Stromarkt 15

Stro werd vanaf de aangelegde schepen verkocht

In de 16e en 17e eeuw was aan dit pleinvormige straatje aan het Singel ter hoogte van de Brouwersgracht de ‘stroomarkt’. Stroschepen legden aan op vaste ligplaatsen en verkochten hun waar vanaf het schip. Waarschijnlijk was hier aan het Singel de oudste stromarkt, maar door de stad heen waren er in later dagen meerdere.

Toch staat het in die tijd vooral bekend als ‘De Cuypen’, ‘Kuip’ of ‘Kuipmarkt’, hoewel de officiële markt van het kuipersgilde zich verderop aan het Singel bevond. Mogelijk boden de kuipers van buiten de stad hier hun tobben, emmers en kuipen aan.

Van begin 17e eeuw tot 1662 was hier op maandag ook de ‘Westfriese korenmarkt’, een van de twee korenmarkten die de stad in die dagen rijk was. Op deze ‘Schagermarkt’ kwam de aanvoer van de overzijde van het IJ, terwijl de oostzijde van de stad bediend werd door de Gooise of Stichtse korenmarkt, vanaf 1600 gevestigd waar nu de Kleine Komedie staat, aan de Amstel. Markten waren vrijwel altijd aan een waterweg gelegen; vaak aan kades omdat Amsterdam weinig geschikte pleinen had. Tegen het eind van de 16e eeuw was Amsterdam zo explosief gegroeid dat ze niet meer zelfvoorzienend kon zijn. De markten kregen eind 16e eeuw dan ook vooral het karakter van voedselbevoorrading van de bevolking.

Een huis met twee woningen erachter onder één dak

In de reuring van de markten werd hier aan de Stromarkt op de hoek van de Gouwenaarssteeg gebouwd. Al in 1608 was hier bebouwing, eigenares was Lysbeth Pieters. Van haar is verder niets bekend. De eerstvolgende vermelding is in 1612 als kleinschuitenvoerder Adriaen Jansz een huis en erf met twee woningen daarachter onder één dak voor ƒ 2800,- koopt van de erfgenamen van Trijn Jans. Trijn is de moeder van Maritje Huyghen, met wie Adriaen in 1603 in ondertrouw gegaan is. De huurder hoeft zich geen zorgen te maken over zijn nachtrust, bij de verhuizing mag hij de door hem gemaakte bedstede in de achterwoning meenemen.

In 1655 worden het huis met achterwoningen overgedragen ‘bij willig decreet’, wat vaak gebeurde om de koper te verzekeren dat niemand na levering van het onroerend goed daar nog rechten op kon doen gelden. De stadsdeurwaarder maakte in zo’n geval de verkoop op drie achtereenvolgende marktdagen publiekelijk bekend, waarna bezwaren binnen zes weken moesten worden ingediend. In dit specifieke geval was de opposant Adam van Lockhorst, Heer van De Lier (1585-1656) en getrouwd met Swana van Ledenberch (1585-1655), die enig recht op het perceel bezat. Verkoper is Maritje, inmiddels weduwe van Adriaen.

Hoerenoverlast in de steeg

Koper is Cornelis Symonsz Cat, kuiper van beroep. Drie jaar later in 1658 verkoopt hij het huis, waar dan inmiddels ‘De Cat’ uithangt aan grutter Jacob Arentsz. Wat er dan precies gebeurt weten we niet. Cat en Arentsz lijken elkaar – in elk geval zakelijk – beter gekend te hebben want Cat, die zijn naam inmiddels als Katt spelt, komt voor in de boedelinventaris na het overlijden van Arentsz in 1663 en zijn erven verkopen hem dat jaar een deel van een grutmolen.

Getuige de jaartalstenen-cartouches ANNO en 1670 in de gevel wordt er tenminste flink verbouwd, waarbij het huis met achterwoning onder één dak plaatsmaakt voor een huis en erf, waar ‘De Prins van Orange’ in de gevel staat. Dit blijkt in 1681 als pistolenmaker Sieuwert Lubbertsz de Lange het pand verkoopt aan Thomas Cramer. In 1689 legt deze Cramer, tabaksverkoper en wonende “alwaar de Prins van Orange in de gevel en op de luifel staat”, met 12 anderen, die allen in de steeg wonen, een verklaring af over overlast van hoeren in de Gouwenaarssteeg. In 1710 koopt Hendrick Muller de ene, in 1714 de andere helft van het huis van de kleinkinderen en erfgenamen van Cramer.

Pas aan de Stromarkt trok zijn vriendin in

Na het overlijden van Mulder komt het pand voor de helft in handen van Johannes Hanius, eveneens tabaksverkoper en zijn vrouw Johanna Mulder. De andere helft kopen zij in 1730 van een van Hendricks dochters Maria, die weer met Dirck Hanius getrouwd is. Nog eenmaal zien we de naam ‘Prins van Oranje’ terug, als Johannes en Johanna het pand in 1756 verkopen aan Cornelis van Papendorp. Wat er daarna met de gevelsteen gebeurd is weten we niet. Tot rond de jaarwisseling 1800 is het pand eigendom van de weduwe van Didericus van Ketwich, predikant. Zij heet Geertruyda van Papendorp, een dochter van Cornelis.

Een eeuw later zit hier ‘De eerste Amsterdamsche electrische smederij’ en tussen 1926-1932 is hier een bijeenkomstlokaal en evangelisatiepost van het Leger des Heils. Halverwege de 20e eeuw is er een bestelhuis gevestigd. Daarna zit er lange tijd een kampeerzaak.

Ook woonde hier Jan Sierhuis (geboren 1928), een vooral expressionistisch kunstschilder, geïnspireerd door Cézanne, Matisse, van Gogh en Picasso. Jan Sierhuis heeft heel wat adressen gehad in Amsterdam, maar deze was vooral op liefdesgebied wel een bepalende: zijn vriendin nodigde hij voor het eerst uit in een huis in de Spuistraat, waar ze hem in de vrieskou gedichten voorlas van Gerrit Achterberg. Ook in een later huis kwam ze langs, maar pas toen Jan verhuisde naar de Stromarkt is ze gebleven: “Tine vond mijn plattebuiskachel daar een hele vooruitgang. Water had ik er af en toe niet, maar dan liep ik naar de schipperspomp op het Singel”.

Nu kunt u hier heerlijke, duurzame koffie krijgen

Nu vindt u hier de koffie-speciaalzaak Sango Amsterdam met een eigen microbranderij. Met veel aandacht en liefde schenken ze hier de meest smakelijke, duurzame en fairtrade koffie en thee. Ook is er een kleine kaart met ontbijt, lunch en zoet. Meer weten over koffie? Er worden regelmatig workshops gegeven. In het souterrain is een showroom van koffiemachines en ook kunt u versgebrande koffie kopen om thuis verder te genieten. Voor elke zes verkochte zakken koffie doneert Sango bovendien één boom voor bosherstel en -behoud.

Meer informatie vindt u op de website van Sango Amsterdam.