Bakkerij ‘De Koornacker’

R

Reestraat 2

Reestraat 2, Amsterdam

Op de hoek van de Reestraat met de Keizersgracht werd in de bakkerswinkel met ‘De Koornacker’ boven de deur brood verkocht. Later kon men er terecht voor een borrel en potje biljart. Als je durfde tenminste, want het pand moest aan alle kanten ondersteund worden. Het vormt nu een prachtige entree naar de Reestraat.

Ca. 1619
Bouw
1758
Verhoogd
1960
Stadsherstel eigenaar
1971
Restauratie
Nu
Pulitzer Hotel
17e Eeuw
Lakenkoper

Werkzaam in de textiel

In 1619 kopen de weduwe en kinderen van Abraham d’Assonville d’oude een erf van 20 voet breed bij 45 voet lang in de Reestraat op de hoek met de Keizersgracht van kruidenier Daniel Mostart. Er worden minderjarige kinderen genoemd en een zoon Abraham d’Assonville de jonge.
Meer is niet bekend van het gezin. In 1618 is weliswaar een 20-jarige caffawerker (een zijden weefsel van gebeeld of gebloemd fluweel) met de naam Abraham d’Assonville getrouwd met Maritgen Henrix, beiden op dat moment woonachtig in de Reestraat. Er wordt echter vermeld dat de ouders zouden zijn overleden. Dit klopt niet met de koop door de weduwe van Abraham senior een jaar later.

Tussen 1633 en 1646 komt het perceel, hoogst waarschijnlijk inmiddels bebouwd, in bezit van Hendrick Dijckman, die er ook gaat wonen. Dijckman is ook werkzaam in de textiel: als hij in 1623 in ondertrouw gaat is hij droogscheerder, bij een tweede huwelijk vijf jaar later als weduwnaar is hij lakenbereider en bij het opmaken van zijn testament in 1646 staat hij te boek als lakenkoper. Vier jaar later is de boedelverkoop en betaalt bakker Jan Pietersz de Wilde ƒ 13.670,- voor het pand. In 1640 woonde hij nog in het huis op de noorderhoek van de Hartenstraat en de Keizersgracht, recht tegenover dit pand.

Bakkerij
De Koornacker

“Veele bancqueroeten vallen”

Na het overlijden van Jan en later zijn weduwe Dieuwertje Hendricx komt het huis in bezit van zoon Claas, die eveneens bakker is. Zijn weduwe Wijntie Jans, woonachtig in het pand, gaat in 1675 in ondertrouw met een schoenmaker. Ariaantje Klaas de Wilde, dochter van Claas en Wijntie, verkoopt 1/3 part in het huis en erf in 1691. Vermeld wordt “aen welk huys veele eijgenaers sijn, veele reparatien moeten werden gedaen ende veele bancqueroeten vallen alsoo ‘tselve aen veele partijn ende gedeeltens wert verhuurt”. Ariaantje vangt ƒ 2500,- voor haar part. En kousenkoper Wouter Veenenberg wordt eigenaar.

In 1697 heeft hij het gehele perceel in handen en verkoopt hij het aan voogden van de drie minderjarige kinderen van Daniel Laurens. In 1742 is het in gebruik als bakkerij bij Reijn. Boele, met één dienstbode. Hij betaalt ƒ 400,- huur met een inkomen van ƒ 1000,-.

Het duurt vervolgens tot 1756 tot het huis weer in één hand komt. Van zoon Daniel junior koopt meester-broodbakker Jan Govertsz diens 1/3 part. Dit komt in 1756 vervolgens in eigendom van Roeloff van der Haar, ook meester-broodbakker. Hij heeft twee jaar eerder de 2/3 gekocht die tot dan bij de erfgenamen van de andere twee kinderen in bezit waren. Dat het pand in gebruik was als bakkerij zegt ook de naam wel: als Roeloff in 1762 verkoopt staat er ‘De Koornacker’ boven de deur. Die staat er nog als het huis in 1806 wordt verkocht.

Verbouwing
Van put- naar pothuis

Een lang pothuis in Lodewijk XV-stijl aan de grachtzijde

Roeloff is degene die het 17e-eeuwse winkelwoonhuis zijn laatst bekende uiterlijk gegeven heeft rond 1755. Het heeft een klokgevel in Lodewijk XV-stijl, gebogen lijstvormig fronton met grote kuif en grote voluten met acanthusbladeren op iets inspringende aanzetstukken en een omlopende houten onderpui.
Aan de Keizersgrachtzijde heeft het een rechte kroonlijst, een kap, dubbel dakvenster, de toegang tot het bovenhuis en een lang pothuis.
Uit het precarioregister van 1686 blijkt dat het huis twee pothuizen met een regenbak en secreet had. In 1761 blijkt het ene pothuis te zijn weggebroken. Rond 1815 wordt het precario omschreven als “uittimmering tot vergroting en ingang van de verhuurde kelder en een tot vergroting en ingang van de pakkelder”.

Pothuizen kwamen al sinds de middeleeuwen voor, in eerste instantie als een overbouwde waterput: het ‘puthuis’. Pas door het veranderde gebruik als keuken is de naam veranderd in pothuis. Bij verbouwingen werden bestaande, 17e-eeuwse pothuizen vaak vergroot. Soms werden ze zelfs over de volle lengte uitgevoerd om meer ruimte te creëren voor koopwaren en kleine neringen.

Toen wij het perceel in 1960 kochten was het onbewoond. Wel was het benedengedeelte verhuurd als café annex slijterij met woning. Al tenminste sinds halverwege de 19e eeuw vinden we hier een tapperij, eerst op naam van Van Dijk, later Sniet.

Rol van Stadsherstel
Karakteristiek kleinschalig

Reestraat 2 en 4 werden, inmiddels al niet meer bewoond, aangekocht in 1960. Al sinds halverwege de jaren vijftig stonden ze in de steunberen tegen instorten.

In 1970 konden we van start met de restauratie van de panden Reestraat 6, nummer 4 en 2. Hiertoe lag al een restauratieplan van architect H.F. Rappange klaar, dat we in nauwe samenwerking uitvoerden met de architect van de hotelmaatschappij die meerdere panden had aangekocht tussen Keizersgracht en Prinsengracht.

Het pand maakt tegenwoordig onderdeel uit van Hotel Pulitzer. Op de begane grond is restaurant Jansz gevestigd en op de verdieping is de Copper Chamber, een vergader- en dinerruimte. Het hotel is zo ingepast dat de kleinschaligheid van de gevelwand in de Reestraat, een van de karakteristieke 9 Straatjes, behouden is gebleven.

Meer informatie

Bronnen:
Archief Stadsherstel
Amsterdamse Grachtenhuizen
Delpher
Stadsarchief Amsterdam
Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad

Aan dit project hebben meegewerkt:
Restauratie-architect: H.F. Rappange
Restauratie-aannemer: M. Minnesma

Cookie toestemming
Wij gebruiken cookies om uw gebruikerservaring te optimaliseren en het webverkeer te analyseren. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Lees meer over hoe wij cookies gebruiken. Als u akkoord gaat met ons gebruik van cookies, klikt u op "Ok, ik wil verder".
instellingen
Functionele cookies: deze cookies zijn nodig voor een goed werkende website
Analytische cookies: deze cookies worden gebruikt om statistieken van de website bij te houden. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Tevens wordt het laatste octet van het IP-adres automatisch gemaskeerd.