Recht Boomssloot 7

Voornaamste scheepsbouwer van Amsterdam

De Recht Boomssloot, ook wel geschreven als Rechtboomssloot, stamt uit de eerste helft van de 16e eeuw. De gracht is vernoemd naar de 16e-eeuwse touwslager Cornelis Pietersz Boom. Dat werk deed hij in zogenaamde lijnbanen. De dunne touwen werden tot een dik touw in elkaar gedraaid, door middel van het maken van bepaalde slagen. Het ’touw slaan’ komt van de methode die gehanteerd werd.

Boom, die zelf aan de Rechtboomssloot woonde (op nummers 1 tot en met 3), wilde zijn grond uitbreiden voor een scheepswerf. Hij wilde ook een betere verbinding met het open water maken (het IJ) en een brug bouwen. Bij de grond van Boom hoorden twee sloten, die hij rond 1530 liet verbreden tot grachten; de Kornelis Boomendwarssloot (huidige Rechtboomssloot) en de Kornelis Boomensloot (Kromboomssloot). Dit deed hij om zo zijn scheepswerf op de Lastage met het IJ te verbinden. Zoals de namen al aanduiden is de Rechtboomssloot kaarsrecht terwijl er in de Kromboomssloot een bocht zit.

Cornelis werd de voornaamste scheepsbouwer van Amsterdam in de 16de eeuw en was later ook burgemeester. De zoon van Cornelis, Pieter Cornelisz. Boom, werd in 1580 schepen en in 1582 raad in de vroedschap. Ook was hij tussen 1583 en 1608 zestien keer burgemeester. In 1607 was hij betrokken bij de droogmaking van de Beemster.

Duitse Joden trokken westwaart

Ons dubbelhuis was een hulpbank van lening, die in 1901 ontworpen was door Willem Hamer. Lees er HIER alles over. Daarna wordt het een clubhuis voor joodse vluchtelingen uit Duitsland.

Joden in Duitsland kregen het na de machtsovername van Adolf Hitler in 1933 steeds zwaarder. Een normaal leven werd hen bijna onmogelijk gemaakt: los van de dagelijkse intimidaties en het geweld werden hun rechten steeds verder ingeperkt. Vreemd was het dus niet dat er een vluchtelingenstroom op gang kwam richting het buitenland. En dus meldden zich in de loop van de jaren dertig steeds grotere groepen vluchtelingen bij de Nederlandse grensovergangen. Daar wisten ze niet goed wat ze met al die mensen aan moesten. Aanvankelijk was er een behoorlijk tolerant beleid. Zolang de vluchtelingen zich netjes gedroegen, konden ze worden toegelaten.

Maar er was ook vrees dat de vluchtelingen, wanneer ze eenmaal waren toegelaten, de banen van Nederlanders zouden inpikken. En wat zou het allemaal niet kosten om die mensen (niemand wist hoeveel er nog zouden komen) een bestaan te bieden? Dat economische argument begon sterker te wegen naarmate zich meer vluchtelingen meldden. Nederland wilde niet minder streng zijn dan andere landen, maar ook niet onder de vluchtelingen bezwijken.

Clubhuis voor vluchtelingen

Naast het economische probleem werd gedacht dat het toelaten van steeds meer vluchtelingen het antisemitisme in ons land in de hand zou werken. En dus zette de regering in 1934 de rem op de toelating van vluchtelingen. Ze mochten alleen nog naar binnen als ze aannemelijk konden maken dat er voor hen ‘onmiddellijk lijfsgevaar’ was. Ook werd het ze moeilijker gemaakt om een werkvergunning te krijgen.

Toen er steeds meer berichten kwamen over de bruutheid van de Jodenvervolging in Duitsland, ontstonden er particuliere initiatieven. In vele plaatsen werden comités gevormd die Joden op beperkte schaal aan voedsel en onderdak probeerden te helpen.

Al in 1933 werd het dubbelpand verbouwd tot “Clubhuis voor de vluchtelingen” van het Neutraal Vrouwencomité voor de Vluchtelingen. De gemeente Amsterdam stelde het pand daarvoor beschikbaar. Voorzitter van het comité was de feministe Rosa Manus. Caroline de Vlugt-Flentrop, vrouw van de dan zittende burgemeester, is presidente en doet in de krant een beroep op de lezers om financiële bijdragen te geven.

Er kwamen een biljart, leestafel, buffet en muzieklokaal en voor kinderen een speelzaal. De verbouwing werd geleid door de architect Van Steenderen. De schilder Wolf Demeter maakte muurschilderingen. Bij de opening trad onder meer Louis Davids op. In 1935 werd het clubhuis weer gesloten, omdat de vluchtelingenstroom was geslonken.

Het ging de kofferbak goed, ze werden steeds groter

Vanaf 1938 was in het gebouw een kantoor gevestigd van het Bureau voor Maatschappelijke Steun, de voorloper van de Sociale Dienst. En eind jaren ’30 huist de Amsterdamsche Kofferfabriek er. De Amsterdamsche Kofferfabriek bestaat al lang voordat ze naar de Rechtboomssloot verhuizen. Al in 1898 zijn er advertenties van, het bedrijf is dan nog gevestigd aan de Dam. Vanaf 1941 en gedurende alle oorlogsjaren zijn er advertenties in pro Duitse kranten (o.a. Deutsche Zeitung in die Niederlanden) te vinden van de Amsterdamsche Kofferfabriek.

Op de website van Joodsmonument wordt de naam van José Maurice Gobitz, geboren in 1926, genoemd. Hij werkte in 1941 bij de Amsterdamsche Kofferfabriek en verdiende € 5 in de week, zo weet zijn zus na de oorlog te vertellen. In 1942 wordt hij opgeroepen om in Duitsland te gaan werken. In 1943 wordt hij, 17 jaar oud, in Auschwitz vermoord.

Na de oorlog gaat het goed met het bedrijf er wordt meerdere malen per jaar nieuw personeel gevraagd, mannelijk personeel voor een interne opleiding, technische jongens om de machines te bedienen, nette meisjes voor het plakwerk. De kofferfabriek barst uit haar voegen en zoekt in 1948 zelfs werkruimtes in de omgeving totdat ze in 1954 de Recht Boomssloot verlaten.