1894
F
Westzanerdijk 150, ZaandamVier organisaties hebben zich volledig ingezet om dit bijzondere woon- en zorgplan voor de Fronik Buurtboerderij in Zaanstad te realiseren. De restauratie was in 2021 gereed. Daarmee is het behoud van deze unieke hooihuisboerderij gerealiseerd. De boerderij won de prijs voor het Noord-Hollands Provinciaal Herbestemmingsproject van het jaar.
1894
De boerderij is vernoemd naar de laatste veeboer Pieter Fronik
De boerderij is gebouwd tussen 1882 en 1894, benedendijks, aan de Westzanerdijk. Dit was de eerste bewoonde dijk in Westzaandam. Er wordt gezegd dat de dijk net zo oud is als Zaandam zelf; 13e-eeuws dus.
De Westzanerdijk is een onderdeel van de Noorder IJ- en Zeedijken, en als zodanig beschermd als provinciaal monument.
De boerderij staat op de grens van de stedelijke bebouwing en het agrarische veenweidegebied. Het is één van de laatst bewaard gebleven boerderijen in het Zaandamse gedeelte van de polder die verwijst naar het agrarische verleden en de geschiedenis van de ontginning van de polder Westzaan. De boerderij heeft daarom een hoge zeldzaamheidswaarde maar ook een hoge ensemblewaarde.
De oudst bekende bewoner van de boerderij is Piet Fronik. Hij is in de eerste helft van de twintigste eeuw in de boerderij komen wonen. Piet Fronik (geb. 1885) verhuisde met zijn vrouw Elisabeth (geb. 1890) en dochter in 1914 van Woerden naar Zaandam.
Kenmerken van een hooihuisboerderij
Een hooihuisboerderij is een regionale variant van de stolpboerderij, maar onderscheidt zich door het weglaten van de zijbeuken of een deel ervan. Deze manier van bouwen is kenmerkend voor het gebied ten noorden van Amsterdam. Het hooihuis, ook wel kaakberg genoemd, vormt één geheel met de stal en boerderij en het geheel wordt een hooihuisboerderij genoemd.
De boerderij betrof in zijn oudste vorm een houten variant, bestaande uit een voorhuis, een achterhuis met koeienstal, en een hooihuis met dars. Het voorhuis was gebouwd in de vorm van een T, een boerderijvorm die zeldzaam is in de Zaanstreek. Het volledig bouwen in hout was in de Zaanstreek eind negentiende eeuw nog gebruikelijk. Vanwege de houtafmetingen van de balken in het voorhuis is het aannemelijk dat bij de bouw van het voorhuis het houtskelet van een eerder gesloopt Zaans huis is hergebruikt.
De boerderij is in fasen versteend, waarbij de voorgevel voorzien werd van een stuclaag. Hierbij werd de oude vensterindeling van de voorgevel aangehouden. Ook de linker zijgevel van het voorhuis werd later versteend, alsmede de dars. De dars of dors is de ruimte waarin traditioneel het graan werd gedorst, en waar wagens door de grote deuren naar binnen konden rijden.
Fronik is een uniek maatschappelijk initiatief: een buurtboerderij op een prachtige locatie die woonruimte gaat bieden aan mensen met een autistische beperking.
Samen ontwikkelen we de Fronik tot een prachtlocatie
De Stichting Fronik Buurtboerderij, Stadsherstel Amsterdam, De Heeren van Zorg en gemeente Zaanstad hebben de handen ineengeslagen om het woon- en zorgplan voor de Fronik Buurtboerderij te realiseren. Daarmee kregen het buurtinitiatief om de boerderij te behouden én de wens van de gemeenteraad om deze hoeve tot monument te maken groen licht.
In de boerderij realiseert Stadsherstel tien woningen die geschikt zijn voor cliënten met het autisme spectrum stoornis. Door restauratie van de 19e-eeuwse hooihuisboerderij helpen we ook om dit mooie buurtinitiatief te realiseren. De zorg voor de cliënten zal worden verleend door De Heeren van Zorg, een partner waarmee we ook bij de Zaandijkerkerk en het Rosenstock Huessyhuis goede ervaringen hebben opgedaan.
Bedankt Vrienden
De Vrienden van Stadsherstel maken het terugbrengen van de dakkapel met een geschulpte houten rand mogelijk.
Bronnen:
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Delpher
Aan dit project hebben meegewerkt:
Bureau Helsdingen
Hooyschuur architecten & adviseurs
De Beaufort Bouwadvies
Ingenieursburo Linssen bv (installatieadviseur)
Akerbouw (bouwkundig aannemer)
De Betonhoeve
Arda Adviesbureau
Dit project is mede mogelijk gemaakt door:
Prins Bernhard Cultuurfonds
Gemeente Zaanstad
Noord-Hollands Fonds voor Monumenten van de provincie Noord-Holland
Heeren van Zorg
Stichting Fronik Buurtboerderij
Vrienden van Stadsherstel