1e Helft 18e eeuw
Bouw
N
Nieuwe Prinsengracht 47
Nieuwe Prinsengracht 47, AmsterdamNog steeds wordt vaak gedacht dat monumenten verduurzamen een onbegonnen zaak is. Al in 2012 bewezen wij het tegendeel toen wij eigenaar werden van een rij van zes panden aan de Nieuwe Prinsengracht of voorheen ook wel: Joodse Prinsengracht. Juist hier, in het van oudsher welvarende deel van de Amsterdamse Jodenbuurt, is veel van de oorspronkelijke bebouwing verloren gegaan. De restauratie van de panden werd een pilotproject op het gebied van duurzaamheid in samenwerking met De Groene Grachten van Wubbo Ockels, waarvan wij founding partner zijn. Zo konden wij dit 18e-eeuwse rijksmonument behouden voor nog vele toekomstige generaties.
2012
Stadsherstel eigenaar
2014
Restauratie
Nu
Woningen
18e Eeuw
Exterieur
Halsgevel in Lodewijk XIV-stijl
Nieuwe Prinsengracht 47 staat in het bouwblok dat wordt begrensd door de Nieuwe Kerkstraat in het noorden, de Amstel in het westen, en in het oosten de Weesperstraat. Al begonnen de werkzaamheden van de Vierde Uitleg waartoe dit deel behoort reeds in 1660, dit gebied raakte maar zeer geleidelijk volgebouwd. Uit bewaard gebleven uitgiftekaarten blijkt dat van dit blok erven langs de Weesperstraat in 1669 werden geveild, en in 1734 en 1735 percelen aan de Amstelzijde.
Dit vermoedelijk uit de eerste decennia van de 18e eeuw daterende woonhuis is drie vensterassen breed en heeft een natuurstenen stoep met aan de rechterzijde een bordestrap naar de hoofdingang tot de bel-etage en in de stoep een dienstingang naar het souterrain. Daarboven zijn twee verdiepingen en een zolder.
De paneeldeur is vermoedelijk 19e-eeuws en heeft rond het midden element (glas met gietijzeren sierrooster) een opmerkelijke rand van cassetten met kussens, de deurkalf is versierd met een tandlijst.
De gevel is opgetrokken in staand verband. De vensters zijn gedekt door strekse bogen en hebben aan de onderzijde een natuurstenen lekdorpel. Boven het zoldervenster bevindt zich een hijsbalk in de gevelhals. De hals heeft tweedelige natuurstenen vleugelstukken en een open segmentvormige bekroning, het beeldhouwwerk is in Lodewijk XIV-stijl.
Bewoners
Sofer van de synagoge
Onder meer huis van een diamantair, een schriftgeleerde en een koopman
Direct na hun huwelijk in 1876 gaan de 31-jarige diamantslijper Elias Bolle (1844) en de 25-jarige Wilhelmina Rubens (1850-1920) op dit adres wonen. Ze krijgen er zeven kinderen, van wie er tenminste twee heel jong overlijden. In 1896 wordt “E.M. Bolle, koopman in diamanten, in staat van faillissement verklaard”.
In 1902 verhuist het gezin van Eliazer Asscher van de Rapenburgstraat naar dit adres. Asscher (1845-1926) is in 1871 getrouwd met Rosalie van Hes (1845-1931) en tussen 1872 en 1886 hebben zij dertien kinderen gekregen. Eliazer is onderwijzer en Sofer (Joods schriftgeleerde) bij de Hoofdsynagoge en tenminste tussen 1911 en 1919 is hij secretaris van het Doodgravers-Collegiën. Ook wordt het adres tussen 1903 en 1917 genoemd als correspondentieadres voor respectievelijk Amsterdamse berichten in De Joodsche Courant, de administratie van De Joodsche Wachter en het secretariaat van het zionistische maandblad Mizrachie.
In maart 1942 woont Rafael Nissen Nussbaum in het huis, een koopman die in Polen geboren is in 1886. Voor de oorlog woont hij met zijn vrouw Chawa Rosen (1866-1942) en tien kinderen in Den Haag. Waarschijnlijk in 1942 wordt hij vermoord in Auschwitz.
Rol van Stadsherstel
Groene Grachten
In 2012 konden wij zes 18e en 19e-eeuwse panden kopen van Stadsdeel Centrum, waarvan vijf rijksmonument. Met de restauratie van deze panden – Nieuwe Prinsengracht 43, 45, 47, 49, 51 en 53 – startten wij in 2012 als founding partner een bijzondere samenwerking met de Groene Grachten, een initiatief van Wubbo Ockels om de Amsterdamse grachtengordel te verduurzamen. Een bijzondere uitdaging omdat deze panden, gelegen in een prachtig stukje Amsterdams historisch centrum, zowel van binnen als van buiten zeer verschillend zijn. Centrale vraag daarbij was hoe de panden zelf efficiënter om kunnen gaan met warmte en elektriciteit, zonder de monumentale elementen aan te tasten.
Samen met Bureau Monumenten en Archeologie zijn de panden uitvoerig doorgenomen en opgemeten. Stadsherstel stelde met de architect een pakket van duurzame maatregelen samen, zoals het plaatsen van een lucht-warmtepomp met lage temperatuurverwarming, isolatie, achterzetramen en warmteterugwinning op water en ventilatielucht. Vervolgens is het pakket doorgerekend. De meeste panden zijn met de voorgestelde maatregelen van energielabel F-G naar A-B gegaan: het bewijs dat ook monumenten te verduurzamen zijn en de wereldberoemde grachtengordel nog vele eeuwen mee kan.
Meer informatie
Bronnen:
Archief Stadsherstel
Delpher
Joods Amsterdam
Joods Monument
Stadsarchief Amsterdam
Aan dit project hebben meegewerkt:
Restauratiearchitect: Emma architecten
Restauratieaannemer: Vios
De Groene Grachten
Bouwhistorische verkenning, Jos Smit, 2007
