Waar bier gedronken werd, en nog steeds wordt

O

Oudezijds Armsteeg 26

Oudezijds Armsteeg 26, Amsterdam

Bierbrouwerij De Prael, in hartje Amsterdam, zit op een plek waar het bedrijf ook qua historie goed past; de Oudezijds Armsteeg is namelijk om de hoek van de ‘Bierkaai’. In 1742 woonde er een biertapper in één van de panden op de Oudezijds Armsteeg die de Prael nu van ons huurt. Maar ook vóór de Prael werd hier al bier getapt, maar dan in een ánder soort horeca, namelijk ‘The Last Waterhole’.

12e eeuw
Bewoningsresten
Voor 2008
Verschillende bebouwingen
2018
Stadsherstel eigenaar perceel
2010
Nieuwbouw
Nu
Proeflokaal Bierbrouwerij de Prael
Bier
Haarlems bier

Leidinggevenden kregen beter bier uit andere steden

Al vanaf de 16e eeuw was bier een belangrijk product in Amsterdam: het water uit de grachten was sterk vervuild, dus werd er bier van gebrouwen. Dit was geen bier zoals we dat nu kennen, maar een slap aftreksel ervan, met een laag alcoholpercentage. Het Amsterdamse bier was dus niet van hoge kwaliteit. Andere steden, met schoner water, hadden meer brouwerijen en hun bier was beter. Zij leverden dat betere bier ook aan Amsterdam. Het Spaarne in Haarlem was al in de middeleeuwen een belangrijke locatie voor de vestiging van bierbrouwerijen. Ook op de plek van ons monument Spaarne 11 was zo’n bedrijf gevestigd. Van de brouwerij zijn nog verschillende bouwsporen in het huidige pand terug te vinden.

Toch waren er enkele brouwerijen in Amsterdam die vooral voor de stad zélf brouwden, en ook voor de scheepvaart. Dat de zeelieden geen beter bier uit andere steden mee naar zee namen, of opdronken bij de timmerwerven, had te maken met het feit dat de brouwerijeigenaren en de bewindhebbers van de grote rederijen en handelsmaatschappijen vaak uit hetzelfde nest kwamen. En zij verdienden er natuurlijk meer aan als hun eigen bier ingekocht werd. Zo was dat ook met de eigenaar van Lange Niezel 22. Het leidinggevende personeel kreeg wél bier van betere kwaliteit, dat dus niet uit Amsterdam kwam.

Amsterdam
Bekeerde suster

Vechten tegen de Bierkaai

Op het platteland werd thuis gebrouwen, maar dat mocht niet in Amsterdam. Dat had er vooral mee te maken dat er dan geen accijns geheven kon worden. Brouwen was in het begin alleen toegestaan aan Coöperaties van brouwers. Kloosters en andere kerkelijke instellingen mochten ook brouwen, voor eigen gebruik. Zo werd er bijvoorbeeld door de zusters van het Bethaniënklooster ook bier gebrouwen. En op het voormalige kloosterterrein – in onze panden aan de Kloveniersburgwal 6 en 8 – bevindt zich nu een brouwerij-café: De Bekeerde Suster.

De eerste brouwerijen in Amsterdam lagen tussen het Damrak en de Warmoesstraat in, aan het water. De Guldehandsteeg, verlengde van de Oudezijds Armsteeg, is genoemd naar de verdwenen brouwerij De Gulden Handt, één van de negen brouwerijen die de stad in 1505 telde.

Om controle te houden op de accijns op ingevoerde bieren van buiten Amsterdam, mocht dat bier alleen op een bepaalde plek in de stad gelost worden; de zogenaamde Bierkaai, gelegen aan de Oudezijds Voorburgwal tussen de Oude Kerk en de Sint Jansstraat. Alleen Bierdragers die een eed hadden afgelegd mochten het bier dragen. Dit ter voorkoming van gesjoemel met bier. De Bierdragers waren zeer sterke mannen; ze moesten vaten van wel 160 liter bier dragen. Zij waren dan ook onoverwinnelijk bij knokpartijen. Hier komt dan ook het spreekwoord ‘Vechten tegen de bierkaai’ vandaan.

Vrienden bedankt

In het proeflokaal van De Prael hebben de Vrienden een tegeltableau met afbeeldingen van oud-Hollandse Kinderspelen aangebracht.

Word ook Vriend en maak dit soort verfraaiingen in de stad mogelijk.

Word ook Vriend
Rol van Stadsherstel
Sociale bierbrouwerij

In 2011 hebben we voor De Prael een proeflokaal, winkel en brouwerij gerealiseerd. Het was voor dit deel van de stad erg belangrijk dat hier iets positiefs zou komen en daarom hebben we voor dit project zelfs een Europese subsidie gekregen. Van de gemeente namen we het lege terrein over en plaatsen er onze zogenaamde “KLM pandjes”.

Bierbrouwerij De Prael is in 2002 gestart door Fer Kok en Arno Kooy, aanvankelijk op een industrieterrein, maar zij wilden graag meer de stad in, en zo geschiedde. Met een getalenteerde groep mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, de helden van De Prael, wordt er op deze plek gewerkt aan heerlijk bier. Geen dagbesteding of bezigheidstherapie, maar stoer werk. Jong of oud, ervaren of niet, in de brouwerij, in het proeflokaal, of in de winkel: iedereen hoort bij de familie van De Prael. Naast het feit dat De Prael gelooft in betekenisvol werk, brouwt zij ook de heerlijkste speciaal bieren.

Sinds begin 2023 is ‘Social Capital’ eigenaar, die het speciaal voor mensen met een arbeidsbeperking, mogelijk maken om getraind en opgeleid te worden, zodat zij vervolgens bij de detacheringspartners, zoals het Scheepvaartmuseum, De Heineken Experience of Madame Tussauds, leuke betaalde functies kunnen gaan invullen. Daarnaast fungeert De Prael voor de opgeleiden als een plek om op terug te vallen als het even minder gaat.

“We zijn enorm trots dat we met Social Capital de sociale missie en rijke historie van De Prael voort mogen zetten. Prachtig bier brouwen en samen werken aan onze droom: ‘Voor iedereen met een arbeidsbeperking die wil werken is er een leuke en betaalde baan.

Wij hebben veel zin om vanuit deze plek, samen met onze partners te bouwen aan een mooier, inclusiever Amsterdam.”
David Jansen, algemeen directeur van Social Capital.
Meer informatie

Bronnen:
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Beeldbank Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed
Beeldbank Rijksmuseum
Delpher

Aan dit project hebben meegewerkt:
Architect: Kees Doornenbal/ Rappange & partners
Aannemer: J.C. Nieuwenhuizen
Constructeur: Pieters Bouwtechniek Utrecht BV gaf de constructieve adviezen.

Dit project is mede mogelijk gemaakt door:
De Vrienden van Stadsherstel
De gemeente Amsterdam
Het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling

Cookie toestemming
Wij gebruiken cookies om uw gebruikerservaring te optimaliseren en het webverkeer te analyseren. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Lees meer over hoe wij cookies gebruiken. Als u akkoord gaat met ons gebruik van cookies, klikt u op "Ok, ik wil verder".
instellingen
Functionele cookies: deze cookies zijn nodig voor een goed werkende website
Analytische cookies: deze cookies worden gebruikt om statistieken van de website bij te houden. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Tevens wordt het laatste octet van het IP-adres automatisch gemaskeerd.