Gebouwd binnen de
verboden kringen voor
de Vorstenwrijver

K

Kringenwetboerderij Zeehoeve

Overdiemerweg 41, Diemen

De Zeehoeve is een zogenaamde Kringenwetboerderij omdat ze staat in de buurt van een vestingwerk. Vroeger hield het vee het gras laag rondom het fort en leverde de Zeehoeve voedsel aan de soldaten. Bijna was dit monument van Vorstenwrijver, Dr. Mezger, er niet meer. Maar gelukkig staat het er nu compleet met moestuin en fruitboomgaard.

1881
Bouw Zeehoeve
2003
Aangekocht
2005
Gerestaureerd
Nu
Kantoor en trainingsruimte Amsterdam werkt
Rol van Stadsherstel
Gekocht voor 1 euro

Restauratie van een provinciaal monument en thuis voor de ringslang

In 2003 koopt Stadsherstel voor het eerst in haar bestaan een boerderij: Kringenwetboerderij Zeehoeve. De toen zeer bouwvallige boerderij staat op het grondgebied van de NUON-centrale in de gemeente Diemen. De gemeente en de provincie wilden dit unieke historische erfgoed graag behouden. Al jaren was men op zoek naar een bedrijf of instelling die deze boerderij wil restaureren. Eigenaar Reliant Energy Europe was bereid het complex voor 1 Euro van de hand te doen, maar stelde als voorwaarde dat de boerderij na restauratie geen woonbestemming kan krijgen, in verband met eventuele uitbreidingen van de elektriciteitscentrale in de toekomst.

Ondanks het alleszins billijke aankoopbedrag en subsidie van de gemeente en de provincie blijkt het moeilijk de boerderij kostendekkend te restaureren en een nieuwe bestemming te geven. Uiteindelijk wordt via de gemeente Diemen Stadsherstel erbij betrokken en word met hulp van velen een voor alle partijen bevredigende oplossing gevonden. De boerderij is als leerling bouwplaats en met jongeren van de Stichting Herstelling gerestaureerd en ook de oude fruitboomgaard en moestuin zijn in oude luister hersteld. Voor de ringslang die zich in deze omgeving begeeft zijn broeihopen langs de sloot gemaakt waar dankbaar gebruik van wordt gemaakt.

Huurder
Stichting Herstelling

Jongeren met een grote afstand tot de arbeidsmarkt werkzaam op de forten

Stadsherstel restaureert het gehele complex en verhuurt het aan Stichting Herstelling, die mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt werkervaring laat opdoen door het opknappen van de forten van de Stelling van Amsterdam. Stadsherstel maakt dankbaar gebruik van deze organisatie bij de restauratie van haar forten. Ook hebben zij tijdens de restauratie van de Zeehoeve meegeholpen met onder andere schilderwerk. Ook hebben ze de moestuin en fruitboomgaard hersteld. Als je het terrein op komt dan waan je je op een boerderij waar de boerin nog steeds de scepter zwaait.

In de Zeehoeve was het Diagnosecentrum van de Stichting gevestigd. Dit onderdeel van Herstelling stelde zich ten doel met een praktisch ingestelde test- en oriëntatie cyclus de deelnemers binnen 2 maanden te voorzien van een adequaat en zorgvuldig advies, dat aansluiting op een passend werktraject. Herstelling heet nu Amsterdam werkt en is nog steeds onderdeel van de gemeente Amsterdam.

Type
Verboden kringen

Van Uijlenbosch naar Kringenwetboerderij Zeehoeve

De eerste boerderij op deze plek – genaamd ‘Het Uijlebosch’ – is in 1847 gebouwd en ligt vlakbij ‘Batterij bij Diemerdam’, een klein in oorsprong achttiende-eeuws fort dat in 1883 bij de Stelling van Amsterdam wordt getrokken. Het huidige houten woonhuis – de Zeehoeve – dateert van 1881.

Bij de (her) bouw van de boerderij moest rekening gehouden worden met de Kringenwet van 1853. Waarin regels staan over een vrij schootsveld wat vereist word rondom elk militair object. Om elk vestingwerk zijn drie kringen met afstanden van resp. 300m 600 en 1000 meter, betiteld als kleine, middelbare en grote kring., waarbinnen beperkingen met betrekking tot de bouw van kracht zijn. Binnen de eerste kring mag helemaal niet gebouwd worden, en ook de beplanting is onderhevig aan vergunningen. Tussen de 300 en 600 meter, waaronder de Zeehoeve valt mag gebouwd worden zonder vergunning van het Ministerie van Oorlog, maar wel na overleg met de bevelhebber van het aanpalende vestingwerk.

In elk geval moeten alle gebruikte materialen brandbaar zijn, met uitzondering van de fundering, schoorsteen en dakbedekking.
Als de vijand nadert dat moeten deze gebouwen snel neergehaald of in brand gestoken kunnen worden, zodat men vanuit het fort een vrij schootsveld heeft.

Bouwheer
Vorstenwrijver

Dr. Mezger liet de Kringenwetboerderij bouwen, hij was de vader van de fysiotherapie

Een bedrijf in de nabijheid van en vestingwerk lijkt door de Kringenwet, en de kans op het moeten slopen van het gebouw, een riskante onderneming. Een boerderij was echter noodzakelijk om onderdak te verschaffen aan het vee dat door begrazing de omringende beplanting laag houdt, terwijl de bemanning van het fort afzetgebied is voor eieren, melk, vlees e.d. De Kringenwet 1853 voorzag bovendien in schadevergoeding als er noodzakelijk gesloopt moet worden.

De Amsterdamse arts dr. Johan Georg Mezger (1838-1909) was in 1880 eigenaar van de Uylenboschpolder en liet boerderij De Zeehoeve bouwen als belegging. Hij volgde een studie tot plattelandsgeneesheer en wordt gezien als Nederlandse grondlegger van de fysiotherapie. Vader van de fysiotherapie en de vorstenwrijver wordt hij wel genoemd. In het Amstel Hotel lieten de groten der aarde zich bij bosjes door hem behandelen. Dr. Mezger behandelt succesvol een zoon van koning Willem III. En in 1870 wordt hij benoemd tot ‘specialist in de behandeling van gewrichtsaandoeningen’ en onderscheiden tot Officier in de Orde van de Eikenkroon. Een lijst van eikenbladeren sierde de dakkapel van het voorhuis van de Zeehoeve. Zou de in 1870 ontvangen onderscheiding hiervoor als inspiratie hebben gediend?

Vrienden bedankt

Dankzij een bijdrage van de Vrienden kon de dakkapel weer van haar houten versiering zoals de eikenbladeren worden voorzien. Ook kreeg het dak haar loden bollen weer terug dankzij de Vrienden.
Word ook Vriend
Meer informatie

Bronnen:
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Delpher

Aan dit project hebben meegewerkt:
Hillen & Roosen
Leerlingen van Stichting Herstelling (Tegenwoordig AmsterdamWerkt)

Dit project is mede mogelijk gemaakt door:
Provincie Noord-Holland
Gemeente Diemen

Cookie toestemming
Wij gebruiken cookies om uw gebruikerservaring te optimaliseren en het webverkeer te analyseren. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Lees meer over hoe wij cookies gebruiken. Als u akkoord gaat met ons gebruik van cookies, klikt u op "Ok, ik wil verder".
instellingen
Functionele cookies: deze cookies zijn nodig voor een goed werkende website
Analytische cookies: deze cookies worden gebruikt om statistieken van de website bij te houden. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Tevens wordt het laatste octet van het IP-adres automatisch gemaskeerd.