1725
Bouw huis
B
Bergstraat 2
Bergstraat 2, AmsterdamDeze “torenflat” in de smalle Bergsteeg had vanwege zijn hoogte zicht op drie andere “torens”: de Jan Roodenpoortstoren, vermaning “Bij de Toren” en de schuilkerk “Het Torentje”. Al deze drie gebouwen zijn verdwenen maar dit huis heeft de tand des tijds doorstaan.
2012
Stadsherstel eigenaar
2013
Restauratie
Nu
9 Studentenwoningen
Rol van Stadsherstel
Restauratie mini torenflat
Bergstraat 2 en 4 zijn twee opmerkelijk hoge panden (zogenaamde torenflats) aan het begin van de smalle Bergstraat. Ze worden afgesloten door een versierde rechte lijst in Lodewijk XIV stijl met consoles (plm. 1725). Ook hebben beide panden een dakkapel in het dwarsgeplaatste dak. De houten deuromlijsting is ook uit die bouwtijd en eindigt op een gekoppelde stoep, waar rond 1900 een stoepbank de scheiding aangaf. De ondiepe panden hebben geen achterhuizen; ze staan tegen de zijgevel van Singel 148, dat op een diepe kavel staat, dat achter de Bergstraat langs loopt. Links naast nummer 4 is de uitgang van het Singelpand, waar een bijzondere gevelsteen boven gekomen is.
Beide panden zijn in 2012 overgenomen van woningcorporatie De Key. Enige jaren daarvoor had ze die panden van de gemeente Amsterdam, met enkele panden rond het Singel en de Korsjespoortsteeg, overgenomen. Ze werden de Schellingpanden genoemd naar de voormalige eigenaar die hier veel prostitutiepanden bezat. Lees daar HIER meer over. De restauratie kwam niet van de grond en De Key bood het gehele cluster aan Stadsherstel aan. Daarover werd geen overeenstemming gevonden en enige tijd later verkocht de Key enkele panden op de particuliere markt en werden Bergstraat 2 en 4 apart aangeboden aan Stadsherstel voor een lagere prijs. De piepkleine torenflats zijn verbouwd tot negen studentenwoningen.
De straat
De Naaister
De Bergstraat maakt deel uit van het Singelgebied waar zo’n 40-50 prostitutieramen waren en daarmee het tweede belangrijke prostitutiegebied van Amsterdam.
Markering van een radicale omslag door Project 1012
De straat was in de 17e eeuw een wat geïsoleerde straat van kleine ambachten en prostitutie. Matrozen gingen na hun vrouwenbezoek te biecht in de kerk “Het Torentje” om de hoek van Singel en Bergstraat. En in de 20e eeuw bloeide de textielindustrie met talloze ateliers in deze buurt.
Het door de gemeente gelanceerde ‘Project 1012’ bracht in 2010 een radicale omslag. Met een “straatgerichte” aanpak werd, in overleg tussen de bewoners en de gemeente, de straat heringericht. Pas in 2013 verdween, na tijden van dominantie, de prostitutie uit de straat, tegelijk met de verloedering door kraakpanden, koffieshops en drugs. Kinderen spelen nu waar eerder prostituee Zwarte Truus en een coffeeshophouder werden vermoord en auto’s van kijkers en klanten langs de Amsterdammertjes krasten.
De bewoners van de Bergstraat wilden deze omslag in geschiedenis markeren. Historisch besef is belangrijk voor elke stad en vanuit die gedachte is het burgerinitiatief genomen voor het beeld De Naaister. Door Amsterdammers, voor Amsterdammers. De Naaister is vervaardigd door Caroline Kampfraath, die in 2017 al meer dan 30 jaar in de Bergstraat woont. De Naaister staat voor de ruigte van de Bergstraat en de ambachten die er werden uitgeoefend. Caroline is een gerespecteerd kunstenaar. Haar werk was in 2017 te zien bij de Biënnale in Venetië.
Kerk
R.K. kerk “Het Torentje”
Vanuit ons pand was er zicht op drie “torens”
Het uitzicht vanuit dit pand is rond 1937 enorm veranderd. Toen werd Singel 156, de rooms-katholieke kerk Sint Thomas van Aquino, genaamd het Torentje (ontworpen door architect Robertus van Zoelen) gesloopt. Maar ook werd de omliggende bebouwing, inclusief het grootste deel van de erven waar schuilkerk Vermaning de Waterlanders had gestaan en een groot aantal huizen in Bergstraat, gesloopt. Er kwam een archiefgebouw met stalling voor de Twentsche Bank van architect C.B. Posthumus Meyjes jr. Nadat de bank vertrok, kwam daar een afdeling van de stadsreiniging in.
De gesloopte R.K. kerk was na verschillende verbouwingen en een nieuwe gevel in 1859 ontstaan uit schuilkerk “De Toren”, die hier al sinds 1644 gevestigd was. Er werden toen diensten gehouden in een kamertje in het 3e huis vanaf de Bergstraat, van daaruit groeide de kerk.
De schuilkerk van de Waterlanders werd bekend als “Bij de Toren”. Het begon in 1607 toen de gemeente een huis in de Bergstraat kocht van waaruit, door steeds verdere aankopen, eind 17e eeuw een inpandige vierkante kerk ontstond. De (schuil)kerken kregen hun naam naar de in 1829 afgebroken Jan Roodenpoortstoren, die onderdeel was van de Middeleeuwse omwalling van Amsterdam en vlakbij stond.
Meer informatie
Bronnen:
Theo Bakker
www.segnodarte.nl
Historische gids van Amsterdam
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Beeldbank Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed
Beeldbank Rijksmuseum
Delpher
Aan dit project hebben meegewerkt:
Restauratiearchitect: Rappange & Partners
Restauratieaannemer: J.C. Nieuwenhuizen
