Oudezijds Armsteeg 26

Leidinggevenden kregen beter bier uit andere steden

Al vanaf de 16e eeuw was bier een belangrijk product in Amsterdam: het water uit de grachten was sterk vervuild, dus werd er bier van gebrouwen. Dit was geen bier zoals we dat nu kennen, maar een slap aftreksel ervan, met een laag alcoholpercentage. Het Amsterdamse bier was dus niet van hoge kwaliteit. Andere steden, met schoner water, hadden meer brouwerijen en hun bier was beter. Zij leverden dat betere bier ook aan Amsterdam. Het Spaarne in Haarlem was al in de middeleeuwen een belangrijke locatie voor de vestiging van bierbrouwerijen. Ook op de plek van ons monument Spaarne 11 was zo’n bedrijf gevestigd. Van de brouwerij zijn nog verschillende bouwsporen in het huidige pand terug te vinden.

Toch waren er enkele brouwerijen in Amsterdam die vooral voor de stad zélf brouwden, en ook voor de scheepvaart. Dat de zeelieden geen beter bier uit andere steden mee naar zee namen, of opdronken bij de timmerwerven, had te maken met het feit dat de brouwerijeigenaren en de bewindhebbers van de grote rederijen en handelsmaatschappijen vaak uit hetzelfde nest kwamen. En zij verdienden er natuurlijk meer aan als hun eigen bier ingekocht werd. Zo was dat ook met de eigenaar van Lange Niezel 22. Het leidinggevende personeel kreeg wél bier van betere kwaliteit, dat dus niet uit Amsterdam kwam.

Vechten tegen de Bierkaai

Op het platteland werd thuis gebrouwen, maar dat mocht niet in Amsterdam. Dat had er vooral mee te maken dat er dan geen accijns geheven kon worden. Brouwen was in het begin alleen toegestaan aan Coöperaties van brouwers. Kloosters en andere kerkelijke instellingen mochten ook brouwen, voor eigen gebruik. Zo werd er bijvoorbeeld door de zusters van het Bethaniënklooster ook bier gebrouwen. En op het voormalige kloosterterrein – in onze panden aan de Kloveniersburgwal 6 en 8 – bevindt zich nu een brouwerij-café: De Bekeerde Suster.

De eerste brouwerijen in Amsterdam lagen tussen het Damrak en de Warmoesstraat in, aan het water. De Guldehandsteeg, verlengde van de Oudezijds Armsteeg, is genoemd naar de verdwenen brouwerij De Gulden Handt, één van de negen brouwerijen die de stad in 1505 telde.

Om controle te houden op de accijns op ingevoerde bieren van buiten Amsterdam, mocht dat bier alleen op een bepaalde plek in de stad gelost worden; de zogenaamde Bierkaai, gelegen aan de Oudezijds Voorburgwal tussen de Oude Kerk en de Sint Jansstraat. Alleen Bierdragers die een eed hadden afgelegd mochten het bier dragen. Dit ter voorkoming van gesjoemel met bier. De Bierdragers waren zeer sterke mannen; ze moesten vaten van wel 160 liter bier dragen. Zij waren dan ook onoverwinnelijk bij knokpartijen. Hier komt dan ook het spreekwoord ‘Vechten tegen de bierkaai’ vandaan.