Kloveniersburgwal 44

Het huis en de naastgelegen steeg op het kloosterterrein

In 1415 was het Paulusbroedersklooster begonnen om land aan te kopen, dit stuk grond lag toen nog buiten de stadsgrenzen. De Paulusbroeders stichtten daar hun klooster. Om de financiën rond te krijgen begonnen ze in 1532 grond te verkopen. Lambert Thonisz (groffsmit) koopt dan een leeg erf aan de vroegere Oudezijds Ramen, nu Kloveniersburgwal 44, welke hij in 1574 afbetaalde. Het erf was toen bebouwd met een pand genaamd het Clockhuys. De naastgelegen gang werd de Klokkengang genoemd. In 1796 werd de steeg aangeduid met het nummer 88/89, wat aangeeft dat het een open gang was tussen de twee panden Kloveniersburgwal 88 en 89 (nu 44). In 1889 wordt de gang als vervallen aangeduid.

Gangen in Amsterdam waren vaak doodlopende stegen naar nauwe, armzalige woningen, sloppen genoemd, die achter andere huizen binnen het bouwblok ontstonden.

Ons rijksmonument met lijstgevel is gebouwd in het midden van de 17e eeuw.

17e-eeuwse constructie

Het 17e-eeuwse huis is in de 18e, 19e, 20e en nu 21e eeuw verbouwd. Het pand bestaat uit een begane grond met achterin een souterrain en insteek, twee verdiepingen en een zolderverdieping. Het wordt afgedekt met een mansardekap (dak dat bestaat uit twee geknikte dakvlakken) waarvan de nok loodrecht op de straat staat en voorzien is van een leugenaar. Voor 1863 werd de gevel opgetrokken en vervangen door een lijstgevel. In de 19e eeuw werd dat vanwege het onderhoud wel vaker gedaan.

Het huis heeft een van de laatste typen houtconstructies die werd toegepast in woonhuizen. Er werd nog wel gebruik gemaakt van een gebintconstructie (constructie bestaande uit houten stijlen, balken, sleutelstukken en korbelen) maar aan de detaillering, het gebruik van lichtere tussenbalken én door de combinatie van eiken- en grenenhout is te zien dat deze constructie te dateren is als midden 17e-eeuws. Daarnaast wijst het dendrochronologisch (jaarringen-) onderzoek dat ook uit.

Het houtskelet op de begane grond en de eerste verdieping is gedeeltelijk bewaard gebleven. Hetgeen nog van het houtskelet zichtbaar is, geeft een goed beeld van de complete constructie zoals deze er ooit uit heeft gezien. De houtconstructie van het pand in samenwerking met de stenen gevels is van een grote bouwhistorische waarde.

Slakken en schimmels en ’s morgens water scheppen

In de kelder waren sporen van een 18e-eeuwse kelderwoning te vinden en een keuken die behoorde bij een achterwoning. Er waren aftekeningen op het plafond te zien van (hoek) kasten, bedsteden, de wanden waren betegeld met witjes en er waren twee stookplaatsen. De achterwoning was bereikbaar via de Klokkengang. In 1725 wordt het huis voor het eerst aangeduid als een huis met een achterhuis.

De binnenstad kende veel meer inwoners dan nu, de stad werd intensiever gebruikt. Twaalf bewoners in een 1-kamerwoning kwam regelmatig voor. Zogenaamde kelderwoningen, achterhuizen en sloppen gaven de bewoners weinig licht, lucht en ruimte. Verschillende woningen waren vochtig en bewoners moesten vaak zodra zij opstonden het water van de vloer wegpompen of scheppen. Slakken en schimmel op het behangsel waren in kelderwoningen dan ook geen zeldzaamheid.

De houten zoldering was vaak zwart van rook en een sterke grondlucht was ook niet ongewoon. Daarnaast kan men bedenken dat een toilet, lees emmer, die vaak gevuld naast het kook- of slaapdeel stond ook niet echt hygiënisch was. Ongedierte zoals luizen waren vaak in grote aantallen aanwezig, waardoor de slaap in de overbevolkte en broeierige bedsteden vaak moeilijk te vatten was. In 1874 constateerde de Gezondheidskommisse dan ook dat van de 4985 kelderwoningen er 3500 voor bewoning ongeschikt waren.

Resten van het 19e-eeuwse winkelinterieur

Vanaf 1623 is er al sprake van een huis en erf met woning en kantoortje. In 1872 wordt er een meubelmagazijn genaamd de ‘De Tonbreker’ geopend. In 1899, of al eerder, start J. Gazan zijn herenconfectiezaak en in 1943 wordt het als café-biljard te koop aangeboden. Dan vestigt het Schoenenmagazijn van de firma Aldewereld zich in het pand. In 1950 is het magazijn en opslag van de firma Limba. Waarna in 1956 Twentex, groothandel in Twentse goederen en tricotages van de heer J. van Praag Sigaar in het pand komt. En voor de restauratie zat De Kloof Antiquarian Booksellers in het pand.

In 1862 heeft H.G. Komen een nieuwe onderpui ontworpen. Binnen zijn de zware kroonlijsten van kastenwanden langs de zijgevels nog uit die tijd overgebleven.

In 1910 komt er een nieuwe onderpui naar ontwerp van Rood. Hij liet zijn naam in het linker penant aanbrengen. Emanuel Marcus Rood werd in 1851 in Maarssen geboren. Na in Den Haag gewerkt te hebben als aannemer, vestigde Rood zich als aannemer-architect in Amsterdam. Hij heeft een scala aan bouwwerken ontworpen waaronder enkele synagogen, woonhuizen en bedrijfspanden. Als orthodoxe jood lag hij goed bij het orthodoxe Amsterdamse opperrabbinaat en bij de Nederlands-Israëlitische Hoofdsynagoge.

Tijdens de restauratie heeft Intersell Aannemingsmij in samenwerking met Stadsherstel in dit pand een Bliksemstage van de 2e klas TL van het ‘Over-Y College’ georganiseerd. Om de jeugd kennis te laten maken met de bouwwereld. Een mooie kans voor Stadsherstel om het bewaren en toegankelijk houden van monumentaal erfgoed al bij jonge mensen onder de aandacht te brengen. Dit was een initiatief van JINC, zij helpen jongeren uit achterstandswijken op weg naar een goede start op de arbeidsmarkt.

Na de restauratie zat de conceptstore ANNA + NINA in het pand: een cadeauwinkel, bedacht door de eigenaressen met dezelfde voornamen. De droom van Anna en Nina was om internationaal te groeien met de winkel. Door ING werden zij overvallen met vliegtickets naar New York met de smoes om daar zakelijke contacten op te doen. Daar kregen Anna en Nina de grootste verrassing ooit: een exacte replica van Kloveniersburgwal 44 in New York, met zelfs het Stadsherstelbordje.

Tegenwoordig wordt het pand gehuurd door It’s a Present.