Binnen Vissersstraat 9
Binnen Vissersstraat 9, AmsterdamIn deze straat heeft Stadsherstel maar liefst 5 panden gerestaureerd. Allen ten behoeve van muziekstudenten. In de gevel kwam een gevelsteen van een Jonkheer, toen onze collega Barbara Jonkheer in 1991 met pensioen ging. Deze restauratie van de 5 panden was de reden dat een buurtgenoot haar huis aan ons gunde. Dat huis, Brouwersgracht 46, wordt op dit moment gerestaureerd.
Park A en a in de Haarlemmerbuurt
Tijdens de Tweede Uitleg (1586-1596) werd een nieuwe stadsgracht gegraven en er kwam een nood-Haarlemmerpoort op wat nu de Herenmarkt is. Dat was niet meer dan een hek achter een dubbele ophaalbrug over de stadsgracht, met aan de andere kant een hamei (buitenste hek van een stadspoort).
Tussen Haarlemmerdijk en Brouwersgracht werden twee nieuwe woonblokken (parken) aangelegd, park A en a, met twee dwarsstraten: Visserstraat en Wieringerstraat. In 1587 werden deze parken grif verkocht; hoe dichter bij de oude stad gelegen, hoe makkelijker de percelen verkocht werden. Dat was het prille begin van de Haarlemmerbuurt.
Aan de achterzijde is het waterscheepsgangetje
In 1642 staat er al een huis, als Jan Thijs’ zoon met beroep scheepstimmerman, voor zichzelf en als vader en voogd van zijn zoon (verwekt bij zijn vrouw Groete Arents) 1/3 van het huis en erf verkoopt.
De straat wordt dan Vissersstraat genoemd. De kopers zijn zijn zwagers Evert Egbersszoon, met beroep smalschipper en Cornelis Jacobsszoon met beroep scheepstimmerman. Aan de achterzijde van het perceel woont ook iemand met een scheepsgerelateerd beroep; de waterscheepsman Jan Corneliszn. Als bijzonderheid bij de verkoop wordt gemeld dat: ‘een vrijen uytgang in ’t Steege aen de noortzijde van desen huyze is gelegen’
In 1711, als het huis verkocht wordt, wordt het steegje achter het huis, waar het een vrije doorgang tot had, het ‘Waterscheepsgangentje’ genoemd. De straat wordt dan al Binnen Vissersstraat genoemd. Cornelis Nieupoort was via een erfenis voor de ½ eigenaar geworden van het pand, ‘d’ Koning Salomon’, en die helft verkoopt hij dan.
Omstreeks die tijd krijgt het pand een nieuwe gevel, een halsgevel in Lodewijk de XIV stijl met gebogen lijstvormig fronton, sobere klauwstukken en een houten onderpui. In 1893 blijkt er melkbrood verkocht te worden. In advertenties uit omstreeks 1956 zien we dat er een stalling in het pand zit. D de Jong en zn. maken dan reclame voor zijn stalling en lasbedrijf.
Salomons oordeel
Salomon was volgens de Hebreeuwse Bijbel een zoon en opvolger van koning David en daarmee de derde en laatste koning van het Verenigd Koninkrijk Israël. Veertig jaar lang bleef hij koning. Volgens de Talmoed was hij een van de 48 profeten. In zijn naam klinkt het woord vrede (shalom) door. Salomon bouwde de Tempel van Salomo in Jeruzalem en hij was een zeer wijs, rijk en machtig koning, maar nadat hij zich met afgoderij afwendde van de God JHWH, eindigde zijn regering in conflicten, die direct na zijn dood leidden tot een scheuring van zijn rijk
Een wijs oordeel in een zeer ingewikkelde zaak wordt soms een salomonsoordeel genoemd. De herkomst van dit gezegde is terug te vinden in de Bijbel, waarbij twee vrouwen met een kind bij Koning Salomo komen. Ze beweren beiden dat zij de moeder zijn. Salomo laat een dienaar een zwaard halen om het kind in tweeën te hakken, zodat elke vrouw een deel van het kind kan krijgen. De echte moeder roept ontsteld: ‘Doe dat niet, geef het dan maar aan haar’. Dat was een wijze zet van Salomo, want daardoor wist hij dat deze vrouw de echte moeder was.
In het glas in lood van onze Grote kerk van Schermerhorn is dit verhaal over het Salomonsoordeel afgebeeld.
Dit pand verkeerde in zo’n slechte bouwkundige toestand dat het in 1991, kort na de verwerving in overleg met Monumentenzorg werd gedemonteerd. Het werd in 1997 herbouwd met gebruikmaking van de oude bouwmaterialen. In het hoge voorhuis werd een entresol gebouwd.
Bij de restauratie werden op het achtererf twee inpandige huizen aangetroffen. Er zijn maar weinig resterende voorbeelden van dit soort huizen. De huizen waren bereikbaar vanuit de steeg rechts van het pand, “De Wijdegang” geheten.
In de gevel van dit pand werd in 1997 een gevelsteen met de beeltenis van een Jonkheer aangebracht. De steen is door Tobias Snoep gemaakt en aangeboden bij het afscheid van Barbara Jonkheer, die na 19 jaar afscheid nam van haar werk bij Stadsherstel.
Alle panden van Stadsherstel in de Binnen Vissersstraat werden gerestaureerd ten bate van muziekstudenten van het Jan Pieterszoonhuis.
Bronnen:
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Beeldbank Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed
Beeldbank Rijksmuseum
Delpher
Aan dit project hebben meegewerkt:
Restauratieaannemer: Sikking B.V. te Hilversum
Restauratiearchitect: Claus en Kaan Architecten bv