Stoombootweg 4

Hier legden de stoomboten aan

De Stoombootweg wordt wel de meest landelijke straat van Amsterdam genoemd: slootjes met knotwilgen voor vrij gelegen woonhuizen, omringd door ruime tuinen. Oorspronkelijk was het slechts een wandelpad langs een sloot in de gemeente Landsmeer (in 1966 heeft Amsterdam de grond overgenomen), maar in 1867 was hier op de hoek met de Landsmeerdijk het beginpunt van de havenstoombootdienst naar Amsterdam. Deze zou in gebruik blijven tot 1935, maar toen in 1921 de Eerste Noord-Hollandse Autobus Onderneming (ENHABO) een busdienst begon tussen Amsterdam en Landsmeer, was dit een veel snellere optie waardoor de boot rap aan populariteit verloor.

In de hoogtijdagen van de veerdienst werd vlakbij de aanlegsteiger een prachtig klein huisje gebouwd door de familie Van Noord, de eerste steen wordt gelegd door de driejarige Jacob Evert van Noord op 13 november 1916. Deze kruideniersfamilie zou er zelf 40 jaar wonen. Ze ventten hun kruidenierswaren uit in Tuindorp Oostzaan en hadden een grote opslagloods achter het huis, die er nog staat.

Het huisje waar hij als kleuter al bij de kruidenier kwam

Als kind kwam meneer Hendriksen al bij kruidenier Van Noord. Geboren onder de Westertoren, in de Tweede Rozendwarsstraat 13, woont hij zijn eerste levensjaren samen met zijn ouders bij oma in. Er is een grote woningnood in die jaren. Zijn vader werkt bij Proost & Brandt op ’t Rusland, eerst als boekbinder en later als typograaf. Als hij vijf is krijgen zijn ouders eindelijk een woning toegewezen en het gezinnetje verhuist naar het nieuwgebouwde Tuindorp Oostzaan.

Meneer Hendriksen gaat er naar de lagere school en de ambachtsschool (meet-en regeltechniek) en zijn eerste baan heeft hij bij Kiekens, de grote ventilatorenfabriek aan de Wilmkebreekpolder. Als hij in de jaren vijftig trouwt zoekt het kersverse echtpaar Hendriksen een huis in de buurt. Het huisje van de kruidenier waar hij als kleuter al kwam is beschikbaar en daarmee worden zij de tweede bewoners. Jacob Evert van Noord, het jongetje dat de eerste steen legde, is inmiddels een veertiger en komt namens zijn moeder langs om de huur innen. Tot de familie Van Noord wil verkopen. Hoewel meneer Hendriksen een baan met vast inkomen heeft, kan hij geen hypotheek krijgen. Een hypotheek was destijds niet gebruikelijk zoals nu.

Wonen op het platteland, werken in de binnenstad

Een overbuurman biedt uitkomst. Hij koopt het huis als investering en laat het gezin er tegen dezelfde huur – een schappelijke prijs – wonen. En zo komt het dat meneer Hendriksen nog steeds woont op de plek waar een groot deel van zijn leven zich tot dusver heeft afgespeeld en waar hij nog altijd met veel plezier woont.

Hij verbouwde de woning naar de wensen van het gezin met drie kinderen: de bedstedes maakten plaats voor slaapkamers, beneden kwam een ruime woonkamer met open keuken. Verse groenten en fruit kwamen uit de grote tuin met moestuin achter het huis (20 x 20 meter). Nog steeds staat er een kas met druivenplanten. Vanuit de achtertuin kijkt hij over het weiland uit op het terrein van zijn eerste werkgever Kiekens. De fabriek, gevestigd in een voormalig buskruitmagazijn van de marine binnen de Stelling van Amsterdam, verhuisde in 1999; er is een nieuwbouwwijk voor in de plaats gekomen. Meneer Hendriksen, zelf geboren ten tijde van woningnood, heeft er begrip voor: “Ja, mensen moeten ook wonen.”

Zelf is meneer Hendriksen zijn hele verdere werkende leven in de binnenstad werkzaam geweest, eerst als technicus van thermostaten en allerhande meet- en regelapparatuur, later als bedrijfsleider. Het vervoersmiddel veranderde in de loop van de jaren mee: pakte hij eerst de fiets, later werd dit de brommer en in de laatste jaren de auto.

Hij hield de brommer in beeld zodat hij niet weer gestolen zou worden

Op de foto uit 1976 zien we bij het huis op nummer 4 opvallend in beeld een brommer geparkeerd staan. Dit zou natuurlijk die van meneer Hendriksen kunnen zijn. De kans is echter groot dat het hier gaat om de brommer van Jusopo Muhamad Arsath Ro’is.

Arsath Ro’is (1919-1993) was jarenlang als fotograaf in dienst bij het Stadsarchief. Ook wij maken op onze website dankbaar gebruik van de vele foto’s van Arsath Ro’is en het tijdsbeeld dat hij daarmee schetst. Hij stond wel bekend als ‘de zandfotograaf’, omdat hij vooral de naoorlogse wederopbouw aan de rand van de stad fotografeerde. Jaren later ontdekken fotografen Hans Aarsman en Hans van der Meer dat juist op de stadsfoto’s van Arsath Ro’is bovengemiddeld vaak een brommer voorkomt, soms pontificaal in het zicht, soms wat weggemoffeld.

Wat wil nu het geval? Omdat het naar die zanderige uithoeken van de stad best een eindje was, had Arsath Ro’is een brommer aangeschaft. Tijdens een van die foto-opdrachten werd het brommertje jammerlijk gestolen. De fotograaf kocht een vervanger en besloot dat dit hem niet nogmaals zou gebeuren: vanaf dat moment hield hij zijn vervoermiddel dan ook – vrij letterlijk – in het oog. Het speelt een bijrol in veel van zijn werk.