Raamsteeg 6

Een legendarische kapperszaak

De laatst bewoner vóór de restauratie was Riek Duty. Haar man, kapper Jack Duty, was al behoorlijk op leeftijd in 1997, toen hij nog op afspraak knipte. Jacks vader was al sinds 1915 kapper in dit pand en toen hij daar begon, was het al zo’n 60 jaar een barbierszaak.

Riek zou haar man na zijn dood nog tien jaar overleven. Zij bleef ondanks een afnemende gezondheid in het pand wonen, waar ze verzorgd werd door buurtbewoners. In de winkel werd een ziekenhuisbed gezet, waarin zij haar laatste jaren sleet. In november 2007 blies ook zij de laatste adem uit.

Riek werd begraven bij haar Jack. Hun huwelijk was kinderloos gebleven, twee neven waren aangesteld als executeur testamentair. In het testament zou hebben gestaan dat de nalatenschap naar goede doelen moest gaan. De executeurs werden er door ons op gewezen dat Stadsherstel Amsterdam een ANBI-status heeft en daarmee een officieel goed doel is. Helaas kozen zij ervoor om het pand te verkopen aan een projectontwikkelaar, waarna het nog tweemaal doorverkocht werd en er dus een sloopplan kwam.

Het jaren vijftig interieur werd uit de kapperszaak gesloopt, een kaalslag die verergerd werd door de komst van krakers. Een tragisch uitziend lot voor dit monument, dat gekeerd werd toen wij het, inmiddels op een ruïne lijkende huis, in 2010 alsnog konden kopen.

Lees HIER meer over het nalaten van panden aan Stadsherstel

Een link met het drogen van lakenstof

De Raamsteeg is één van de oudste stegen van Amsterdam. Het woord ‘raam’ verwijst naar de ramen en open houten stellages, waarop geverfde lakenstof werd gespannen om te drogen. Die industrie zat hier vlakbij; aan de Nieuwezijds Voorburgwal. Bij de stadsuitleg van 1585 kreeg dit, aanvankelijk tegen de stadsmuur doodlopende steegje, gelegen aan de uiterste grens van het middeleeuwse dorp, een belangrijke verkeersfunctie. Het werd deel van de route van het oude centrum naar de nieuwe stadsuitbreiding.

De Raamsteeg is eeuwenlang een typische middenstandsteeg geweest waar elk pand bruiste van bedrijvigheid. “In de steeg zat alles wat je nodig had om te leven” aldus een 20e -eeuwse bewoner. Veel huizen hadden een winkel op de begane grond en een verhuurde bovenwoning. Halverwege de 19e eeuw werd ons pand achtereenvolgens bewoond door een poelier, een slager, strohoedenmaker, een timmerman, een schilder, een artieste, een modiste, enige bedienden en een winkeljuffrouw.

Vrijwel ieder soort bedrijvigheid was vertegenwoordigd in de Raamsteeg. De bloeiende handel en levendigheid van de stegen nam in de loop van de 20e eeuw af. Veel stegen verpauperden en verwerden tot sombere, naar urine stinkende plaatsen waar je liever niet kwam. Later kwam er meer aandacht voor monumenten en ook stegen, maar toch werd dit monument vergeten.

Het huis Ter Lugt met de brandwijnsketel boven de deur

Raamsteeg 6 is gedeeltelijk rond 1500 gebouwd. Het huidige voor- en achterhuis dateren uit de 1e helft van de 17e eeuw. In de loop der eeuwen is het pand daarna nog enkele malen verbouwd.

Het bouwblok ligt in de laatste middeleeuwse stadsuitbreiding, daterend van 1425. Dit stuk stad wordt langzaam bebouwd. Tussen de Raamsteeg en de Schoorsteenvegerssteeg bevond zich zelfs omstreeks 1540 nog een groot open terrein – “Vechters Boomgaert”- met alleen randbebouwing van dwarshuizen aan de stegen en langs de vestmuur. Ons huis was onderdeel van een rijtje van drie. De kelder en zijmuren zijn nog van dit oorspronkelijke huis.

Vermoedelijk is in de 2e helft van de 16e eeuw, achter nummer 4 en 6 een langgerekt dwarshuis gekomen, waarschijnlijk een brandewijnstokerij, die in 1630 deels onderdeel wordt van het voorhuis. In 1625 wordt ons huis de brandewijnsketel genoemd en later “Het huis ter lugt met de brandwijnsketel boven de deur”. De voorgevel dateert uit circa 1655. In 1808 werd hij iets verhoogd en kreeg de gevel als beëindiging een lijst.

Een vroeg exemplaar en extra bijzonder in een steeg

In het achterhuis van Raamsteeg 6 bevond zich een drijvende kelder: een stenen gemetselde bak die meebewoog met de grondwaterstand, doordat de wanden vrij zijn gehouden van de funderings- muren. Deze techniek werd halverwege de 17e eeuw uitgevonden en pas vanaf het begin van de 18e eeuw vaker toegepast.

Gezien de totstandkoming van het achterhuis rond 1655 is deze drijvende kelder dus een heel vroeg exemplaar. Een bijkomende bijzonderheid is dat een drijvende kelder hoofdzakelijk bij luxere panden werd uitgevoerd. Het is dus vrij uniek dat dit toch eenvoudige huis in een smalle steeg zo’n kelder had.

Toen in 1871 het stadswaterpeil werd gestabiliseerd door de bouw van de Oranjesluizen, zijn de meeste drijvende kelders vastgezet. Bij de restauratie zijn de plavuizen van de vloer gehaald en zo veel mogelijk teruggeplaatst in het achterhuis, aangevuld met nieuwe stenen die niet meer in ons pand Herengracht 532 nodig waren.