Eerste Weteringdwarsstraat 70

Om de textielindustrie te stimuleren

De vijf bouwblokken tussen de Spiegelgracht en Reguliersgracht zijn in 1670/71 in één bouwstroom volgens een standaardontwerp van Vingboons tot stand gekomen en bepalen tot op de dag van vandaag het bijzondere karakter van de Weteringbuurt. In die tijd werden er 211 wevershuizen gebouwd.

De woningen zijn gebouwd in opdracht van de regenten van liefdadigheidsinstellingen met het doel om de kwijnende textielindustrie in Amsterdam te stimuleren; de panden boden huisvesting en ateliers aan wevers die soms uit het buitenland afkomstig waren. Ook zorgde de bouw van de woningen voor doorstroom van wezen en armen vanuit de instelling naar werk en wonen. In de textielindustrie konden armen zo een eerlijk loon verdienen.

Eerste Weteringdwarsstraat 70 is het achterste deel van een door een schilddak gedekt hoekhuis (Vijzelgracht 4). Dat huis en de twee buurpanden, Vijzelgracht 6 en 8, zijn ook van Stadsherstel. Ze maakten tot in de twintigste eeuw deel uit van het Walenweeshuis.

Vooral lakens en wollen stoffen

In de Amsterdamse wevershuisjes werden textielproducten vervaardigd, met een bijzondere nadruk op de productie van laken en andere wollen stoffen. De lakenstoffen stonden bekend om hun hoge kwaliteit. Ze werden gebruikt voor kleding, zoals mantels en jurken, maar ook voor meubelstoffering. Het maken van laken omvatte verschillende stappen, zoals het spinnen van wol tot garen, het weven van het garen tot stof, en vervolgens het vollen en verven van de stof. Dit proces werd vaak verdeeld over meerdere huishoudens en werkplaatsen, waarbij elke stap door gespecialiseerde arbeiders werd uitgevoerd.

Naast lakenstoffen werden er ook andere soorten wollen stoffen gemaakt in de wevershuisjes, die gebruikt konden worden voor verschillende kledingstukken en huishoudelijke items. Hoewel wol het belangrijkste materiaal was, werd er ook linnen en katoen verwerkt. Deze stoffen waren vaak lichter en werden gebruikt voor zomerkleding en onderkleding.

De geproduceerde stoffen werden zowel lokaal verkocht als geëxporteerd naar andere Europese landen. Amsterdam was een belangrijk handelscentrum, wat de distributie van deze producten vergemakkelijkte. De textielindustrie droeg aanzienlijk bij aan de economie van Amsterdam. De winsten uit deze industrie hielpen bij de financiering van andere handelsondernemingen en de algemene economische groei van de stad.

Betaalmiddel voor tot slaafgemaakten

De economische netwerken die waren opgezet voor de handel in laken en andere textielproducten, overlapten vaak met de netwerken die betrokken waren bij de slavenhandel. Textiel werd ook wel gebruikt als ruilmiddel in de handel voor tot slaafgemaakten in Afrika. De Europese vraag naar koloniale producten, die werden geproduceerd door slavenarbeid, stimuleerde de handel. De winsten die werden gemaakt, werden vaak geïnvesteerd in industrieën zoals de textielproductie. De lakenproducten werden ook geëxporteerd naar de kolonies, waar ze deel uitmaakten van het dagelijkse leven en de economie. Katoen was ook een belangrijk product dat op de plantages in Suriname werd verbouwd.

Daarnaast kwamen kleurstoffen die gebruikt werden in de textielindustrie uit de koloniën waar tot slaafgemaakten op de plantages werkten. In Suriname werd er vanaf 1708 op de plantages De Twee Kinderen, Zorg en Hoop, La Bonne Heure en Hanover de kleurstof indigo geteeld. Hanover kende zelfs een indigo-fabriek, respectievelijk Blauwselfabriek. Het gebruik van de indigostruik werd in de negentiende eeuw afgebouwd, toen William Perkin in 1856 de kleurstof synthetiseerde. De naam van de wijk Blauwgrond in Suriname is afgeleid van deze plantages die in dit gebied indigo verbouwden. Waar de plant ‘indigo’ bloeit, wordt de grond namelijk blauw van kleur.