Waar ’s Lands Welvaeren uithing

H

Hoogte Kadijk 52

Hoogte Kadijk 52, Amsterdam

Eind vorige eeuw was het niet bepaald gezellig op de Kadijken. Drugshandel en andere schimmige activiteiten te midden van verkrotte huizen zorgden voor een naargeestige sfeer die velen liever uit de weg gingen. Ook dit pand was in bezit van drugshandelaren waar verslaafden zich verschansten. Hoe anders is dit relatief onontdekte en inmiddels zeer geliefde stukje Amsterdam nu!

1724
Volbouwd
1988
Stadsherstel eigenaar
1992
Restauratie
Nu
Woningen
Bouw
Meester-broodbakker

’s Lands Welvaeren

In 1722 kocht het drietal Gerrit van Vreede, Adriaen van Odijk en Harmen Krakenburg drie erven van elk 21 bij 58 voet aan wat toen de Nieuwe Zeedijk werd genoemd: erf 32, 33 en – het huidige Hoogte Kadijk 50 – nummer 34.
Voor erf 33 werd het hoogste bedrag neergelegd, namelijk ƒ 900,-. Van Odijk laat hier een huis bouwen, dat hij in 1724 aan meester-broodbakker Heere Douwesz Haselenberg verkoopt voor ƒ 3000,- in termijnen. Of hij hier zijn brood heeft gebakken is onbekend, in 1742 wordt het huis in elk geval voor ƒ 225,- verhuurd aan een vleeshouwer met de naam Dan. Keijm. Deze heeft een dienstbode en verdient met een inkomen van ƒ 800,- een goed belegde boterham.

Het huis blijft in de familie tot 1770 als Heeres kleinkinderen het voor ƒ 4500,- verkopen aan Fredrik Reijne. Op dat moment hangt hier ’s Lands Welvaeren uit. Dit welvaren gaat niet op voor kleindochter Judith Verweij, zij overlijdt het daarop volgende jaar als moeder van twee dochters. Haar naam leeft voor als toevoeging aan die van haar echtgenoot: Isaac de la Fontaine Verweij. Isaac hertrouwt en krijgt nog eens 13 kinderen, onder wie een gelijknamige zoon die op zijn beurt deze naam nòg een generatie doorgeeft. Van deze derde Isaac de la Fontaine Verweij (1802-1859) is tenminste één schilderij bewaard gebleven. Of hij van het schilderen zijn beroep heeft gemaakt is onbekend.

19e Eeuw
Eigenaren

Panden als investering

Na het overlijden van Reijnes weduwe Alida Johanna Melchers verkopen de voogden van hun enige kind, ook Fredrik Reijne genaamd, het huis voor ƒ 3425,-. Tenminste drie andere huizen wordt op diezelfde dag in 1794 geveild, wat doet vermoeden dat het gezin niet zelf op dit adres gewoond heeft maar de panden als investering had. De namen van de kopers, Albert en Reinier Saaghvelt, zijn doorgehaald en vervangen door Hendrik Saks. Toch staat Van Saagsveld weer vermeld als eigenaar tussen 1795 en 1822.

In de eerste helft van de 19e eeuw worden de namen Emanuel en – net als bij nummer 50 – E.S. Kapper en Mutzemaker genoemd als eigenaren. Het betreft hier Emanuel Simon Kapper (geboren in 1813), die vanaf 1841 genoemd wordt. Zijn achternaam slaat op zijn beroep, evenals dat van zijn vader. Ook de dochter van zijn zus wordt met naam genoemd: Leentje Hartog Mutsemaker (1835-1861), die tot haar huwelijk in 1853 dienstbode is. Ze krijgt vier dochters en overlijdt op slechts 26-jarige leeftijd.

In 1851 woont hier de ambtenaar J.J. du Maine en tussen 1864 en 1879 J.G. Pijleman, die als aanspreker de taak had om aan huis nabestaanden in kennis te stellen van een overlijden. Dat laatste jaar worden de kelder, het huis en nog vier kamers verhuurd.

Rol van Stadsherstel
Vroege volkswoningbouw

Samen met nummer 50, 54 en 56 vormt dit pand een fraaie, sobere halsgevel-vierling, ieder met gebogen lijstvormig fronton met gladde alliantiewapens in de vulling en onversierde klauwstukken met sobere voluten. Elk huis heeft een frontale stoep naar twee deuren: een voorbeeld van vroege volkswoningbouw met etagewoningen.

Halverwege de vorige eeuw zit de ViVo in het pand: deze ‘Vrijwillige Inkoop- en Verkoop Organisatie’ was een kruideniersketen, in 1942 opgericht als samenwerkingsverband van onafhankelijke kruideniers en met zo’n 2000 aangesloten winkels in 1960, waaronder die aan de Hoogte Kadijk. De winkels waren een mix tussen de ouderwetse kruidenier en de zelfbedieningswinkels die destijds hun intrede deden.

Daarna ging het pand achteruit. In de jaren tachtig waren de buurpanden op nummer 48 en 46 mooi opgeknapt, terwijl de krotten 50 en 52 in bezit waren van drugshandelaren waar drugsverslaafden bivakkeerden.
In 1991 pakten wij de beide panden aan, tegelijk met Hoogte Kadijk 16, 18, 62, 64, 74, 76 en Tussen Kadijken 1, 3 en 5 (oude nummering).

Meer informatie

Bronnen:
Archief Stadsherstel
Amsterdam Monumentenstad
Blog Maria Bervoets
De ontwikkeling van het Kadijkseiland, 1999, Amsterdamse Maatschappij tot Stadsherstel, Barbara M. Luigies
Dutchjewry.org
Stadsarchief Amsterdam

Aan dit project hebben meegewerkt:
Restauratiearchitect : Henk Eissens
Restauratieaannemer : Vink Bouw BV
Constructeur : ing. A.T. Brands

Cookie toestemming
Wij gebruiken cookies om uw gebruikerservaring te optimaliseren en het webverkeer te analyseren. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Lees meer over hoe wij cookies gebruiken. Als u akkoord gaat met ons gebruik van cookies, klikt u op "Ok, ik wil verder".
instellingen
Functionele cookies: deze cookies zijn nodig voor een goed werkende website
Analytische cookies: deze cookies worden gebruikt om statistieken van de website bij te houden. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Tevens wordt het laatste octet van het IP-adres automatisch gemaskeerd.