Hoofdbuurtstraat 6

Opgeslokt door het kanaal

De heer Jongkind kocht Huis de Morgenzon in het dorp Oud Velsen toen de omgeving van het huis al een metamorfose had ondergaan. Lag het eerst dicht naast andere dorpswoningen, toen hij het kocht had het vrij uitzicht over het Noordzeekanaal. Dit kanaal was in 1876 aangelegd om een betere verbinding voor het vaarverkeer naar Amsterdam te realiseren. Voor de aanleg ervan moest een deel van het dorp wijken en werd het minder toegankelijk en na de verbreding van het kanaal slokte het nog meer dorp op. Uiteindelijk verdween in 1969 ook het buurpand van de heer Jongkind en lag zijn huis aan de Hoofdbuurtstraat 6 aan het kanaal en nu dus aan het einde van het dorp.

In de tijd van de aanleg van het kanaal tot en met de verbredingen ging de onderhoudstoestand van het dorp achteruit. Vanaf 1967 zette Stichting Dorp Velsen zich in voor het behoud en herstel van het dorp op dit bijzondere plekje in de IJmond. Het deel van het dorp wat er nu nog staat is beschermd dorpsgezicht en de meeste woningen zijn rijks- of gemeentelijk monument. Het dorp is een zeer aangename plek geworden met mooie historische huizen. Een alleraardigst plek om eens te bezoeken.

Gebouwd op het erf van een schepen

Het is nu moeilijk voorstelbaar maar in al die eeuwen tussen begin 700 tot halverwege de vorige eeuw was dit dorp het religieus en bestuurlijk hart van de omgeving. Kerkleiders, vorsten, schout en schepenen, boeren en tuinders, handelslieden, herbergiers, koetsiers, pontbazen, hoefsmeden, herbergiers en andere bewoners hebben hier eeuwenlang gewoond en gewerkt.

In 1597 verkocht Aerendt Heijndrich, schepen in Velsen, een erf of werf aan Jan Willebortszoon inwoner van Velsen. Het erf of de werf was gelegen tussen de nu genoemde Hoofdbuurtstraat, Middendorpstraat, Torenstraat en het Noordzeekanaal. Op het erf stond alleen het huis van de wagenmakerij van Claes Dirxzoon Rooijer. Mogelijk raakte het bezit later verdeeld onder de familie voor de bouw van woningen want naast dit huis stond in 1667 het huis de Morgenzon, het huis dat wij geërfd hebben van de heer Jongkind. Huis de Morgenzon was toen in bezit van Cornelis Pauwelse en Claes Cornelisse Smidt die getrouwd was met Maritje Pauwelse. Cornelis en Maritje waren waarschijnlijk kinderen van Pauwels Janzoon Suijder die in 1624 eigenaar was geworden van het geheel.

Café en (groente) winkel

Vanaf ca. 1887 was er een winkel gevestigd in huis De Morgenzon. In 1890 werd het verkocht aan de timmerman Engel Tuijn. In het huis was toen een café met een winkel gevestigd. Het werd in 1910 aan een koopman in Haarlem verkocht die het verhuurde. Hij liet het in 1911 verbouwen tot woning waarbij de twee cafédeuren in de voorgevel werden veranderd in twee ramen.

In 1941 werd het huis door brand getroffen. Nog in het zelfde jaar is het gekocht en opgeknapt door de bouwondernemer Johan Ernst Kaub. Hij verkocht het in 1942 aan de groentehandelaar uit het dorp, de heer Tieleman van Honk. De zoon van Tieleman ging in het huis de Morgenzon wonen. De hardstenen ananas op de top van de gevel werd rood geschilderd en zij gaven het huis de naam ‘Het huis met de aardbei’.

Tielemans zoon Arie erfde het huis en samen met zijn broer Koos zette hij de groentezaak elders in het dorp voort. Rond 1960 gebeurde wat we hierboven al vermelde: het Noordzeekanaal werd verbreed waardoor het huis de Morgenzon aan de oever van het kanaal kwam te liggen. In de noordgevel werd toen een groot raam geplaatst om vanuit de woonkamer van het uitzicht over het kanaal te kunnen genieten.

Tim en Kees van Honk in 2023

Nog wat leuke herinneringen van Tim en Kees van Honk, de twee broers die geboren en opgegroeid zijn in dit pand. Hun opa had maar liefst vijf panden in de omgeving in bezit en kocht dit huis in 1942 voor 7000 gulden. “Het dorp was in de jaren zestig totaal verloederd en er waren geen voorzieningen. We moesten bijvoorbeeld in Driehuis naar school. Er woonden ook weinig gezinnen met kinderen. Maar… je kon er wel heerlijk spelen. We voetbalden bijvoorbeeld voor het gemeentehuis. Ook was er vlak achter ons huis een tot de verbeelding sprekende gevangenis. Dat wil zeggen, één cel waar de politie iemand kon opsluiten. We hebben nooit meegemaakt dat er iemand in zat, maar het was natuurlijk wel bijzonder.

Om het huis was een groot erf waar paard en wagen stonden voor de ventwijk en er was, behalve een moestuin voor het kweken van groente voor eigen gebruik, ook een vuurton waar onder andere bieten werden gekookt. En er was ook veel afval, zoals sinaasappelkistjes, die verbrand moesten worden. Dat deden we natuurlijk maar al te graag, helemaal als dat gecombineerd werd met de verhalen van pa en opa die dan loskwamen. We hadden het niet breed, maar we hebben er een fijne jeugd gehad.”

Het huis van de heer Jongkind

Na het opheffen van de groentewinkel werd de zolder, die tot dan toe opslagruimte voor zuurkool en augurken e.d. was geweest, omgebouwd tot biljart- en slaapkamer.

Toen de heer Jongkind eigenaar werd van het huis woonde hij hier maar deels want hij was ook eigenaar van een huis aan de Spuistraat in Amsterdam en een huis in Amerika. In dat land was hij limousine chauffeur en reed er onder andere beroemde filmsterren rond. Iets waar hij later nog smakelijk over kon vertellen. In zijn twee huizen in Nederland omringde hij zich vooral met boeken uit de Tweede Wereldoorlog. Of dat in Amerika ook zo was dat weten we niet.

Helaas verloor hij zijn huis daar doordat het hem een paar jaar geleden op een slinks manier is afgenomen. Tot zijn dood streed de heer Jongkind om zijn Amerikaanse huis terug te krijgen.