O

Oudezijds Voorburgwal 230

Deze twee, van oorsprong drie, 17e eeuwse huizen waren vroeger de opslag voor de ingrediënten die Wynand Fockink nodig had voor zijn eigen likeuren en fameuze distilleerderij. Achter de grote pakhuisgevels bevinden zich nu op de verdiepingen woningen, en de onderkant is in gebruik bij Hotel Krasnapolsky.

17e eeuw

Bouw huizen

1865

Verbouwing

1995

Stadsherstel eigenaar

1994

Gerestaureerd

Nu

Woningen en bedrijfsruimte

Eigenaar

Wynand Fockink

Reclameposter voor Wynand Fockink.

Tot 1920 was het een familiebedrijf

In de 17e eeuw, toen de VOC en WIC schepen kruiden, specerijen en suiker naar Amsterdam brachten, begon men op grotere schaal likeuren te stoken. Dat de Amsterdamse likeurindustrie zo belangrijk kon worden, kwam voornamelijk doordat de stad uiterst welvarend was en likeur, in vergelijking met bier en jenever, beduidend meer kostte. Daardoor konden alleen rijkere mensen het zich veroorloven om regelmatig een glas likeur te drinken.

Toen Wynand Fockink de uit 1679 daterende distilleerderij en tapperij in de Pijlsteeg in 1724 overnam, was Amsterdam nog steeds een rijke en welvarende stad en bloeide de likeurindustrie. In 1778 overleed Wynand Fockink. Onder Wynand Fockink en zijn nakomelingen groeide de likeurstokerij uit tot een van de grootste van Nederland. Tot 1920 was het een familiebedrijf.

De likeurfabriek

Vergulde Bijbelgang

De panden in bezit door Wynand Fockink.

Prostituees werden straatmadelieven genoemd

In de loop van de 19e eeuw groeide het bedrijf verder uit, voornamelijk door de export. Door het aankopen van verschillende panden tussen de Vergulde Bijbelgang, de Oudezijds Voorburgwal, de Pijlsteeg en de Seversteeg kwam het hele huizenblok in bezit van de familie, zodat er ruimte ontstond om de likeurfabriek verder uit te breiden. Bij de diverse aankopen van de panden kreeg de firma alle medewerking van de gemeente, die op deze manier verlost dacht te zijn van de zogenaamde straatmadelieven, zoals indertijd de prostituees genoemd werden. Uiteraard weken die naar andere delen van de buurt uit, maar ze waren wel in de Pijlsteeg verdwenen.

De productie van de jenever en de likeuren vond plaats in verschillende panden op de Oudezijds Voorburgwal, die via steegjes en gangen met elkaar verbonden waren. Achter op de binnenplaats bevond zich nog een aantal loodsen waar materialen lagen opgeslagen. De ingang van de fabriekshal bevond zich in ons grote pakhuis.

Voorgevel

Jaartalstenen

Anno 1955.

Oude gevel met jaartalstenen.

Het pand met reclame op de gevel en jaartalsteen anno 1941.

Met nog drie huizen erachter

De voorgevel van het grote pakhuis aan de Oudezijds Voorburgwal laat een fraai gedetailleerde 19e eeuwse gevel zien met een dwarskap. Daarachter staan loodrecht op deze gevel nog de casco’s van drie 17e eeuwse panden. Aan de achterzijde is elk pand nog goed herkenbaar door de eigen bouwdiepte en kappen. Tussen twee van de panden is duidelijk nog de Jan de Vriesensteeg herkenbaar die bij de pakhuisopbouw in het volume was opgenomen. Bouwkundig gezien waren vooral de kappen interessant, omdat hier sprake is van een vroege vorm van verlijmde – in plaats van gespijkerde – gebogen spanten. Deze kappen en de gevel zijn de reden geweest om het pand te selecteren als jong (1850-1940) monument in het kader van de Monumenten Selectie Procedure (MSP). De Monumenten Selectie Procedure (MSP) is een systematisch proces dat wordt toegepast om te bepalen welke gebouwen, objecten en locaties als rijksmonument erkend en beschermd moeten worden.

Achter de hoofdentree, nummer 230, hangen de jaartalstenen die aangeven wanneer deze uitbreiding van het bedrijf tot stand is gekomen: 1865, 1873 en 1880. Deze stenen zaten oorspronkelijk in de negentiende-eeuwse dwarsgevel.

Rol van Stadsherstel

Begane grond t.b.v. logistiek

Het pand voor restauratie in 1994, Oudezijds Voorburgwal 228-234.

De gevel anno 1963.

De zolderwoning in het pand met kapspanten.

Dit gebouw is het eerste deel van het Krasnapolsky-complex dat wij aanpakten en zo de verloederde buurt opknapten. Het grote hotel Krasnapolsky aan de Dam had deze panden eerder aangekocht ten behoeve van uitbreiding van het hotel. Maar die plannen gingen niet door. De bovenverdiepingen van de panden waren gekraakt omdat de boel bleef leegstaan. De krakers hadden zich via nummer 232 (ook een Stadsherstelmonument) met een gat in de bouwmuur een toegang verschaft.

Na onderhandelingen tussen Stadsherstel, de gemeente en de krakers werd besloten om op de verdiepingen 24 HAT-eenheden (Huisvesting voor Alleenstaanden en Tweepersoons huishoudens) met sociale huurprijzen te maken, waar de krakers na de restauratie naar konden terugkeren. De bovenverdiepingen werden door Krasnapolsky verkocht aan de gemeente, die ze weer in erfpacht aan Stadsherstel overdeed. De begane grondverdieping bleef bij Krasnapolsky in bezit. Voor de logistiek van het hotel waren deze ruimten onmisbaar, omdat het behalve leveranciersingang en expeditieruimte ook de afvoerroute van vuilnis en vluchtweg voor het hele complex is.