Restauratieverhalen: ‘Grietje vrijt met Dirk’ in potlood geschreven
De restauratie van ‘Het Dubbeld Ancker’ in Heemstede gaat binnenkort van start. In het bouwhistorisch onderzoek werden enkele bijzondere details onder de loep genomen, zoals de ontdekte ‘tiener graffiti’ in de slaapkamer. Wat gebeurt er vervolgens met die bevindingen en voor welke afwegingen en beslissingen staan we gesteld? Bekijk ons filmpje in de serie restauratieverhalen voor een kijkje in de keuken.
De restauratie van ‘Het Dubbeld Ancker’ in Heemstede gaat binnenkort van start: de komende tijd worden in de oude herberg, met een kern uit de 17e eeuw, twee woningen en een bedrijfsruimte gerealiseerd. In 2015 konden wij dit pand kopen. De toenmalige eigenaar verkocht het aan ons, met de afspraak dat de antiquair die er destijds in gevestigd was er nog vijf jaar zijn zaak kon runnen. Na zijn vertrek konden we uitgebreid onderzoek doen naar de rijke geschiedenis van het pand.
Vier eeuwen prominent aanwezig
Al op een kaart uit 1627 van Balthasar Floriszoon van Berckenrode staat het pand als boerderij afgebeeld. In 1657 vestigde de Haarlemse bierbrouwerij ‘Het Dubbeld Ancker’ hier, prominent gelegen aan het plein en aan de Hoflaen die naar het Oude Slot Haemstede leidde, een gelijknamige tapperij / herberg.
In 1810 werd het pand eigendom van de familie Tibboel, die er een broodbakkerij in vestigde tot en met de vroege 20e eeuw. In die periode was er volop bedrijvigheid in het oude dorpscentrum, er waren veel winkels en de tram van Haarlem naar Leiden stopte op het plein. Toen de kinderloze Martinus Tibboel verongelukte bij een motorongeluk, kwam er een eind aan vier generaties Tibboel bakkerij. Het pand was daarna onder meer in gebruik als magazijn, smederij en kledingbedrijf, tot Sientje van Noort er in 1960 kwam wonen. Zij bestierde hier een ware markt binnenshuis, romantisch verlicht met (elektrische) olielampjes, waar zij handelde in onder andere textiel, snuisterijen en antiek. Het pand was een begrip en werd in de volksmond dan ook ‘het huis van Sientje’ genoemd. Na haar overlijden in 2002, vestigde zich Galerie AmstelArt in het pand.
Bouwhistorisch onderzoek
Als we een pand aanschaffen, laten we vaak een onafhankelijk bouwhistorisch onderzoek uitvoeren. Hierbij wordt de bouwgeschiedenis van het pand onderzocht aan de hand van archief- en literatuuronderzoek, historische foto’s en natuurlijk het gebouw zelf. Zo’n bouwhistorische opname geeft ons inzicht in de monumentale waarden van een pand en welke onderdelen van het pand belangrijk zijn om te behouden. Dit helpt ons bij het maken van beslissingen over de restauratie- en ontwerpplannen.
Voor het bouwhistorisch onderzoek van het Wilhelminaplein 12 schakelden we de hulp in van ir. Jacqueline de Graauw van Bureau Bouwtijd. Jacqueline vindt haar baan de leukste van de wereld: “Eigenlijk ben ik een soort gebouwdetective, een Sherlock Holmes voor monumenten, dat vind ik toch wel de beste uitleg van wat ik doe. Ik kruip en klauter soms letterlijk op handen en voeten in de hoeken en gaten van een pand om alle historische bouwsporen in kaart te brengen. Verder zoek ik in archieven naar oude tekeningen van verbouwingen en in de literatuur naar cultuurhistorische achtergrondinformatie. Maar ook zoek ik op internet naar informatie over de lokale geschiedenis en nog meer historische foto’s, van bijvoorbeeld lokale historische verenigingen.
Als ik mijn onderzoeksrapport inlever bij mijn opdrachtgever, zijn de bouwgeschiedenis en de monumentale waarden van het pand als het goed is helder en zit mijn werk er in feite op. Dan is het aan de (restauratie-)architect om plannen te maken die rekening houden met deze vaststellingen. Natuurlijk ben ik altijd wel nieuwsgierig wat er gebeurt met mijn ontdekkingen. Het was dan ook erg leuk om voor dit filmpje samen nog eens door het pand te lopen.”
Op ontdekking door het pand
Het onderzoek naar het Wilhelminaplein 12 leidde tot een aantal interessante en leuke vondsten. Onze projectleider Lucas Hofhuizen en bouwhistoricus Jacqueline lopen samen door het pand en laten u aan de hand van voorbeelden zien hoe wij in onze restauratieplannen omgaan met de bevindingen en adviezen uit een bouwhistorisch rapport. Waarom zijn de vloertegels in de oude bakkerij bijvoorbeeld zo waardevol voor dit pand en wat zijn hierbij onze afwegingen? En kan de ondeugende tekst in de slaapkamer van Alida over de vrijage van Grietje bewaard blijven? U ziet het in ons filmpje.
Stadsherstel herstelt ook in Heemstede
Wilhelminaplein 12 heeft cultuurhistorische waarde als beeldbepalend, kleinschalig onderdeel van het plein, in de oude dorpskom van Heemstede. We zijn hier trouwens geen nieuwelingen. Iets verder aan hetzelfde plein gelegen vindt u een ander Stadsherstelpand: het voormalige Wapen van Heemstede. En als u komend vanuit het Wilhelminaplein 12 rechtdoor de Camplaan inloopt komt u langs een andere Stadsherstelparel: de naoorlogse Pinksterkerk. Beide panden zijn rijksmonument. Met de herbestemming van zowel het Wapen van Heemstede – waar nu negen appartementen gevestigd zijn – als het pand op nummer 12 brengen wij de woonfunctie weer terug naar dit gezellige dorpsplein.
Dat wij zijn neergestreken in deze gemeente is niet helemaal toevallig: voormalig adjunct-directeur zag bij bezoeken aan een bevriende antiquair, u raadt het al, op nummer 12, dat het dichtgetimmerde Wapen stond te verkrotten. In 2013 was dit dan ook onze eerste aankoop in Heemstede. Twee jaar later was de aankoop van het antiquariaat een feit. In 2019 voegden we daar de nabijgelegen Pinksterkerk aan toe.
We verwachten Wilhelminaplein 12 in de loop van 2022 aan de gebruikers te kunnen opleveren.
Ook in de serie restauratieverhalen:
- Restauratieverhalen: kleurhistorisch onderzoek ‘Huis met de beelden’
- Restauratieverhalen: bijzondere Archeologische vondst in de kelder
Met medewerking van:
ir. Jacqueline de Graauw, Bureau Bouwtijd
Bronnen:
Historische Vereniging Heemstede-Bennebroek
Librariana, een weblog gewijd aan bibliotheken, boeken en verzamelen alsmede aan historisch Heemstede en Zuid-Kennemerland
Monumenten.nl
AmstelArt
De Heemsteder (10 september 2008)