Geschonken herenhuis waar
Tsaar Peter de Grote
op visite kwam

H

Het Calff-huis

Westzijde 38, Zaandam

In 1964 kocht het echtpaar Olthof-Mulder het pand Westzijde 38 in Zaandam. Het door een van de rijkste Zaankanters, reder Nicolas Calff, gebouwde herenhuis werd door zijn vriend tsaar Peter de Grote en de tsarina Catharina de Grote in 1717 bezocht. Het rijksmonument is nog maar één van de weinige panden uit die tijd en in die tijd was het ook één van de voornaamste panden. Het heeft gelukkig de sloopwoede van de afgelopen eeuwen overleefd, dankzij de liefde die de bewoners hadden voor hun pand. Ook daarom heeft mevrouw Olthof het pand in 2016 aan Stadsherstel geschonken.

Voordat mevrouw Olthof- Mulder met haar man eigenaar werd van het pand waren haar ouders vanaf 1946 eigenaar. Vader W.J. Mulder was internist. De man van mevrouw Olthof-Mulder was psychiater/neuroloog en oefende zijn praktijk uit in dit huis. Na zijn overlijden, begin jaren ’70  is mevrouw Olthof-Mulder met haar twee zoons in het pand blijven wonen. Zij heeft samen met haar zoon Alberto van het behoud van het pand hun levenswerk gemaakt.

1704
Bouw van Westzijde 38 door de schatrijke reder Calff
1717
Bezoek Tsaar Peter de Grote en zijn vrouw aan het pand
1946
Ouders mevrouw Olthof-Mulder worden eigenaar
1964
Echtpaar Olthof-Mulder wordt eigenaar
2018
Mevrouw Olthof Mulder schenkt het pand aan Stadsherstel en laat een prachtig pand na voor restauratie van haar monument
De Rol van Stadsherstel
Pand geschonken

Mevrouw Olthof en haar zoon vreesden voor bedreiging van het pand door bouwactiviteiten in de omgeving en sloop ten behoeve van nieuwbouwappartementen. Zij zochten mogelijkheden om het pand onder te brengen bij een monumentenorganisatie die een dergelijke ontwikkeling beter tegen kon gaan. Stadsherstel en de familie Olthof hebben diverse gesprekken met elkaar gevoerd, waarna mevrouw Olthof haar monument aan de Vrienden van Stadsherstel schonk.

Na haar overlijden liet ze ook een deel van haar vermogen aan de Vrienden na. Dit bedrag is expliciet bedoeld voor de restauratie en het onderhoud van Westzijde 38.  Natuurlijk gaan wij ervoor zorgen dat het monumentale pand niet wordt bedreigd door (externe) ontwikkelingen. Met de nalatenschap kunnen wij, als de zoon van mevrouw Olthof het pand verlaat, het pand ook perfect restaureren. Tot die tijd zullen we dit bijzondere pand goed onderhouden en koesteren zoals onze voorgangers hebben gedaan. Voor de Vrienden en andere belangstellenden hebben wij in 2018 een lezing verzorgd.

Hoog bezoek
Romanov

Peter I Aleksejevitsj Romanov bijgenaamd Peter de Grote was van 1682 tot zijn dood in 1725 tsaar van Rusland. Peter was de eerste Russische tsaar die buiten de grenzen van zijn rijk reisde. Hij zorgde  voor modernisering van het uitgestrekte rijk en bevorderde vooral de wetenschap. Hij ging onder andere naar Zaandam om de scheepsbouw, die in Holland floreerde, te bestuderen,. Hij bezocht de Zaanstreek meerdere malen. De verbindende factor bij deze bezoeken was Cornelis Calff (1652-1721). Calff was in deze periode een van de voornaamste kooplieden in West-Zaandam en onder andere reder op de walvisvaart.

