Wevershuisje
Zeilenmakerspad 8, ZaandamPanden met een bijzondere geschiedenis en/of architectuur verdienen het om bewaard te worden. Bijna was dat niet gelukt en was dit pand gesloopt en voor altijd verdwenen. Gelukkig konden we het nog net op tijd redden en plaatsen op de Zaanse Schans. Het huis kreeg een ereplekje naast de broertjes en zusjes die in de vijftig jaar daarvoor al gered zijn.
Nog interessanter na onderzoek
Het niet zo bijzonder ogende huisje stond tot 2011 aan de Dorpsstraat 861-863 te Assendelft en zou gesloopt worden. Wij hebben, toen al een sloopvergunning was afgegeven, nog geprobeerd om het huisje op deze plek te redden. Helaas lukte dat niet. Er was namelijk al een bouwvergunning afgegeven om twee huizen te bouwen op deze plek. En dat maakte dit project alleen al vanwege de dure grond voor ons volstrekt onbetaalbaar. Gelukkig konden we heel snel, dankzij bijdragen uit de fondsenwerving, eigenaar worden van het te slopen huis. En konden we het goed laten inmeten en een bouwhistorisch- en kleurenonderzoek laten uitvoeren.
Door dat onderzoek werd nog duidelijker dat het eigenlijk toch wel om een bijzonder huis ging. Voor iedereen die wilde hebben we een afscheid georganiseerd in de vorm van een open dag. Onder de bezoekers waren bewoners uit de straat, diverse mensen van historische verenigingen, mensen van de gemeente en de wethouder Jeroen Olthof. Ook werden die dag de eerste resultaten uit het bouw- en kleurhistorisch onderzoek gedeeld. Als afscheid kregen alle bezoekers een plankje hout van het niet-monumentale schuurtje van het huis met daarin het Stadsherstel logo gebrand.
Het klinkt misschien raar, maar wij – mijn moeder, tante, man en ikzelf – hebben toch ‘genoten’ van het laatste bezoek aan ons oude huis. We hebben er tegenop gezien, maar absoluut geen spijt dat we gekomen zijn.
Het werd ook wel ‘Hooge Huys’ genoemd
Wat vooral erg leuk was, is dat er tijdens de open dag ook oud-bewoners en oud-bezoekers van het huisje geweest zijn. Onder hen mevrouw Trien Nijman-Koeman, haar dochter Marian en schoonzus Klazien Nijman. Klazien Nijman is in het huis geboren en had tal van leuke verhalen.
Zo heeft Opa Nijman in het voorhuis een ijzerwinkel gehad al is niet meer precies te achterhalen wanneer dat was. Het huis werd in een andere eeuw ook wel het ‘Hooge Huys’ genoemd omdat het hoog op gemetselde poeren stond. Het verhaal gaat dat het zo’n 100 jaar geleden 25 centimeter lager gezet is door een dommekracht te gebruiken toen het metsellaagje voor metsellaagje lager gezet werd.
De oudste foto die we tot nu toe van het huis hebben is er één uit 1955 waar mevrouw en de heer Nijman op staan, ze hadden toen nog verkering. De schoonmoeder van mevrouw Nijman, Maartje Mijnen, is in 1903 geboren in het huis.
In oude luister te reconstrueren
Het pandje werd na de open dag verder ontmanteld, zodat het beter ingemeten en gemerkt kon worden door de medewerkers van het architectenbureau. Het huisje werd daarna opgeslagen, wachtend op de bouwvergunning en de financiën om het op te bouwen op de Zaanse Schans.
De Zaanse Schans behoort nu tot de top van toeristische attracties in Nederland. Het is een reservaat voor de Zaanse houtbouw. Monumentale panden die elders in de Zaanstreek, vanwege stadsvernieuwing, gesloopt moesten worden, kregen op de Schans een nieuwe plek. De architect van het nieuwe buurtje `De Zaanse Schans` was Jaap Schipper jr. die zijn plan in 1947 maakte als werkopdracht voor de Prix de Rome, die hij net had gewonnen. Hij ontwierp de Schans als een woon- en werkbuurtje. Hij kon niet weten dat het een beschermd dorpsgezicht zou worden en een toeristische attractie met miljoenen bezoekers.
Het laatste historische pand werd er in 1994 geplaatst. Het was in onze ogen dus tijd voor een mooie ambachtelijke herplaatsing van ons huisje.
Het duurde maar liefst drie jaar voordat we het geld en de vergunningen hadden. Maar in de tussentijd zaten we niet stil. Het originele plan voor het inmiddels tot gemeentelijk monument verklaarde huis was om het te verhuren aan kunstenaars. Zij zouden hier werken en wonen en publiek zou op regelmatige tijden welkom zijn. Om te kijken of dit interessant was startten we een pilot in een ander huis van Stadsherstel op de Zaanse Schans.
Het was een succes met tot slot een mooie tentoonstelling tijdens de 50e verjaardag van de Schans. Maar helaas lukte het niet om de benodigde fondsen te interesseren. We bedachten een ander plan waarbij de toegankelijkheid voorop stond. Gelukkig vonden het Zaans Museum en de Stichting de Zaanse Schans de toegankelijkheid van het pandje ook belangrijk. Dat resulteerde erin dat het Zaans Museum huurder zou worden om het een museale bestemming te geven.
Toen het geld om het huisje terug te bouwen bijeen was zijn we in 2015 met de herbouw begonnen. Het vond plaats tijdens het toeristische hoogseizoen en de bezoekers konden zo ook kennisnemen van de typische Zaanse houtbouw. De bouw is gefilmd door de Zaanse Hout Academie, die de bouw gebruiken voor kennisontwikkeling inzake de Zaanse houtbouw.
Historie van het Wevershuis
Het huis wat voorheen aan de Dorpsstraat 861-863 in Assendelft stond, is gebouwd tussen 1722 en 1730. Het was vanaf het begin een weefhuis en heeft tot het begin van de twintigste eeuw dienstgedaan voor de thuisweverij.
Het Wevershuis bestaat uit een dubbel woonhuis, met in het achterste deel een ruimte waarin de vijf weefgetouwen stonden opgesteld. Het pand is daarmee karakteristiek voor de weverijnijverheid uit Assendelft en Krommenie, die floreerde dankzij honderden thuiswevers. Het pand is een geheel houten pand, opgebouwd uit grenen gebinten. De gevels van het Zaanse huis tonen de karakteristieke soberheid die zo kenmerkend is voor de 18e-eeuwse huizen van Assendelft.
Het Zaans Museum demonstreert in het monument op de Zaanse Schans het ambacht van het thuisweven. Er is van alles te ontdekken over het oud-Hollandse ambacht zeil- en molendoek weven. Gekleed in traditionele kostuums wordt er nu verteld over de geschiedenis.
De normale openingstijden zijn: Zaanse Schans, Zeilenmakerspad 8 (naast Pakhuis ‘Vrede’) Tijd: dagelijks, 10.00 – 17.00 uur
Bronnen:
Archief Stadsherstel
Aan dit project hebben meegewerkt:
aannemer Herman Kat
Greven restauratie architecten
Non-fiction
Zaans Museum
Dit project is mede mogelijk gemaakt door:
De restauratie is mede mogelijk gemaakt door:
de Vrienden van Stadsherstel
De Zaanse Schans
Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling
Provincie Noord-Holland
Gemeente Zaanstad