Haarlemmerdijk 55

Met een uitgang naar de Vinkenstraat

De dijk is een bij de stadsuitbreiding van 1612 aangelegde waterkering. Wanneer ons huis neergezet werd weten we niet precies. De oudste gedocumenteerde transporten van dit erf met huis dateren van 1642, als Willem Sybrantzen, schilderijenverkoper van beroep, het pand verkoopt aan Obbe Volkertszn, schipper op Hamburg. Hij betaalt er ƒ 5300 voor.

Het achterhuis, dat in 1642 bij het eigendom van de achter dit huis gelegen Vinkenstraat 68 behoort en pas later bij het pand Haarlemmerdijk 55, wordt in 1658 apart verkocht. Het staat op het binnenterrein, maar heeft wel een in- en uitgang naar de Vinkenstraat. Scheepstimmerman Pieter Pieterszn verkoopt het dan voor ƒ 600 aan Anna Jans, weduwe van Jan Princen, met beroep vlotschuitvoerder. In 1688 verkoopt Anna’s schoonzoon Douwe, echtgenoot van Jaepje Jans, het achterhuis. Douwe Rieuwertszn is zalmkoper en in aktes uit 1737 is de Zalmkopersgang/Zalmgang waarschijnlijk naar hem vernoemd. Het poortje dat toegang geeft tot deze gang, en dat tussen de panden Vinkenstraat 68 en 70 ligt, wordt al in 1684 de Zalmpoort genoemd. Vinkenstraat 70, ’t Wapen van Aalsmeer’, is trouwens ook in bezit bij Douwe. Zijn borgen bij de verkoop in 1688 zijn ook weer twee Zalmhandelaren, te weten de zalmkoper Claes Claeszn die ook de achternaam Salm heeft en de zalmverkoper Pieter Albertszoon. De nieuwe eigenaar is Jacob de Bruin, commies bij de recherche.

Van winterzalm naar zomerzalm en Jacobszalm

Zalm werd vroeger veel gegeten. Men onderscheidde Winterzalm, gevangen van november tot mei, Zomerzalm, gevangen in juni en St. Jacobszalm in juli en augustus. De vangst vond via verschillende methoden plaats. Men maakte onder meer gebruik van zegens: grote netten van oever tot oever en van de oppervlakte tot de bodem. Bij de drijfvisserij waren de netten zo’n 2 ½ meter hoog, en deze dreven met de stroom mee, waarbij de onderkant tot de rivierbodem reikte. Een derde vorm vond plaats door middel van een staketsel, van de kant naar het diepe uitgebouwd, waartussen fuiken of netten werden geplaatst.

In Goeree vervaardigde men wel ’tuinen’ van dun rijshout, waar de zalm bij hoogwater overheen zwom maar bij eb in achterbleef. De zegenvisserij werd het meest gebruikt, maar de drijfvisserij heeft het als methode het langst volgehouden. De Winterzalm was de beste en de zwaarste (10 tot 15 kg).

In Amsterdam komt nog steeds Zalmvisserij voor. Amsterdam is een knooppunt voor trekvissen zoals de Zalm. De vis trekt vanuit zee het zoete water op en gaat via o.a. het Amsterdam- Rijnkanaal, Het IJ, IJsselmeer en het Noordzeekanaal naar de rivieren in Duitsland. Daar paait de zalm in de bovenloop van de rivieren.

Met een manufacturenwinkel

In 1736 zien we dat het voor- en achterhuis al in gezamenlijk bezit is, als Catharina de Bruyn een deel van het voorhuis en achterhuis uit de boedel van haar grootvader Jacob de Bruin koopt. In 1737 koopt Maria Schoon, vrouw en gemachtigde van Harmen de Vrij, schipper in dienst der VOC, het huis en achterhuis van Catharina de Bruyn, die dan alles in bezit heeft. Zij betalen ƒ 13750. Het pand wordt omschreven als het pand waar ’t Scheepje’ in de gevel staat. In 1753 nemen zij hun verlies en verkopen de huizen voor ƒ 7500. In 1917 wordt het huis aan de Zalmkopersgang trouwens een pakhuis genoemd en het huis aan de Haarlemmerdijk een winkelhuis.

In 1897 vindt er een verbouwing van de onderpui plaats, F. Hafkenscheid is dan de aanvrager. Uit krantenberichten weten we dat er in 1906 in het pand een manufacturenwinkel was gevestigd. In september 1905 was er een bouwvergunning verleend voor het slopen van de schoorsteen. Die winter is er toch iets mis gegaan, want in januari 1906 breekt er brand uit, waarbij de winkel gedeeltelijk uitbrandde. Dit wordt het bedrijf, toen van J. van der Ven, fataal, want nauwelijks een jaar erna gaat de zaak failliet.