Gouwenaarssteeg 23-25

Ruim 10% van de Amsterdamse gevelstenen heeft een religieuze betekenis

Amsterdam is een zeer katholieke stad en na de Alteratie van 1578 een zeer calvinistische. Dat komt ook tot uitdrukking in de vele verwijzingen naar de bijbel. Naar schatting heeft ruim 10% van de Amsterdamse gevelstenen een religieuze betekenis. Dat is ook zo bij 10% van de gevelstenen van Stadsherstel Amsterdam. De godsdienst heeft zeer fraaie stenen opgeleverd. Veel Bijbelse afbeeldingen op steen zijn gemaakt naar voorbeeld van gravures, prenten en schilderijen, ook de steen in ons pand.

Na verwijdering van diverse verflagen van onze steen komt een verrassend gaaf stukje beeldhouwwerk tevoorschijn, gehakt door een vaardige beeldhouwer die een prent van Jacob Matham (naar een tekening van Hendrick Goltzius 1558-1618) als voorbeeld heeft genomen.

De elegante maniëristische houding van de figuur, de stand van de voeten, de houding van de armen en vooral de plooival van haar gewaad zijn direct overgenomen van de prent. Het kind aan de borst en het jongetje links zijn ook van de prent ontleend maar het groepje van twee kinderen rechts heeft de beeldhouwer vervangen door een bloot knaapje met een windmolentje.

Het is een van de zeven deugden

Een staande vrouw met drie kinderen geldt als een klassieke uitbeelding van de Caritas: naastenliefde, liefdadigheid en de zorg voor de naaste. Het is een van de zeven deugden.

Naast de zeven hoofdzonden die een rol spelen in de katholieke traditie is er ook een lijst opgesteld van de zeven deugden, bestaande uit de vier kardinale deugden en de drie later toegevoegde goddelijke deugden. Caritas behoort tot die laatste categorie.

De zeven deugden zijn:

Prudentia (Voorzichtigheid en wijsheid), Iustitia (Rechtvaardigheid), Temperantia (Gematigdheid en zelfbeheersing), Fortitudo (Moed en vasthoudendheid), Fides (Geloof), Spes (Hoop) en Caritas (Naastenliefde / liefde / liefdadigheid).

Nederland kent een lange charitatieve geschiedenis. In de Gouden Eeuw neemt ons land op dat gebied een toppositie in de wereld in. In de Middeleeuwen gaat de zorg vooral uit van de kerk en van particulieren en zo ontstaat er in steden een wirwar aan dergelijke instellingen. Opstand, Reformatie en een toenemende welvaart in de Gouden Eeuw zorgen voor ingrijpende wijzigingen. Voortaan vallen Kerk en Staat niet langer samen. Kerkgenootschappen bedelen sindsdien elk hun eigen geloofsgenoten en de stedelijke overheden bedelen degenen aan wie de kerken dat niet kunnen of willen.

Ontbijtgember, ontbijthoning en pindakaas wordt hier ingepakt

Michael Schroten koopt in 1642 voor de prijs van 1000 gulden het huis van Lambertge Lamberts, weduwe van de korenmeter Herman Jansz..

In 1647 wordt deze Schroten als eigenaar nog aangeslagen voor 5,11 gulden,
maar in 1661 wordt dit bedrag verhoogd naar 17,10 gulden. Zeer waarschijnlijk heeft deze forse verhoging van de verpondingaanslag te maken met een in 1660 begonnen en in 1661 voltooide verbouwing van het pand.

Daar kunnen we vanuit gaan, gezien het jaartal op de steen die dan wordt aangebracht.
Kennelijk zijn in de loop der tijd de twee vensters van de eerste verdieping verlaagd, waarbij de gevelsteen blijft gehandhaafd maar aan de bovenhoeken wordt aangepast.

Over de verdere bouw- en bewoningsgeschiedenis van het pand is te vertellen dat er in 1851 de zeilmaker T.J. Kraay woont, in 1864 baker weduwe G. Dalleman en in 1879 schildersknecht J. Vrijling. In ieder geval in 1929 is het kantoor van N.V. Mc. Millan’s Foodstuff Company er gevestigd. Zij zoeken dan plakmeisjes en nette meisjes van 14-16 jaar voor het afvullen van levensmiddelen. Dat betreft dan onder andere de volgende levensmiddelen: ontbijtgember, ontbijthoning, pindakaas, tafelzout en zoute pinda’s.