De Emmaüsgangers

140 jaar in één familie

Het perceel waar later ons huis op komt is in 1628 gekocht door de schipper Cornelis Meltesz. Door verervingen belandt het in de familie van Limmen en de executeurs van Maria van Limmen verkopen het huis in 1768 aan Pieter Christiaan Seest voor f. 4675,-. In de koopomschrijving wordt het huis als volgt beschreven: ‘’een huis, achterhuis en een erf staande en gelegen aan de oostzijde van de Prinsengracht, het derde huis ten zuiden van de Brouwersgracht, waar ‘’De Emousgangers in de gevel staan’’. Als huurder bij de familie van Limmen woont de kastenmaker Frans van Dijk er enkele jaren. Hij betaalde f. 180,- huur.

In 1803 koopt Josephus Anderlee het pand over van de gemachtigden van Christiaan Seest en betaalt slechts f. 2100,-. Het huis wordt dan niet meer ’De Emousgangers’’ genoemd. Hierna woont de apotheker Gerbrand Nicolaas Snel bijna dertig jaar in het pand.

Tussen 1803 en 1844 moet er ook precariorecht worden betaald voor het secreet in de stoep van het huis, staande op de oostzijde van de Prinsengracht, het tweede achter het hoekhuis van de Brouwersgracht. Een secreet was een toilet. Dit bedrag was f. 1,-.

Zelfs in Suriname in de krant als oudste Amsterdammer

Zelfs in het Surinaamse koloniale nieuwsblad van 30 december 1921 werd er melding van gemaakt dat ‘mevrouw Ede in dit huis haar 103en jaardag vierde en de oudste bewoner van Amsterdam was’. Ze was naar verluidt toen nog een krasse dame die genoot van een volmaakte gezondheid. In intieme kring vierde ze haar verjaardag en ze nam toen nog druk aan de gesprekken deel.

Deze krasse dame heeft zelfs nog haar 104de verjaardag kunnen vieren, waarna ze op 18 april 1923 overleed. Ze was op dat moment zelfs de oudste bewoner van Nederland.

Mevrouw J. (Johanna) van Ede- Schoonhorst stamde uit een oud Veluws geslacht waar meerdere familieleden een respectabele leeftijd kregen. Haar grootmoeder werd 107, haar moeder 91 en haar vader werd 96 jaar. Johanna werd op 20 oktober 1812 geboren te Barneveld. Haar ouders waren landbouwers en Johanna was dienstbare. Ze trouwde met bakker Jan van Ede die maar 55 jaar werd. Johanna was dus een behoorlijke tijd alleen. Maar niet helemaal, want ze had twee dochters en één zoon. Bij één dochter woont ze op de Prinsengracht in, op de plaats waar ze ook overlijdt.

De laatste tijd zat of lag zij stil voor zich uit te staren, of psalmen en geestelijke liederen te zingen. Tot het laatste heeft ze haar opgewektheid behouden en deerden de gebreken van de ouderdom haar weinig.

De gevelsteen belandde in de achtergevel

In de achtergevel van Prinsengracht 3 zaten drie gevelstenen met een Bijbelse voorstelling. De steen waarop De Emmaüsgangers staan afgebeeld heeft oorspronkelijk in ieder geval niet in de achtergevel gezeten, want het huis werd immers in oude aktes “De Emousgangers” genoemd; de gevelsteen zal toen in de voorgevel gezeten hebben. Vanaf 1803 droeg het huis die naam niet meer, waarschijnlijk is de steen toen verplaatst. Om te benadrukken dat de drie panden 1,3 en 5 in één restauratie zijn opgeknapt en tot één eigenaar behoren zijn de stenen nu in de drie voorgevels geplaatst.

Prinsengracht 1 kreeg de steen met de apostel Petrus, nummer 3 de Emmaüsgangers en nummer 5 de apostel Paulus. De stenen zijn gerestaureerd in het Restauratieatelier Uilenburg door Hans ‘t Mannetje. In 2018 kregen zij weer een opknapbeurt.

Op de steen is Christus met de Emmaüsgangers afgebeeld. De op die dag uit de dood herrezen Christus, gekleed als pelgrim, vergezelt twee apostelen op weg naar het plaatsje Emmaüs, 30 kilometer van Jeruzalem. Ze herkennen hem niet. Dat gebeurt pas later, bij een maaltijd als hij het brood breekt. Het lijkt of het moment is weergegeven waarop de mannen Christus overreden om samen met hen te eten in het dorp. Achter de figuren zijn in reliëf grote bomen aangegeven, terwijl men links op de achtergrond een gebouw kan herkennen. Dankzij de restauratie is goed te zien hoe expressief de gebaren zijn.

Christenen vieren deze dag (Pasen) vanuit hun geloof dat Jezus uit de dood is opgestaan, op de derde dag na zijn kruisiging.

De steen is uit het einde van de 16e/begin 17e eeuw is gehakt naar voorbeeld van een gravure van Julius Goltzius uit 1585. Het reliëf op de vierkante steen is als het ware in een nis geplaatst.