Haarlemmerstraat 3

Hij investeerde in de eerste Nederlandse expeditie naar Buenos Aires

De oudst bekende transportakte dateert van mei 1598 als zeilmaker Pieter Andrieszn een “huis en erf, genaamd ‘De Drye Vlielanders’, staande buiten de Oude Haarlemmerpoort aan de dijk” koopt van Pieter Gerritsz Ruytenburch (1562-1627).

Of Ruytenburch, een rijke Amsterdamse specerijenkoopman (kruidenier), hier woonde is niet bekend. Wel weten we dat hij en zijn neef Simon Willemsz. Nooms rond de eeuwwisseling van 1600 eigenaar waren van uitgestrekte landerijen aan de westzijde van de stad, mogelijk ook ter hoogte van de huidige Haarlemmerstraat.

Ten tijde van de verkoop van dit pand is Ruytenburch ongetwijfeld al druk doende met de voorbereidingen van een expeditie in augustus van dat jaar, met als doel “met Godes hulp te zeilen nae Guinea ende van daer na Rio da Plata”, het 20-jaar eerder gestichte Buenos Aires. Een aantal Amsterdamse kooplieden, waaronder als voornaamste dus Ruytenburch en Laurens Bicker (1563-1606), rusten de schepen ‘De Gulden Werelt’ en de ‘Silveren Werelt’ uit, die 100 kop bemanning tellen, wat veel is voor die tijd. Het koopvaartavontuur, geleid door Bicker als admiraal, wordt geen succes. De schepen raken elkaar uit het oog en worden afzonderlijk van elkaar in beslag genomen en de kapiteins gevangen gezet. Zij keren uiteindelijk terug naar Nederland, wat voor een deel van de bemanning niet gezegd kan worden.

Van kruidenier klom hij op via koopman tot Ambachtsheer

Nergens wordt melding gemaakt of ook Ruytenburch zelf aan boord stapt. Tegenwoordig is hij vooral bekend als Ambachtsheer van Vlaardingen, waarvan hij in 1611 voor 26.000 gulden eigenaar wordt. En als ‘vader van’: zijn zoon Willem prijkt prominent op Rembrandts Nachtwacht. Zijn dochter Anna trouwt met Adriaan Reyniersz Pauw, Heer van Heemstede. Zelf wordt zij overigens eigenaresse van ons pand Oudezijds Voorburgwal 7. Het familiewapen van Ruytenburch bevindt zich dankzij het huwelijk tussen Pauw en Anna nog steeds aan de binnenzijde boven de poort van Huis te Heemstede: drie merletten en een burcht.

Deze burcht verwijst naar het huis Ruytenburch aan de Middeldam (ter hoogte van het Nationaal Monument op de Dam) waarin Pieter – en vóór hem al zijn vader en grootvader – zijn kruidenierszaak had gevestigd en waarnaar de familie zich is gaan noemen. Pieter stapte eind 16e eeuw uit het apothekers- en kruideniersbedrijf om algemeen koopman te worden. In 1591 deed hij al grote zaken op Lissabon en in 1598 zoekt hij de handel dus verderop.

De eigenaresse en het pand hebben een gemene deler

Na Andrieszn is ook een van de volgende eigenaren, Albert Pieterszn van de Veer zeilmaker. Verder wordt het pand bewoond door een koperslager, een scheepsgezagvoerder en in 1879 woont in het eerste bovenhuis likeurstoker H.F. Maks, de zoon van de gelijknamige tapper van het buurpand Haarlemmerstraat 1. Ook halverwege de vorige eeuw zat er een café, waar de zwarte poedel Blacky van mevrouw Wals foetsji was geraakt.

Het pand heeft verschillende winkelfuncties gehad, in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw zat er bijvoorbeeld een broekenzaak en verder in het verleden, rond 1742, waren er een schoenmaker en een kousenwinkel gevestigd. Deze laatste was van Johannes Backer jr.

In 1701 is het pand in bezit gekomen van zijn vader Johannes Backer, die grappig genoeg getrouwd is met Willemina Vlieland. Zij zal vast niet geweten hebben dat het pand ongeveer een halve eeuw daarvoor nog zijn naam met haar deelde: voor het laatst bij de verkoop in 1631 komt de naam “De drie Vlielanders” voor. Het echtpaar krijgt vijf kinderen, waarvan bovengenoemde Johannes de enige zoon is. De erfgenamen verkopen het pand uiteindelijk in 1774.