Professor Tulpstraat 14-18

Van tuin, naar stal en kantoorruimte

De Prof. Tulpstraat was oorspronkelijk een normale 19e-eeuwse woonstraat, zij het met een bijzondere ligging ten opzichte van het Amstelhotel. Het hotel was de reden dat een aantal woningen omgezet werden in bedrijfs- en kantoorruimte voor onder andere de internationale diamanthandel. Het terrein tegenover het Amstelhotel, het latere Tulpplein, eigendom van de Amstel Hotel Maatschappij, was bestemd voor de aanleg van tuinen. Na enkele jaren bleek het hotel echter behoefte te hebben aan stalruimte en in 1873 kreeg men van de gemeente toestemming een stalgebouw neer te zetten.
Het stalgebouw kreeg zijn huidige aanzien nadat in 1884 een etage met kantoren voor diamantairs erop werd gezet en in 1887 een tweede verdieping.

Toen werden ook de stallen op de begane grond vervangen door kantoorruimte. Het koetshuis aan het Professor Tulpplein kreeg zijn huidige uiterlijk toen het rechtergedeelte werd afgebroken voor een elektriciteitscentrale ten behoeve van het hotel, dat in 1892 op stroom overging. Deze schepping in chaletstijl werd samen met de achterliggende bebouwing aan de Huddekade in 1944 op last van de in het Amstelhotel ingekwartierde Duitsers neergehaald om een vrij zichtveld te krijgen.

Lees HIER meer over het hotel.

Twee keukens om te voldoen aan de Joodse spijswetten

Van speciale bebouwing ten behoeve van het Joods culturele leven is geen sprake bij de woningen in de rest van de straat. Wel zijn er “sporen van Joodse bewoning”. Het betreft met name een fonteintje met twee zeepbakjes en twee keukens in woning 22. Deze waren nodig om aan de Joodse spijswetten te voldoen. De monumentale plafonds en de schoorsteenschouwen in de voor- en achterkamer op de begane grond waren ook nog aanwezig. Echter, tijdens het uitpellen van deze woning zijn de schoorsteenschouwen helaas ontvreemd.

Kasjroet betekent ‘geschiktheid’ en is het geheel van spijswetten dat in het jodendom bepaalt of voedsel wel of niet door joden gegeten mag worden. Voedsel dat aan deze spijswetten voldoet, beschouwt men als rein en wordt in het Nederlands traditioneel koosjer genoemd. Onrein voedsel wordt treife genoemd. Voorschriften voor kasjroet bepalen dat uitsluitend bepaalde soorten dieren mogen worden gegeten. Een van de meest ingrijpende voorschriften is dat vlees- en melkproducten niet samen mogen worden gebruikt en bereid. Daarom waren er in ons pand twee keukens en een fonteintje met twee zeepbakjes. Ook werden er onder andere verschillende serviezen en kookgerei gebruikt.

Schatzoeken naar diamantverleden

De panden in de Tulpstraat hebben een geschiedenis met de Joodse diamanthandel. Zo herbestemde Harry Elte in 1920 dit pand en het pand er links van als bedrijfsruimte voor de diamantair Sax. Er zijn ook nog verschillende interieuronderdelen aanwezig in beide panden die ontworpen zijn door Elte. Op zolder waren nog deuren met loketten aanwezig die dienden voor het bekijken van diamanten. Ook op de eerste verdieping kwamen enkele puien tevoorschijn uit de periode van de verbouwing van 1920, met de zo kenmerkende details van Elte. Bij verdere naspeuringen stuitten we op zolder tussen de duivenpoep op een door Elte ontworpen bankje dat een ‘nieuwe’ plaats in de hal kreeg.

Ook vonden we op zolder de ramen van de achtergevel. Deze waren te slecht om te hergebruiken, maar dienden als voorbeeld voor de nieuwe. De kunststofkozijnen zijn nu weer vervangen door houten ramen met roedes en een detaillering uit 1920.

Bovenop de door Elte verbouwde panden bevond zich oorspronkelijk een achtkantige, met zink bedekte daklantaarn. De lantaarn was verdwenen, maar op basis van vraagtekeningen van Harry Elte uit 1919 werd de lantaarn teruggeplaatst dankzij een bijdrage van onze Vrienden. Lees HIER meer over architect Elte.