Tegen sloop was geen bezwaar, maar we hebben
het kunnen redden

R

Raamsteeg 6

Raamsteeg 6, Amsterdam

Als gevolg van achterstallig onderhoud was de conditie van het pand uiterst slecht. Daarnaast was het interieur een puinhoop, doordat het huis enige tijd door krakers bezet was geweest. Geen wonder dat er tegen sloop geen bezwaar was. Gelukkig konden wij het redden, dankzij een onverwacht beschikbaar komende bijdrage van onze Vrienden.

Rond 1500
Bouw 1e huis
1655
Voorgevel
19e eeuw
Verbouwing gevel
2010
Aangekocht
2012
Gerestaureerd
Nu
Winkelruimte met woning
Rol van Stadsherstel
Het werd een Gribus genoemd

Met de restauratie van Raamsteeg 6 is een rijksmonument in de Amsterdamse binnenstad van een zekere ondergang gered. Het huis was zeer vervallen, bovendien zaten er krakers in en was er al instemming voor sloop gegeven, en dat terwijl zowel Erfgoedvereniging Heemschut als de Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad (VVAB) zich indertijd nadrukkelijk hebben uitgesproken tegen sloop. Al drie jaar eerder probeerden we tevergeefs het te kopen, maar men vond ons bod te laag en het pand kwam daarna 3 x snel in andere handen. Daarna werden we alsnog eigenaar.

Het huis leek op het eerste gezicht een eenvoudige, vervallen tussenwoning in de Raamsteeg. Maar het bleek bij nader onderzoek een bijzonder pand met een boeiende en lange bouw- en bewonershistorie.

Het huis is eeuwenlang in gebruik geweest als woon- winkelpand. Voorwaarde bij de restauratie was dat deze functie bewaard zou blijven. Bij de restauratie is de originele indeling dan ook gehandhaafd en zijn slechts enkele wijzigingen aangebracht om te kunnen voldoen aan de praktische eisen van deze tijd. Het huis is verhuurd aan een ondernemer, die boven de zaak woont. Hiermee leeft een lange traditie voort en wordt de levendigheid en de bedrijvigheid in dit deel van de Raamsteeg bevorderd. Het is nu een kleine winkel; “Little Brazil”, met lekkere Braziliaanse producten en drie zitjes, waar koffie en zelfgebakken Braziliaanse lekkernijen verkrijgbaar zijn.

Laatste bewoner
Jack Duty

Een legendarische kapperszaak

De laatst bewoner vóór de restauratie was Riek Duty. Haar man, kapper Jack Duty, was al behoorlijk op leeftijd in 1997, toen hij nog op afspraak knipte. Jacks vader was al sinds 1915 kapper in dit pand en toen hij daar begon, was het al zo’n 60 jaar een barbierszaak.

Riek zou haar man na zijn dood nog tien jaar overleven. Zij bleef ondanks een afnemende gezondheid in het pand wonen, waar ze verzorgd werd door buurtbewoners. In de winkel werd een ziekenhuisbed gezet, waarin zij haar laatste jaren sleet. In november 2007 blies ook zij de laatste adem uit.

Riek werd begraven bij haar Jack. Hun huwelijk was kinderloos gebleven, twee neven waren aangesteld als executeur testamentair. In het testament zou hebben gestaan dat de nalatenschap naar goede doelen moest gaan. De executeurs werden er door ons op gewezen dat Stadsherstel Amsterdam een ANBI-status heeft en daarmee een officieel goed doel is. Helaas kozen zij ervoor om het pand te verkopen aan een projectontwikkelaar, waarna het nog tweemaal doorverkocht werd en er dus een sloopplan kwam.

Het jaren vijftig interieur werd uit de kapperszaak gesloopt, een kaalslag die verergerd werd door de komst van krakers. Een tragisch uitziend lot voor dit monument, dat gekeerd werd toen wij het, inmiddels op een ruïne lijkende huis, in 2010 alsnog konden kopen.

Lees HIER meer over het nalaten van panden aan Stadsherstel

Vrienden bedankt

Dankzij een grote bijdrage van de Vrienden konden we het huis aankopen. Als dank daarvoor is in de borstwering van de pui een herinnering aangebracht met de tekst:
“Van je vrienden moet je het hebben”

De Vrienden hadden jarenlang gespaard om de toren van de Haringpakkerstoren terug te bouwen. Toen dat niet door kon gaan, kwam men overeen het geld voor dit pand aan te wenden. Als herinnering werd de haringpakkerstoren in het bovenlicht aangebracht.

Maak ook dit soort reddingen mogelijk en word Vriend.
Word ook Vriend
De steeg
De Raamsteeg

Een link met het drogen van lakenstof

De Raamsteeg is één van de oudste stegen van Amsterdam. Het woord ‘raam’ verwijst naar de ramen en open houten stellages, waarop geverfde lakenstof werd gespannen om te drogen. Die industrie zat hier vlakbij; aan de Nieuwezijds Voorburgwal. Bij de stadsuitleg van 1585 kreeg dit, aanvankelijk tegen de stadsmuur doodlopende steegje, gelegen aan de uiterste grens van het middeleeuwse dorp, een belangrijke verkeersfunctie. Het werd deel van de route van het oude centrum naar de nieuwe stadsuitbreiding.

