikt stuk grond voor te vinden, omdat de meeste grond in handen was van de protestantse Willink, die niet mee wilde werken aan de plannen. Maar de katholieke Parmet verkoopt in het geheim het stuk grond met daarop de hofstede Duinlust, die daarop moet wijken voor het pensionaat. Van de opbrengsten koopt hij mogelijk de nieuwe villa, die vernoemd wordt naar de gelijknamige voorganger.

Rijke Amsterdammers zochten een lustoord binnen een straal van 20 kilometer

Deze voormalige iets oostelijker gelegen hofstede was ooit een blekerij, een nijverheid die veel voorkwam in de omgeving van Haarlem en internationaal bekendstond als ‘Haarlemmer Bleek’. De tegen het duin aangelegen grasgronden zoals in Bennebroek waren uitermate geschikt voor het bleekproces van het grauw geweven linnen en gesponnen garen. Zon, wind en helder duinwater deden de rest. Nadat het goed bewerkt was met karnemelk, zeep, blauwsel of loog werden ze buiten besproeid en tenslotte gedroogd op het hoger gelegen duin. Van heinde en ver bracht men de was, zo voer het zogenaamde ‘klerenveer’ vanuit Amsterdam over het Haarlemmermeer naar Bennebroek.

Toen het werk begin 19e eeuw afnam door concurrentie en chemisch bleken, stapten sommige oude blekerijen over op het kweken van bloembollen, waar de streek later om bekend zou komen te staan. Andere werden tot buitenplaats gemaakt, veelal van rijke Amsterdamse families. De omgeving van Bennebroek en Heemstede was geliefd voor lustoorden vanwege de fraaie ligging en omdat ze goed te bereiken waren vanuit de stad: binnen een straal van 20 kilometer had de voorkeur. Duinlust was van bescheiden omvang, in advertenties wordt ernaar verwezen als buitenplaatsje. Rond 1827 verblijft hier Hendrik Crookewit, die zijn carrière begint als suikerbakker, maar in 1858 President van de Nederlandse Bank zal worden. Crookewit is bij zijn overlijden woonachtig in een Stadsherstel pand, namelijk Herengracht 300.

Chique hondenkennel en rectorswoning

Parmet verhuist zelf naar Haarlem en verhuurt het huis. Hiervoor is de aannemer van het kloostercomplex de contactpersoon, wat erop kan duiden dat er in die tijd al een verband is tussen het klooster en de naastgelegen villa. Maar eerst verkoopt Parmet huize Duinlust in 1903 aan de gemeentesecretaris van Bennebroek, Clarion. Deze Clarion heeft bij zijn huis een hondenkennel die óók de naam Duinlust draagt en zijn herdershonden krijgen namen als ‘Wolf van Duinlust’ en ‘Trouw aan Duinlust’.

De Zusters van het Heilig Hart kopen Duinlust in 1906 en in 1919 kampen de zusters Franciscanessen van Rotterdam door een stijgend aantal novices met ruimtegebrek en nemen het klooster over. Vanaf dan draagt het klooster de naam St. Lucia. Duinlust is bij de koop inbegrepen en het wordt de rectoraatswoning. Deze rector droeg de mis op en was belast met de pastorale zorg voor de zusters van het klooster.

In 1926 is Duinlust door architect N.J. Nijman verbouwd voor de nieuwe rector H.Jh.F.M. van den Heuvel. Hierbij werd de villa vergroot en werd een serre aangebouwd. Ook het vele glas-in-lood en een Jugendstil plafond ornament stammen uit deze periode.

Een prikkelarme omgeving is belangrijk voor de doelgroep

Het resulteerde in negen woonruimtes, gezamenlijke leefruimte en een kantoor voor De Heeren van Zorg.

Op de begane grond zijn een grote gemeenschappelijke woonkeuken en de serre die toegang geeft tot de tuin. Daarnaast zijn er drie woonruimtes met eigen douche en toilet. Op de verdieping zijn zes woonruimtes met eigen toilet. Deze zes appartementen beschikken over een entresol als slaapruimte. Op de kapverdieping zijn voor deze zes appartementen twee gemeenschappelijke douches gerealiseerd. Alle appartementen – hoewel elk uniek – hebben beschikking over een eigen pantry met 2-pits kookplaat, afzuigkap, koelkast en wasbak. Ze worden in ingerichte staat verhuurd voor een sociale huurprijs.

Speciaal met het oog op de doelgroep, voor wie een prikkelarme omgeving belangrijk is, is er extra gelet op geluidsisolatie. Zo zijn er schuimvlokken geplaatst tussen het plafond van de begane grond en de vloer van de eerste verdieping. Ook zijn nieuwe wanden zo geïnstalleerd dat er geen contactgeluid is. Op deze manier worden de woongeluiden zoveel mogelijk gedempt en beperkt. Wel blijft het natuurlijk een oud huis.

Van fundering tot nok nagekeken en hersteld

De restauratie van het pand verliep voorspoedig, al waren er tegenvallers. Het nieuwe leidingwerk was een puzzel, er was veel houtrot en de serre was verzakt. Uit funderingsonderzoek bleek deze latere uitbouw zich op een veenstrook te midden van de omringende zandgrond te bevinden. De serre is nu gestabiliseerd met twee heipalen waardoor verzakken niet meer mogelijk is. De tegelvloer was niet te redden, maar het patroon is zorgvuldig vastgelegd en nagemaakt, zodat de uitstraling behouden is gebleven.

Het casco van het pand was in orde. De scheuren zijn ingeboet met wokkels ter versteviging. Het dak is geïsoleerd en voorzien van oude en nieuwe pannen en van zonnepanelen die voldoende energie leveren voor de boilers en de algemene verlichting.

Ramen zijn vervangen door isolatieglas of voorzien van achterzetbeglazing. Zo wordt het beeld van buiten zo min mogelijk aangetast. De lage ramen die een van de woonruimtes op de eerste verdieping al had, zijn ook toegevoegd aan de andere appartementen voor extra lichtinval. Door voorzetwanden te plaatsen bleef de omlijsting van de ramen intact. De kapverdieping – met alle nieuwe installaties, zoals een warmte terugwinning ventilatie systeem – is voorzien van extra daklichten en een extra trap.

Waar mogelijk is de balkconstructie in het zicht gebleven, de kenmerkende glas-in-lood bovenlichten zijn hersteld dankzij een bijdrage van de Vrienden en het prachtige plafond ornament is behouden gebleven.

Ook van buiten is het pand tiptop in orde gebracht. Zo is de tuin opnieuw ingericht, zijn de tuinmuurtjes gerestaureerd en is de schuur voorzien van een nieuwe betimmering en van oplaadpunten voor fietsen.