Fortwachterswoning

Een Stelling van Amsterdam monument

De fortwachterswoning is onderdeel van de Kustbatterij bij Diemerdam en de Stelling van Amsterdam. Op alle 42 forten en 4 batterijen stond een fortwachterswoning en een iets kleinere voor de magazijnknecht. Deze gebouwen werden veelal als eerste geplaatst. Uiteraard was de grootste dan voor de directie, zodat ze toezicht konden houden op de bouw van het fort, en de kleinere fortwoning was dan voor de bouwopzichter.

De woningen hadden eigenlijk allemaal hetzelfde uiterlijk. Ramen met luiken, in het midden de deur, evenwijdig aan de oprijlaan, een begane grond met zadeldak en een aanbouw waarin de bijkeuken zat. En binnen een gang met trap naar de slaapverdieping. Beneden een mooie kamer, waar fortwachter Klop zich met zijn gezin alleen op zondag bevond, een kamer en keuken met gootsteen en keukenkast met daartussen de kookmogelijkheid. Buiten werd het water opgepompt, daar was ook de moestuin en een bleekveldje. Het vieze water werd geloosd via een put op de gracht. Buiten was ook het toilet.

Op het fort heeft de fortwachter de taak ervoor te zorgen dat er geen ongenode gasten op het terrein zijn en dat alles gereed staat voor wanneer het nodig mocht zijn.

Ontroerende brief van de vader van de onderduikster

Een van de fortwachters is Albert Christiaan Klop (1906-1960). Hij woont er met zijn vrouw Elisabeth Johanna Klop Krul (1907-1994) en hun dochter Lies. Klop is gepensioneerd militair, gediend in Nederlands-Indië, en krijgt naar eigen zeggen een klein pensioen want zijn vrouw werkt bij in de huishouding elders.

In de oorlog heeft de familie klop diverse Joden en anderen hun huis als onderduikadres aangeboden. De vader van de Joodse onderduikster Rinah, die als ‘nichtje’ opgenomen is in de familie van de fortwachter, schrijft op 9 juni 1945 een bedankbrief. Maar daar blijft het niet bij. De heer en mevrouw Klop kregen ook in 1967 een hoge en welverdiende onderscheiding, namelijk de Yad Vashem. Ook plantte mevrouw Klop toen samen met Rina in Jeruzalem een boom in “De laan der rechtvaardigen”. Ze bleven hun leven lang contact houden met elkaar.

In 2007 heeft Rinah haar onderduik herinneringen opgeschreven. Zo beschreef zij hoe ze leefde tussen andere Joodse onderduikers en zelfs Duitse militairen, hoe ze naar school ging en hoe ze kerst vierden in deze bijzondere omstandigheden

Leesaanwijzing: lees eerst de brief van de vader van de onderduikster en klik daarna HIER om het verhaal van Rinah te lezen.

Meer dan 5.000 Nederlanders hebben deze onderscheiding gekregen

Het Yad Vashem (letterlijk: ‘hand/gedenkteken en naam’) staat in Jeruzalem en is het officiële monument van Israël voor het herdenken van de Joodse slachtoffers van de Holocaust. ‘Yad Vashem’ komt voor in Jesaja 56:5 (“Ik geef hun in Mijn huis en binnen Mijn muren een Gedenkteken en een Naam, … een eeuwige naam”).

Het Herinnerings- en Documentatiecentrum bestaat uit een herdenkingsruimte, een historisch museum, een kunstgalerij, een ‘Hal van de Namen’, een archief, een bibliotheek, het ‘Dal van de verwoeste gemeenschappen’ en een park gewijd aan de niet-Joden die tijdens de vervolging Joden hebben gered, de zogenaamde ‘Rechtvaardigen onder de Volkeren’.
Meer dan 5.000 Nederlanders hebben een onderscheiding gekregen van Yad Vashem als “Rechtvaardige onder de Volkeren”, omdat zij tijdens de Tweede Wereldoorlog een of meer Joden voor deportatie door de nazi’s hebben behoed, bijvoorbeeld door hen bij zich thuis te laten onderduiken.

De ‘Hal van de Namen’ toont welke personen zijn vermoord en om in de plaats te komen van een graf. In de Joodse religie is het namelijk van belang dat het lichaam na de dood begraven wordt, en dat het graf ongeschonden blijft. Van vele Holocaust-slachtoffers zijn geen stoffelijke resten overgebleven en daarom is de ‘Hal van Namen’ gekomen.

Stadsherstel kocht dit Werelderfgoed monument in 2006, het was toen zeer vervallen en de fortwachterswoning werd gebruikt door een afvalverwerkingsbedrijf als vakantiewoning. Toen bij hen de vraag kwam willen jullie een fitnesruimte of de woning was de keuze voor hen snel gemaakt. De eigenaar nam contact op met Stadsherstel omdat wij even daarvoor de naastgelegen Kringenwetboerderij gerestaureerd hebben.

In eerste instantie zouden we de fortwachterswoning en het terrein restaureren voor de stichting Herstelling, een organisatie die werkervaring aanbiedt aan jongeren met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, als woning voor jongeren die geen thuis hadden. Maar toen Herstelling dit niet kon realiseren zijn we op zoek gegaan naar een meer openbare functie. We restaureerde de woning als leerling bouwplaats en met hulp van de schilderploeg van Herstelling.

Paviljoen puur zwaait nu de scepter op deze kustbatterij. Van maandag tot en met zaterdag is het fort te huur voor allerlei particuliere en zakelijke bijeenkomsten. En op zondag is normaal gesproken de horeca open voor iedereen. Net zoals we het terrein alle dagen van de week openstellen voor publiek. Op zondag zijn er ook regelmatige gratis historische rondleidingen georganiseerd door De Historische kring Diemen. Hou de agenda in de gaten op www.paviljoenpuur.nl