De Raamsteeg is eeuwenlang een typische middenstandsteeg geweest waar elk pand bruiste van bedrijvigheid. “In de steeg zat alles wat je nodig had om te leven” aldus een 20e -eeuwse bewoner. Veel huizen hadden een winkel op de begane grond en een verhuurde bovenwoning. Halverwege de 19e eeuw werd ons pand achtereenvolgens bewoond door een poelier, een slager, strohoedenmaker, een timmerman, een schilder, een artieste, een modiste, enige bedienden en een winkeljuffrouw.

Vrijwel ieder soort bedrijvigheid was vertegenwoordigd in de Raamsteeg. De bloeiende handel en levendigheid van de stegen nam in de loop van de 20e eeuw af. Veel stegen verpauperden en verwerden tot sombere, naar urine stinkende plaatsen waar je liever niet kwam. Later kwam er meer aandacht voor monumenten en ook stegen, maar toch werd dit monument vergeten.

Bouwhistorie
“Vechters Boomgaert”

Het huis Ter Lugt met de brandwijnsketel boven de deur

Raamsteeg 6 is gedeeltelijk rond 1500 gebouwd. Het huidige voor- en achterhuis dateren uit de 1e helft van de 17e eeuw. In de loop der eeuwen is het pand daarna nog enkele malen verbouwd.

Het bouwblok ligt in de laatste middeleeuwse stadsuitbreiding, daterend van 1425. Dit stuk stad wordt langzaam bebouwd. Tussen de Raamsteeg en de Schoorsteenvegerssteeg bevond zich zelfs omstreeks 1540 nog een groot open terrein – “Vechters Boomgaert”- met alleen randbebouwing van dwarshuizen aan de stegen en langs de vestmuur. Ons huis was onderdeel van een rijtje van drie. De kelder en zijmuren zijn nog van dit oorspronkelijke huis.

Vermoedelijk is in de 2e helft van de 16e eeuw, achter nummer 4 en 6 een langgerekt dwarshuis gekomen, waarschijnlijk een brandewijnstokerij, die in 1630 deels onderdeel wordt van het voorhuis. In 1625 wordt ons huis de brandewijnsketel genoemd en later “Het huis ter lugt met de brandwijnsketel boven de deur”. De voorgevel dateert uit circa 1655. In 1808 werd hij iets verhoogd en kreeg de gevel als beëindiging een lijst.

Bijzonder
Drijvende kelder

Een vroeg exemplaar en extra bijzonder in een steeg

In het achterhuis van Raamsteeg 6 bevond zich een drijvende kelder: een stenen gemetselde bak die meebewoog met de grondwaterstand, doordat de wanden vrij zijn gehouden van de funderings- muren. Deze techniek werd halverwege de 17e eeuw uitgevonden en pas vanaf het begin van de 18e eeuw vaker toegepast.

Gezien de totstandkoming van het achterhuis rond 1655 is deze drijvende kelder dus een heel vroeg exemplaar. Een bijkomende bijzonderheid is dat een drijvende kelder hoofdzakelijk bij luxere panden werd uitgevoerd. Het is dus vrij uniek dat dit toch eenvoudige huis in een smalle steeg zo’n kelder had.

Toen in 1871 het stadswaterpeil werd gestabiliseerd door de bouw van de Oranjesluizen, zijn de meeste drijvende kelders vastgezet. Bij de restauratie zijn de plavuizen van de vloer gehaald en zo veel mogelijk teruggeplaatst in het achterhuis, aangevuld met nieuwe stenen die niet meer in ons pand Herengracht 532 nodig waren.

Stadherstel boekje over de Raamsteeg 6

In 2012 schreven we een boekje over het monument en haar omgeving. U kunt het boekje HIER downloaden.
Meer informatie

Bronnen:
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Delpher

Aan dit project hebben meegewerkt:
Restauratiearchitect: Architectenbureau Vroom
Restauratieaannemer: Schakel & Schrale

Dit project is mede mogelijk gemaakt door:
De Vrienden van Stadsherstel

Cookie toestemming
Wij gebruiken cookies om uw gebruikerservaring te optimaliseren en het webverkeer te analyseren. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Lees meer over hoe wij cookies gebruiken. Als u akkoord gaat met ons gebruik van cookies, klikt u op "Ok, ik wil verder".
instellingen
Functionele cookies: deze cookies zijn nodig voor een goed werkende website
Analytische cookies: deze cookies worden gebruikt om statistieken van de website bij te houden. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Tevens wordt het laatste octet van het IP-adres automatisch gemaskeerd.