Reguliersgracht 67

Meester- chirurgijn, Meester- metselaar, Meester- timmerman, Meester- loodgieter en een predikant

In 1668 verkochten de Burgemeesteren en Thesauriers het erf, waar later onder meer het hoekpand Reguliersgracht 67 op zou komen te staan. Meester-timmerman Lubbert Hendrickszn koopt het voor f.700,-. Lubbert wordt trouwens bij de aankoop van het buurpand, nummer 65, meester metselaar genoemd. De kersverse eigenaar kon echter niet aan zijn betalingsverplichtingen voldoen, dus verkochten Burgemeesteren en Thesauriers het erf in 1671 aan de predikant Arent Cock. In maart 1671 neemt de metselaarsgezel Jan van Oostrum het bezit over, en 6 maanden later weer de meester- loodgieter Samuel Koot.

Uiteindelijk staat er in 1685 een huis, dat Samuel dan aan de meester- chirurgijn Thomas Craanmeester verkoopt. Het huis wordt in de koopakte als volgt beschreven: ‘’een huis en erf aan de Reguliersgracht op de hoek van de Amstelkerkstraat’’ (momenteel de Kerkstraat). Craanmeester betaalde hier f.3100,- voor. Nummer 65 is dan nog van Samuel Koot. Ook aan de achterzijde zit nog een huis van Samuel. In 1721 word nummer 67 verkocht door de erfgenamen van Thomas Craanmeester; zijn kinderen en kleinkinderen. Thomas van Wendesel is de koper.

Sinds midden 18e eeuw een bakkerswinkel

Bijna op elke hoek, met uitzondering van de hoofdgrachten, zat vroeger wel een winkeltje. Op een tekening uit 1760 van H. Schouten uit de atlas Van Fouquet is een deel van dit huis te zien. Het was toen al een winkel, want in de personele quotisatie van 1742 komen we op dit adres de weduwe Elias Hooghuyse met beroep tabakswinkelierster tegen. De weduwe had toen één dienstbode en betaalde 200 euro huur.

In 1754 wordt het huis, met naar het op voornoemde tekening lijkt een halsgevel, door de wijnkoper Jan Halloo gekocht, er staat in de akte dan aangegeven dat het door een broodbakker wordt gehuurd. In 1791 verkoopt Margaretha Olfers, de weduwe van Halloo, het pand en dan koopt de broodbakker Johannes Velten het. Johannes is al sinds 1784 de bewoner en zijn beroep broodbakker vinden we in de oude stukken. In 1835 wordt er weer een broodbakker eigenaar. Het is Christiaan Gotlieb Sausele. Het pand wordt dan beschreven als ‘het broodbakkerswinkelhuis waarin die affaire al onheugelijke jaren is’. En zo gaat het maar door met de bakkers, want in 1851 is Jacob Köhler met beroep broodbakker de huurder van het huis.

Twee eeuwen bakkersgeschiedenis

In 1863 vraagt toenmalig eigenaar J.J. Vingerhoed, koek- en banketbakker, vergunning aan voor het herstellen en verfraaien van de onderpui en het verwijderen van het pothuis. Dat is het pothuis aan de voorgevel, want aan de zijgevel zitten er heden nog steeds twee.

Halverwege de 19e eeuw worden koopprocessen meer verzakelijkt en verdwijnen de persoonlijke banden met winkeleigenaren. Er komt dan meer aandacht voor winkeluitstalling en de presentatie van de winkelgoederen. Door de verbeterde techniek is het ook mogelijk om grotere glasoppervlakken te realiseren, zodat de waar beter gezien wordt. En dat gebeurt hier; ook in het bovenlicht wordt gebruik gemaakt van ijzeren roeden. Deze komen in de jaren rond 1860 meer voor. Ze zijn stevig, maar veel minder fors dan de houten roeden.

In 1871 verkoopt Vingerhoed het pand, waarin hij ook woonachtig is, aan een andere koek- en banketbakker: Martinus Johannes van Groeningen. Deze banketbakker gaat dan in het huis en bovenhuis wonen, hij is getrouwd met Hendrika Petronella Vingerhoed. In 1879 wordt het pand verkocht aan George Lodewijk Funke. Zijn broer Jan Jacobus Funke (geb. 1838) met beroep banketbakker, neemt de bakkerij over en gaat er ook wonen met zijn vrouw en dochtertje. In 1890 koopt Jan dan ook het pand, van de weduwe Funke.

Oprichter Elsevier en De kleine Courant

George Lodewijk Funke (1836-1885) die in 1879 het pand kocht, was getrouwd met M.C. de Koning met wie hij 6 kinderen kreeg. In 1863 vestigde hij zich als uitgever en boekhandelaar op de Blauwburgwal. Als uitgever had hij veel succes; hij werd er rijk van. Hij gaf stichtelijke en theologische werken uit, maar ook populairwetenschappelijke, over natuurlijke historie en tevens schoolboeken. Een stadsplan van Amsterdam en landkaarten van China, Korea en Bolivia, getekend door A. Braakensiek, zaten ook in zijn fonds. Voor de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen gaf hij enkele jaren de Volksalmanak uit. Maar ook vertaalde uitgaven over Shakespeare en Dante.

Tot zijn belangrijkste uitgaven behoren de werken van Multatuli. W.F. Hermans schreef over Funkes relatie met Multatuli: ‘Nog belangrijker was de vriendschap met de uitgever Funke, die in 1870 aanving. In Funke vond Multatuli eindelijk het soort uitgever waar hij recht op had’.

In 1870 verscheen ook de eerste editie van De kleine courant, Nieuws van de dag, een dagblad waar Funke medeoprichter van was. Het blad ontwikkelde zich in 8 jaar tot één van de meest verspreide kranten in Nederland. Ook was hij medeoprichter van de in 1879 opgerichte Maatschappij Elsevier. Daar bracht Funke een deel van zijn uitgaven onder, waaronder vrijwel alle van Multatuli.

Verleiden van de passant wordt belangrijker

Na Jan Jacobus Funke koopt de jonge banketbakker Johan Gerhard Hendrik Coenraad Lebbing (1872-1960) het pand in 1897 en gaat er ook wonen. De lange, blondharige en met grijze ogen de wereld in kijkende Lebbing maakt in die tijd veel reclame in kranten in binnen en buitenland voor zijn speculaaspoppen. Die zijn te bestellen en kunnen over de hele wereld verscheept worden. Ook geeft hij aan wanneer zijn etalage met een bepaald thema weer te bezichtigen is. Etalages met een thema in de uitstalling kwamen in die tijd in zwang, om de voorbijganger te verleiden iets te kopen.

In 1959 stopt, met de verhuizing van Lebbing, na ruim twee eeuwen de bakkersgeschiedenis in dit pand. Op oude foto’s zien we dat er in 1955 al een tabakswinkel in het pand zit. In 1959 wordt het huis dan gekocht door de broers Deenik. H.J. Deenik is makelaar en W.C Deenik is aannemer- makelaar. Zij zijn even verderop op de Reguliersgracht gevestigd, op nummer 63 en op nummer 57. In die jaren zwaait Schildersbedrijf Niezen, dat ook verf verkoopt, hier de scepter totdat Stadsherstel nummer 63 aankoopt en het gaat restaureren.