Start ‘Zon op de Zwijger’

Deze maand worden er zonnepanelen geplaatst op het rijksmonument Pakhuis de Zwijger. Om de meest innovatieve oplossing voor zontechnologie op het pand te krijgen werd er vorig jaar een prijsvraag uitgeschreven. Het realiseren van zonnepanelen op dit rijksmonument was onderdeel van het pilotproject die Stadsherstel aangegaan is met De Groene Grachten, een duurzaamheidinitiatief van Wubbo Ockels. 

Prijsvraag en pilotproject
Wie heeft de meest innovatieve oplossing voor zontechnologie op het dak van Pakhuis de Zwijger? Op 2 december 2014 koos een vakjury uit drie finalisten de winnaar van de prijsvraag ‘Zon op de Zwijger’. De prijsvraag werd uitgeschreven door De Groene Grachten, Stadsherstel en de gemeente Amsterdam. Doel was om een oplossing voor zonnepanelen op Pakhuis de Zwijger te vinden, die recht doet aan het monumentale karakter van het pand. De shedkap van het pand loopt schuin op en is vrijwel precies op het zuiden gericht. Een uitstekende positie dus om energie uit zon op te wekken. De deelnemers werden geprikkeld om met ideeën te komen die ook toepasbaar zijn op andere monumentale panden in Nederland. Van de 33 voorinzendingen hebben uiteindelijk 15 marktpartijen een inzending gedaan. 

De prijsvraag ‘Zon op de Zwijger’ is gewonnen door JansZon BV. Doorslag voor de jury gaven uiteindelijk de mate van innovativiteit en de haalbaarheid van het ontwerp. “Er is een innovatieve, matzwarte film technologie toegepast, welke een goed rendement oplevert en het sheddak op egaal en homogene wijze afdekt.”, aldus de jury. Het homogene, subtiele ontwerp van de zonnepanelen past goed bij de stijl van het pand en is daarmee een voorbeeld voor andere zonnedaken in de stad. 

In september worden de eerste panelen op het dak aangebracht. Enkele medewerkers van Pakhuis de Zwijger vinden het project zeer bijzonder en helpen daarom bij het aanbrengen van de panelen. 

Over Pakhuis de Zwijger
Pakhuis de Zwijger werd gebouwd in 1933-34 naar ontwerp van architect ir. J. de Bie Leuveling Tjeenk en constructeur ir. K. Bakker. Het gebouw is een exponent van het zakelijk expressionistisch bouwen. Bijzonder is de betonnen draagconstructie bestaand uit paddestoelkolommen en de forse uitkraging boven de fundering aan twee zijden. De Zwijger oogstte reeds kort na de bouw veel lof en werd in verschillende overzichtswerken van de toenmalige moderne architectuur afgebeeld. Het pakhuis is het enige nog overgebleven Amsterdamse pakhuis in betonbouw uit het interbellum en dat maakt het bijzonder.

Aankoop en restauratie van het pakhuis
Op 7 april 2005 werd er begonnen met de verbouwing van het Pakhuis tot een 'pakhuis voor de creatieve industrie'. Stichting de Zwijger, Projectgroep Zuidelijke IJ-oever van de gemeente Amsterdam en Stadsherstel Amsterdam hadden zich daar jarenlang voor ingezet. De gemeente Amsterdam steunde het project met een éénmalige bijdrage van 6 miljoen euro.

Pakhuis de Zwijger beleefde de decennia daarvoor roerige tijden. Het waslang gekraakt geweest en was toen een belangrijke oefenruimte voor popmuziek in Amsterdam. Zo repeteerden er onder meer Herman Brood en Loïs Lane. Menig plan tot herbestemming sneuvelde en voor de stedelijke ontwikkeling van de vroegere havens werd een brug door het pakhuis heen gebouwd.

Zeven jaar voor de restauratie wees de gemeente Amsterdam Stichting de Zwijger aan als toekomstig gebruiker op basis van een door de stichting opgesteld concept, waarvan broedplaatsen voor mediakunsten een belangrijk onderdeel vormden. Eind 2003 vond Stichting de Zwijger in Stadsherstel de partner die het project wilde uitvoeren en in bureau Van Stigt de juiste architect.

Stadsherstel heeft het pand gekocht van de gemeente Amsterdam. André van Stigt – onder meer bekend van de restauratie en herbestemming van de Vondelkerk, de Hallen en het Olympisch Stadion – werkte de plannen uit in overleg met de Stichting de Zwijger en de nieuwe eigenaar, Stadsherstel. Projectgroep Zuidelijke IJ-oever had het project waar nodig ondersteund.