Recept
Amsterdamse Claeskoek
Wat is nu een Claeskoek en waar komt die vandaan? Lees er alles over en geniet in deze koude wintermaanden van zelfgemaakte kruidige Claeskoek volgens recept van de Amsterdamse banketbakker Holtkamp. Met instructiefilmpjes. Houd wel rekening met 1 dag voorbereidingstijd. Eet smakelijk!
Door de eeuwen heen zijn er tal van lekkernijen bedacht rondom het feest van de goedheiligman! Zoals natuurlijk de overbekende speculaasjes, taaitaai, marsepein en suikerbeestjes. Ze brengen een warm gevoel tijdens de koude wintermaanden. Vanwege de gezelligheid maar ook vanwege de kruidige smaak van bijvoorbeeld het speculaasje. De eerste koekplank stamt zelfs uit de 17e eeuw. Specerijen, zoals kaneel, peper en nootmuskaat, die dankzij de VOC ook in Nederland verkrijgbaar werden gaven hun specifieke smaak aan dit populaire koekje dat meer en meer zijn weg naar de consument wist te vinden.
Noord-Hollandse Handjesames
Maar er zijn ook enkele lokale Sinterklaasspecialiteiten zoals de Noord-Hollandse handjesames. Dat is een platte krentenbol waar vijf sneetjes in werden gemaakt, die werden samengevouwen. Deze bollen werden gemaakt van een gewoon beschuitdeegje met wat krenten erdoor en was vrij luchtig van aard. De handjesames waren vooral bedoeld voor diegenen die zich geen taaipop of speculaaspop konden veroorloven, maar toch iets voor de kinderen wilden kopen ter gelegenheid van Sinterklaas.
Amsterdamse koekwinkel
In een 17e-eeuwse Amsterdamse koekwinkel waren rond 5 en 6 december vooral veel soorten koek te koop variërend van kruidkoek, anijskoek, snipperkoek, sucadekoek, gerstekoek, krentenkoek, rozijnenkoek, mangelkoek, confijtekoek en hylikmakers tot benistekoek, keuningskoek, stroopkoek, heuningkoek, boterkoek, bagijnenkoek, Claeskoek, kerskoek, jaepjeskoek, fontein-koek enzovoort enzovoort.
Koekplank
Het bakken van koek of brood op een gevormde plank werd al in Egypte gedaan. Men vermoedt dat bij offerrituelen, brood geofferd werd in de vorm van het offerthema. Die rituelen verdwenen, maar tijdens het christendom werden in kloosters ook heiligen afgebeeld in brood. In Nederland zijn koekplanken (prenten genoemd in vakjargon) uit de 17e eeuw gevonden. Wellicht dat het woord speculaas afkomstig is van het Latijnse ‘speculum’ wat spiegelbeeld betekent. Van alles werd afgebeeld: dieren, menselijke figuren, gebeurtenissen. In de middeleeuwen werden koeken versierd met glazuur en zelfs bladgoud, naar Zuid-Europees voorbeeld. Of simpeler met citrusschil, gember, noten, etc.
In de 19e eeuw kwam de speculaasmachine in zwang, en dat was het einde van de prenten.
Speculaas/Claeskoek
Speculaas is al zo lang een Nederlandse koek, dat niet meer bekend is waar de naam vandaan komt. Je zou denken dat het van specerijen komt, maar in de 18e eeuw heette de koek ‘speculatie’, waarom weten taalkundigen nu niet. In de 19e eeuw heette de koek ook wel Claeskoek en later zelfs gewoon Sinterklaas!
Speculaasrecept van banketbakker Cees Holtkamp
- 500 g zeeuwse bloem
- 225 g boter
- 300 g gele of witte basterdsuiker (let op geen bruine)
- 5 g zout
- 50 g karnemelk
- 20 g bakpoeder
- 30 g speculaaskruiden
Klop de boter wit en meng de suiker, karnemelk en speculaaskruiden erdoor.
Meng in delen het bakmeel erdoor tot een soepel deeg.
Wikkel het deeg in folie en laat 1 dag rusten in de koelkast of een koele plaats.
Speculaas in vorm en bakken
Bestrooi een speculaasplank met bloem en druk afgemeten porties deeg in de vorm.
Snijd overtollig deeg weg en stort op een bakmatje.
Bak in 30 minuten gaar op 150°C.
Bronnen:
bakkerijmuseum.nl
Bakkerij Holtkamp