Kerkstraat 188

Een Boldootkar kwam hier niet

Bij de nieuwe stadsuitleg werden grachten uitgegraven. Met de gewonnen aarde werden de percelen opgehoogd. Dit was in ongeveer 1670 klaar. Het stratenplan en de verkaveling in percelen werd hier gemaakt zonder rekening te houden met de vroegere sloten. Maar, voor een goede waterhuishouding werd de Kerkstraat wel opgehoogd. Een meter hoger dan de tuinen, als een soort dijkje dus.

De straat werd niet in één keer volgebouwd. Het duurde even, en zo verrezen er eerst koetshuizen, die behoorden bij de achterliggende grachtenpanden aan de Keizers- en Prinsengracht. Het Deutzenhofje uit 1695, gelegen aan de Prinsengracht, was één van de vroege gebouwen, waarvan de tuin doorliep tot achter ons pand aan de Kerkstraat. De tuinen sloten aan elkaar aan. Er kwamen ook een paar bedrijfswoningen, maar lange tijd werden er ook percelen als tuin gebruikt.

De riolering van de huizen in de Kerkstraat liep onder de grachtenhuizen door, om te lozen op de gracht. In de Kerkstraat kwam dus geen Boldootwagen. Maar helemaal reukloos was het hier niet, want bij het Deutzenhofje was een twee meter breed gewelf onder de huisjes aanwezig waarin een rioolsloot liep. Die gaf stank en muggenoverlast in en om de huisjes. Pas bij de grote restauratie van het hofje, in 1996-1997, werd dit oude riool vervangen door een nieuw modern kunststof rioolstelsel.

Meer NSB’ers dan in arbeidersbuurten

De straatindeling van de Kerkstraat bestond uit een rijweg over vrijwel de gehele breedte van de Kerkstraat. Elk huis had verder zijn eigen stoepje, bijvoorbeeld bestaande uit gele steentjes of Belgisch hardsteen. Deze ruimte werd vaak ook gebruikt als extra werkruimte voor de bedrijfjes in de huizen.
De beroepen van vroeger verschillen kenmerkend met die van nu, ze waren zeer gevarieerd, en verhoogden daarmee de aantrekkelijkheid van de straat.

De Kerkstraat is centraal gelegen in de stad, maar toch ook weer in de luwte, zodat zij een eigen, dorpsleven kon leiden. Vóór de jaren zeventig van de vorige eeuw was er veel armoede in de straat. De bewoners waren vaak kleine zelfstandigen met eigen bedrijfjes, die in huur- of eigen woningen leefden. Zij ploeterden ieder voor zich om het hoofd boven water te houden.

Iedereen kende elkaar en sprak met elkaar in de vele winkels en op straat. Men kwam echter nooit bij elkaar over de vloer, waarschijnlijk om de armoede binnenskamers te houden. Dit was in tegenstelling tot het leven in echte arbeidersbuurten, waar grote solidariteit heerste en waar men onderling socialer was. Daar liep men vaak bij elkaar binnen. Dit verklaart mogelijk het verschijnsel dat er in deze middenstandsbuurt in de jaren dertig en veertig verhoudingsgewijs meer NSB’ers woonden dan gemiddeld. Er was behoefte aan een nieuw regiem, dat de omstandigheden beter zou maken, maar dit werd individueel, ieder voor zich gedacht. In arbeidersbuurten vond men, omdat iedereen in hetzelfde schuitje zat, in het communisme een gezamenlijk sociaal doel.

44% van de bevolking was belastingplichtig

Uit onderzoek blijkt dat in de 18e eeuw 44% van de bevolking uit de Kerkstraat belastingplichtig was. Over de gehele Kerkstraat genomen waren dat zo’n 200 mensen. Uit de teruggevonden beroepen bleken er o.a. 45 rentenier, 8 werkzaam in koetshuizen en stallen, 4 smeden, 2 zadelmakers, 1 wagenmaker, 1 stalmeester en 20 beunhazen. Verder waren er 9 boekhouders, 6 wijnkopers, 6 brouwerslui, 5 beurtschippers, 3 goudsmeden en 2 diamantslijpers.

In 1851 woonde in ons pand Mattheus Rocker, met beroep commissionair. Een commissionair is iemand die op eigen naam en tegen loon of provisie op order of voor rekening van een ander daden van koophandel verricht en overeenkomsten sluit. In 1864 woonde Gerrit Bronke in het pand, hij was opzichter rijksgebouwen. En in 1879 woonde Johannes Cuypers daar, met beroep rijksschatter. Een schatter is iemand die opgedragen is de waarde van bepaalde goederen te schatten.