Zijn zoon Nicolaas Calff (1677-1734) trad in de voetsporen van zijn vader. Tijdens het eerste bezoek van Peter de Grote in 1697 was Nicolaas Calff op zakenreis, maar in 1717 ontving hij de hoge gasten in zijn nieuwe huis aan de Westzijde. Dit huis, Westzijde 38, had hij in 1704 laten bouwen aan de Zaan. Peter de Grote zou zelfs het marmer in de gang hebben geschonken.

Lees meer over Calff en de tsaar
De buurt
Westzijderol

Nog ver voor het tijdperk van de fotografie heeft iemand omstreeks 1750 een geslaagde poging gedaan om de Westzijde in Zaandam op kaart te zetten. Niet zoals de cartograaf dat gedaan zou hebben, maar zoals een architect het zou doen. Een tekening van 8,5 meter lang en 13 centimeter hoog. Alle gevels in aanzicht gezien vanaf de wegsloot. De Westzijderol is één van de topstukken uit het gemeente archief van Zaandam. Op de rol is goed te zien dat het pand van Calff veruit één van de voornaamste panden uit die tijd was. Het merendeel van de panden hebben een houten voorgevel, één verdieping en een zadeldak. Ons pand heeft daarentegen een stenen gevel met een rijke Lodewijk XV stijl.

Architectuur
Lodewijk XV- stijl

De gevel  van het bakstenen pand heeft geblokte hoeklisenen die doorlopen in de houten attiek. De hoger opgetrokken middenpartij is voorzien van een rijke bekroning in Lodewijk XV-stijl; een ingezwenkte halsgevel met een gebeeldhouwde afdekking met kuif en aanzetkrullen. De kuif en aanzetkrullen zijn als zogenaamde kwabornamenten uitgevoerd. In de voortuin bevindt zich een ijzeren hek dat ombuigt naar de entree met een pilasteromlijsting. De luiken van de ramen zijn nu niet meer aanwezig.
Het interieur van het hoofdhuis is ook rijk uitgevoerd. Zo heeft het diverse onderdelen in rococostijl, zoals fraai stukwerk in de marmeren gang, waarvan dus gezegd wordt dat het marmer een geschenk is van de tsaar, en een gesneden eiken trapleuning. In één vertrek is nog een lambrisering aanwezig met de gesneden omlijsting van de schuifdeuren en de schoorsteenmantel. Ook heel bijzonder is de keuken in de achteruitbouw. Deze bezit nog drie origineel betegelde nissen voor gootsteen, aanrecht en stookplaats en wasketel.

Het luchthuis
Welvarende inwoners

In de tuin, aan het water, staat een groen houten luchthuis. Een luchthuis is in de Zaanse houtbouw de bebouwing in de tuin aan het water van de Zaan, en dus achter het aan de straat gelegen hoofdhuis. Veel welvarende inwoners zorgden ervoor dat zowel de voor- als de achterzijde zeer verzorgd was. De fraaie achtergevels stammen uit de tijd dat de rivier de belangrijkste infrastructuur vormde. Vanaf het water werd het bezit dus veelvuldig gezien en daar moest de welvaart getoond worden.

Naast dat er veel herenhuizen verdwenen zijn aan de Westzijde, zijn er ook veel luchthuizen verdwenen aan de Zaan.

Meer informatie

Bronnen:
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Delpher

Dit project is mede mogelijk gemaakt door:
Mevrouw Olthof ten behoeve aan de Vrienden van Stadsherstel

Cookie toestemming
Wij gebruiken cookies om uw gebruikerservaring te optimaliseren en het webverkeer te analyseren. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Lees meer over hoe wij cookies gebruiken. Als u akkoord gaat met ons gebruik van cookies, klikt u op "Ok, ik wil verder".
instellingen
Functionele cookies: deze cookies zijn nodig voor een goed werkende website
Analytische cookies: deze cookies worden gebruikt om statistieken van de website bij te houden. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Tevens wordt het laatste octet van het IP-adres automatisch gemaskeerd.