De Hollandsche Kistemaker

Eigenaar van de twee hoeken aan de Prinsengracht

Brouwersgracht 101 vormt samen met Prinsengracht 1 een hoekhuis. De eerste vermelding van het pand is uit 1619. In dat jaar verkoopt Herman Janszn, schuitenmaker, het lege erf aan Egbert Gerritszn met beroep kistenmaker. Ten zuiden woonden toen Jelle Dircxzn, loodsman en aan de achterzijde had de timmerman Cornelis Claeszn zijn erf.

Egbert, die later de naam Daelder aannam, laat omstreeks 1620 een huis op dit erf bouwen waarin hij zelf gaat wonen. Ook bouwt hij daarnaast, op Prinsengracht 1 een huis, en, precies aan de overkant bouwt hij in 1641 ook weer een hoekhuis met een tweede huis aan de Prinsengracht.

Na Egberts dood verkopen zijn kinderen en kleinkinderen drie van de vier huizen. Alleen het huis waar “de Hollandsche Kistemaker” in de gevel staat, het woonhuis van Egbert en dus ons huis, bleef in het bezit van de familie. In 1680 verkopen enkele van de erfgenamen 2/4 van het huis aan de mede-erfgenaam Egbert Daelder, de kleinzoon en naamgenoot van de oorspronkelijke eigenaar.

Waarschijnlijk al vóór 1676 wordt het huis vergroot met drie pothuizen; één ter vergroting van de woonkelder, één ter gebruik door een schoenlapper, en de derde ter vergroting van de bakkerij.

Van café het Vissertje naar ‘t Smackzeijl

In 1742 woont de bakker J. Stegman er en ook in 1770 word het bewoond door een broodbakker. In 1822 zijn er nog maar twee pothuizen. En in 1851 gebruikt de broodbakker Christiaan Ewald het huis. Daarna is het na meer dan twee eeuwen gedaan met het broodbakken als in 1864 de melkslijter Johanna Klijn er haar nering heeft.

En rond 1879 begint het pand een nieuw leven als kroeg, wanneer tapster Ientje Vennik het pand in gebruik neemt. In 1906 is er nog maar één pothuis over als er een verbouwing in het pand plaatsvindt. Waarschijnlijk heeft de 18e eeuwse gevel toen ook een andere geveltop gekregen. In 1948, als de loodgieter Hendricus Adrianus van Rijn het huis koopt, zit er in het winkelhuis een café met twee bovenwoningen.

Na de oorlog heet het café ‘het Vissertje’ en na de restauratie krijgt het de naam ’t Smackzeijl’. Dat was nadat de gevelsteen ’T Smakzeijl in de gevel gekomen is. Sinds 1996 heet het café op deze mooie hoek ”Tabac”.
www.cafetabac.eu

Uit een bekende kunstcollectie

Het smakzeil (ook wel gaffelzeil) is de benaming van een vierhoekig zeil op een bepaald type zeilschepen. Het smakzeil kan, zoals veel zeilen, van het ene naar het andere boord worden omgegooid.

De gevelsteen dateert uit de tweede helft van de 17e eeuw. In welke gevel hij hiervoor heeft gezeten is helaas niet bekend. Tot 1955 maakte de steen deel uit van de bekende kunstcollectie van C.G. Vattier Kraane. Op 22 maart 1955 werd bij het Veilinghuis Frederik Muller in Amsterdam de nalatenschap van de fam. Vattier Kraane geveild. In de kapitale villa Huize Westerduin in Aerdenhout had Vattier Kraane een grote collectie gevelstenen bijeengebracht. Een van de stenen, ‘T SMACKZEYL, herkomst onbekend, werd op de veiling door een onbekende aangekocht en kwam later in de collectie van het Bureau Monumentenzorg terecht. Navraag bij Monumentenzorg leverde geen duidelijkheid wanneer en van wie de gevelsteen was verworven. In 1972 kochten wij de steen om deze in het door ons gerestaureerde pand Brouwersgracht 101 een plekje te geven.

De afbeelding naast de steen stelt het gereedschap voor dat zichzelf vastklemt bij het tillen van zware stenen. Deze afbeelding wordt bij stenen geplaatst die herplaatst zijn. Het idee kwam van Wim Timp, ooit werkzaam bij Bureau Monumentenzorg.