Fronik boerderij klaar voor nieuwe bewoners
De Fronik buurtboerderij in Zaandam werd goed bezocht, maar raakte steeds verder in verval. Muren waren gestut, de vloeren waren rot, de stallen stonden op instorten. Om de boerderij te redden sloegen Stichting Fronik Buurtboerderij, Stadsherstel Amsterdam, De Heeren van Zorg en gemeente Zaanstad de handen ineen en kwamen met een uniek maatschappelijk initiatief: een woonboerderij met zelfstandige woonruimte voor jongvolwassenen met een autistische beperking. Afgelopen maandag 1 februari ontvingen zij de sleutel.
Impressie van de woningen
Wij maakten een filmpje tijdens de laatste werkzaamheden. Kijkt u met ons mee voor een indruk van in de volledig gerenoveerde boerderijwoningen?
Klaar voor de toekomst
Het begon allemaal met buurtbewoners die een oude boer een handje wilden helpen. Na zijn overlijden bleef dit initiatief in stand en groeide de laatste jaren uit tot een buurtboerderij met een steeds grotere sociale functie. Er werden knutselmiddagen georganiseerd, en kerstborrels, nieuwe buurtbewoners werden er verwelkomd. De buurt wilde de boerderij graag behouden en de gemeente, die grondeigenaar was, stond hier positief tegenover mits een andere partij betrokken werd, aangezien de buurtboerderij zelf nauwelijks inkomsten had. Ook had de gemeenteraad de wens om de zeldzame, laat 19e eeuwse hoeve tot monument te maken. En zo werden wij in 2019 eigenaar van het woonhuis en de bijgebouwen. De aangrenzende buurtboerderij kon blijven en kreeg de opstallen in bruikleen. Met behulp van crowdfunding zijn de stallen vernieuwd. Voor het woonhuis werd De Heeren van Zorg betrokken en samen realiseerden wij een woon- en zorgplan om het complex te kunnen behouden voor de toekomst.
Tussenstation op weg naar zelfstandigheid
Een grootscheepse renovatie volgde. Met als doel het realiseren van tien volledig zelfstandige woningen en een gemeenschappelijke ruimte in het hooihuis. De woonruimte is bestemd voor jongvolwassenen met autisme. Zij komen naar de Fronik boerderij met bepaalde leerdoelen en worden hierin begeleid door De Heeren van Zorg. Hebben zij na een aantal jaar hun persoonlijke doelen behaald, dan kunnen zij doorstromen naar een volledig zelfstandige woonsituatie.
In de gemeenschappelijke ruimte wordt bijvoorbeeld samen gegeten. Ook bezoekers van de buurtboerderij kunnen gebruik maken van deze ruimte, zoals tijdens de knutselmiddagen voor kinderen. De toiletten in dit gebouw zijn toegankelijk vanuit de buurtboerderij. In de hoge ruimte is ook kantoorruimte gerealiseerd voor de begeleiders van De Heeren van Zorg.
Volledig gasvrij
Vanwege de flora en fauna moest de renovatie van start gaan in september 2019. Hierbij zijn funderingen vernieuwd, kapconstructies en daken hersteld, en een warmtepomp geïnstalleerd die het geheel zal gaan verwarmen. Roos van Enter, projectleider: “Het gehele pand is van het gas af. In de Amsterdamse binnenstad is dit een vrij ingewikkelde exercitie maar hier is dat gelukkig goed te doen. In combinatie met de zonnepanelen is het complex gerealiseerd met energielabel A.”
Dat de staat van de Fronik boerderij, vernoemd naar de oudst bekende bewoner die hier in 1914 met zijn gezin kwam wonen, erg slecht was bleek wel uit de houten onderdelen van de kap van het oorspronkelijke woonhuis. Slechts een klein aantal spanten en sporen (ook wel ‘sparretjes’ genoemd omdat ze oorspronkelijk werden gemaakt van sparren) kon worden gered. Waar dit mogelijk was zijn de historische materialen uiteraard behouden. Zo zijn oude deuren hersteld en teruggeplaatst. Soms zijn oude bouwmaterialen ter decoratie teruggebracht. Zo is de houten binnen gevelbekleding in de kapberg bewust teruggeplaatst voor de beleving van de ruimte en haar eigenlijke functie. Roos: “Anders krijg je zo’n strakke, wit gestuukte doos.” Dankzij de Vrienden van Stadsherstel was dit mogelijk.
De balken en staanders in de voormalige stal bleken te slecht om functioneel te zijn. Toch zijn ze teruggeplaatst op dezelfde plekken om zo het stalgevoel – daar waar eerst de koeien stonden – te behouden. Ook werd besloten om de straatzijde zoveel mogelijk ongemoeid te laten; de badkamers met halfronde stalramen werden dan ook daar gerealiseerd.
Ten behoeve van de leefbaarheid zijn aan de achterzijde de stalraampjes uitgezaagd om daar grotere ramen voor daglicht te kunnen plaatsen. Onderdelen die niet hersteld konden worden, zoals schuiframen en kasten, zijn zoveel mogelijk naar oud model nagemaakt.
Originele kenmerken als het houten voorhuis, de gedecoreerde dakkapel en de geschulpte windveren wilden we graag in ere herstellen. Dankzij de Vrienden, die hebben bijgedragen aan de restauratie van de dakkapel, was dit mogelijk!
Woonruimte op maat
Tien zelfstandige woningen werden gerealiseerd, geen één gelijk. Wat ze gemeen hebben is dat overal zoveel mogelijk is geprobeerd om de oorspronkelijke elementen en daarmee het karakter van deze boerderij te behouden. Om te zorgen dat de toekomstige bewoners zich zo prettig mogelijk voelen is bij de indeling van de kamers niet alleen gekeken naar inkomen, maar bijvoorbeeld ook naar de gehorigheid van de woning en eventuele gevoeligheden.
Afgelopen maandag was de sleuteloverdracht. De nieuwe bewoners hebben samen met het hun ouders het restauratietraject kunnen volgen en zijn al een aantal keer langs geweest zodat ze wisten welke ruimte hun toekomstige thuis werd en ze zich konden voorbereiden op hun komst. Wij wensen ze alle geluk toe in hun nieuwe woning!
Meer historische informatie
Vrienden bedankt!
De Vrienden van Stadsherstel droegen bij aan de reconstructie van de dakkapel en het restaureren in het hooihuis.
Betrokken partijen
