Brouwersgracht 46

De twee zussen De Langen waren begin tachtiger jaren op zoek naar een gezamenlijk huis in Amsterdam. Dat ze verliefd werden op het mooie grachtenpand, in toen toch wel een gribusbuurt, is wel bijzonder te noemen. “We hebben naar geen enkel ander pand meer gekeken. Wij hebben op het huis gewacht en het huis op ons”, vertelde Henriëtte de Langen.

Eigenlijk was het huis een beetje te duur, maar toen het naastgelegen huisje in de Binnen Visserstraat – dat al enkele jaren steeds van dezelfde eigenaar geweest was – er niet bij hoefde te worden gekocht, was de koop rond.

Toen de zusters De Langen het hoekhuis aan de Brouwersgracht betrokken, werd hen aangeraden eens een bezoekje te brengen aan het Stadsarchief Amsterdam om zo te bekijken of het pand een bijzondere geschiedenis kent. “We vielen gelijk met de neus in de boter, want we troffen daar Dudok van Heel aan die toevallig onderzoek deed naar de Chirurgijn Van Vijve die in ons pand aan de Brouwersgracht gewoond had en daar zijn chirurgijnswinkel runde”, vertelt Henriette de Langen.

Om haar knecht tot een huwelijk te dwingen werd hij zelfs opgesloten

Begin 18e eeuw werd hier gildeknecht Bernardus van Vyve (1684-1759) als waarnemer aangenomen in de chirurgijnswinkel van Margaretha Schrick, de weduwe van chirurgijn Pieter Cleveringh die hier 15 jaar zijn praktijk had gehad. Hoewel Van Vyve eigenlijk zou trouwen met een ander, wist deze weduwe – die al vijf jonge kinderen had – Van Vyve te verleiden en zij dwong hem met haar zwangerschap tot een huwelijk. Toen dit niet van harte ging, sloot zij hem zelfs op.

De andere huwelijkskandidate, Anna Centen, liet het er niet bij zitten en diende een bezwaar in tegen het voorgenomen huwelijk. De commissie van Huwelijkse Zaken boog zich over de zaak en kwam na vijf maanden met een uitspraak. Na het betalen van 700 gulden als genoegdoening aan Anna, was de weg vrij. De tijd begon toen ook te dringen, want Margaretha was inmiddels zeven maanden ‘heen’ en heel Amsterdam sprak schande van de onverkwikkelijke situatie.

Kort na het huwelijk legde Van Vyve met succes de chirurgijnproef af en hij werd een welgezien chirurgijn in Amsterdam. Twee zonen van Clevering en Schrick zouden eveneens chirurgijn worden.
Met het huwelijk liep het overigens minder goed af, al hielden ze het samen ruim 25 jaar uit: uiteindelijk nam Van Vyve toch de benen, zijn echtgenote berooid achterlatend.

Als een bergklimmer naar boven

Enkele jaren geleden spraken wij Henriette de Langen over haar herinneringen. Op de vraag of de verdeling van het huis tussen haar en haar zus gelijk duidelijk was, gaf mevrouw De Langen aan dat het zeker meteen duidelijk was dat zij boven ging wonen en haar zus beneden. Ook toen haar zus overleed, wilde zij niet naar beneden verhuizen: “Mijn benen kunnen de steile trap beter aan dan het lopen op straat”. Haar dochter Francine Jageneau vulde aan: “Ze gaat ook echt als een soort bergklimmer omhoog. Overal zijn extra handvatten gemaakt, zodat ze de klim veilig naar boven kan maken”.

En de trap (gebouwd rondom een hergebruikte scheepsmast: over vroege voorbeelden van circulaire bouw gesproken!) is inderdaad steil, maar mevrouw De Langen had op de lichte verdieping een gezellig zitje tussen de boeken en planten gecreëerd, met door de voorramen prachtig uitzicht op de Brouwersgracht, de Herengracht en de Melkmeisjesbrug. En natuurlijk is het altijd een genot om op gelijke hoogte van natuurstenen geveltoppen en bomentoppen rond te kunnen kijken.

Een gribusbuurt waar Stadsherstel monumenten opknapt

De in 1928 geboren Wassenaarse studeerde in Amsterdam medicijnen, zonder de studie te voltooien. Na verblijf in het buitenland en vervolgens in het zuiden van het land, kwam zij in 1981 met het gezin bestaande uit vier kinderen terug in Amsterdam. Vanaf die tijd werkte ze als vrijwilliger in een opvangcentrum voor psychiatrische patiënten. Op haar 67e werd haar zelfs nog gevraagd of ze daar voor een paar jaar een betaalde baan als coördinator wilde aannemen. En dat deed ze natuurlijk. Ze leidde een actief bestaan: ze roeide en fietste en toen dat niet meer ging brachten het openbaar vervoer of liften van anderen haar op de plekken waar ze wilde zijn. Zoals het Concertgebouw, het theater en het Hoofdstad-koor, waar ze tenor was. En ook dichtbij huis vermaakte ze zich goed: “Het is fijn wonen hier, ik kan een lekker wandelingetje maken over de Melkmeisjesbrug”.

Haar zus Miek was niet getrouwd en was hoogleraar kinder- en jeugdrecht. In een pand naast hun huis aan de Brouwersgracht werd de eerste kinderrechtswinkel ter wereld gevestigd, die zij in 1985 oprichtte. Ook was zij een van de initiatiefneemsters tot de kindertelefoon.

“Toen we hier gingen wonen, was het nogal een gribusbuurt. Je kwam hier niet graag op bezoek, er waren wat armoedige winkeltjes en de Binnen Visserstraat gaf veel overlast. Onze eerste kennismaking met Stadsherstel was in de jaren negentig toen wij met meer buurtbewoners uitgenodigd werden in de Binnen Visserstraat, om de door Stadsherstel gerestaureerde panden te bekijken. Dat wij toen uitgenodigd werden en we geen overlast meer hadden van de Binnen Visserstraat heeft er mede voor gezorgd dat we Stadsherstel uitnodigden voor een gesprek over de overname van het pand”.