12e eeuw
Bewoningsresten
O
Oudezijds Armsteeg 26A
Oudezijds Armsteeg 26A, AmsterdamIn dit steegje in het Wallengebied hebben wij zes zogenaamde KLM-huisjes gebouwd op een leeg kavel. Met het ontwerp en de functie, die van kleinschalige sociale bierbrouwerij, hebben wij een positief vliegwieleffect tot stand gebracht in dit zeer verloederde stukje oud Amsterdam.
Voor 2008
Verschillende bebouwingen
2018
Stadsherstel eigenaar perceel
2010
Nieuwbouw
Nu
Proeflokaal Bierbrouwerij de Prael
Het gebied
Oudezijds Armsteeg
Bebouwing begon aan de Warmoesstraat
De Oudezijds Armsteeg ligt in het begin van het Wallengebied. In het blok Warmoesstraat, Heintje Hoeksteeg, Oudezijds Voorburgwal en dus Oudezijds Armsteeg.
In de 14e eeuw ontstonden er in de Warmoesstraat lange percelen tot aan de Oudezijds Voorburgwal, hiervan werden later stukken afgesplitst zodat er panden in de stegen, zoals de Oudezijds Armsteeg, en later aan de Oudezijds Voorburgwal ontstonden. Het binnenterrein waar kleine woningen gebouwd waren, zogenaamde kamers, met maar één deur en venster en dunne gemene muren, werd ontsloten door smalle stegen.
In dit blok gaat het dan om de Suikerbakkerssteeg aan de Oudezijds Voorburgwal, de Rozenkranssteeg in de Heintje Hoekssteeg en de Oudezijds Armsteeg had ook een steeg naar het binnenterrein toe. Op het binnenterrein, ook eigendom van Stadsherstel stond o.a. een suikerbakkerij. Lees daar HIER meer over.
Er hebben verschillende pandjes in de Oudezijds Armsteeg gestaan. In de nazomer van 2008, toen de meeste bouwvallige onderstukken en schuttingen aan de even zijde van de Oudezijds Armsteeg door de gemeente gesloopt waren, heeft het gemeentelijke Monumenten & Archeologie een archeologische opgraving uitgevoerd.
Archeologie
12e-eeuwse bebouwingsresten
De plekken van de zijmuren zijn gebleven
Bij het archeologisch onderzoek in 2008 zijn bebouwingsresten gevonden die teruggaan tot de 12e eeuw. Tussen sommige bewoningslagen liggen dikke ophogingspakketten bestaande uit klei, veenplaggen en afval. Andere huizen zijn juist op de fundering van hun voorgangers neergezet.
Opvallend is dat de plek van de zijmuren door de eeuwen heen niet veranderd is. De oudste huizen waren opgetrokken in hout, maar hadden wel dezelfde breedte als hun stenen opvolgers. Achter de huizen is een aantal beerputten tevoorschijn gekomen. Het vondstmateriaal dat hierin zat, is afgevoerd voor onderzoek.
De Oudezijds Armsteeg is lange tijd een zeer slechte straat geweest in een slecht gebied. Zo stonden er in de vorige eeuw veel vervallen onderstukken of schuttingen. En er liepen junks en criminelen rond. In een selectie van krantenberichten kunt u daar meer over lezen. De gemeente nam het gebied daarom onder handen, het maakte toen deel uit van het grotere coalitieproject 1012 van de gemeente.
Het project 1012 is vernoemd naar het postcodegebied van de Amsterdamse binnenstad. Ook de Wallen zijn daar onderdeel van. De gemeente heeft in die jaren het gebied een flinke transformatie laten ondergaan: het aantal prostitutieramen en coffeeshops is afgenomen. Maar ook moesten er minder souvenirshops en snackbars en meer luxe horecazaken en modeateliers komen.
Rol van Stadsherstel
Vliegwieleffect
Stadsherstel heeft veel gebouwen in dit gebied opgeknapt. Dit pand aan de Oudezijds Armsteeg maakte deel uit van een groter project van Stadsherstel, namelijk: drie monumenten en een achterhuis aan de Oudezijds Voorburgwal, een veilinghuisje op het binnenterrein met nieuwbouw en tuin en zes kavels aan de Oudezijds Armsteeg waar dit perceel toen deel van uitmaakte. Stadsherstel bedacht een bijzonder ontwerp voor de nieuwbouw, restaureerde de monumenten en bedacht een mooie en passende invulling voor haar bezit.
De verwachting was dat de impuls die Stadsherstel het gebied zou geven een vliegwieleffect tot stand zou brengen, zodat soortgelijke initiatieven werden uitgelokt. En dat lukte. Aan de oneven zijde van de steeg heeft het Leger des Heils ook voor een mooie invulling van haar bezit gezorgd en het Museum Onze Lieve Heer op Solder is uitgebreid en trekt ook meer ander publiek aan. Het gebied is nu minder verloederd en crimineel. Het project werd gesteund door de gemeente maar ook door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO). We kregen subsidie uit dit fonds, dat opgericht is met het doel om bepaalde regio’s in Europa een sociaaleconomische impuls te geven.
De vertegenwoordigers van de Europese Commissie, die op 11 maart 2009 een bezoek brachten aan ons project, waren onder de indruk van de activiteiten van Stadsherstel in het Noordelijk Wallengebied. Vooral de veelzijdige aanpak sprak hen aan. Want niet alleen wordt een stuk cultuurhistorie gered voor de volgende generaties, maar ook wordt aan de monumenten een functie gegeven die precies past in de EFRO-doelstellingen.
Huurder
De Prael
Proeflokaal van de ambachtelijke en sociale bierbrouwerij
In drie pandjes aan de Oudezijds Armsteeg, in het Veilinghuisje met zinken nieuwbouw en in de Oudezijds Voorburgwal 30 kwam Bierbrouwerij De Prael te zitten.
Het idee voor Brouwerij De Prael omvatte een bedrijfsvorm voor mensen met een langdurig psychiatrische handicap. De initiatiefnemers wilden een bedrijf dat tot de verbeelding zou spreken en dat tevens een persoonlijke en prettige werkplek garandeert, vanwege de kwetsbaarheid van de doelgroep.
Dit leidde tot de keuze van een kleinschalige ambachtelijke bierbrouwerij, waar een kwalitatief hoogstaand product diende te worden gebrouwen. Vanaf het voorjaar van 2002 is de brouwerij operationeel. In het veilinghuisje wordt wekelijks een grote hoeveelheid speciaal bier gebrouwen. In het pand Oudezijds Voorburgwal 28 en de naastgelegen panden is een proeflokaal gekomen. Met terras.
Meer informatie: www.deprael.nl
Het ontwerp
KLM- huisjes
De architectuur lijkt op Delfts blauwe huisjes
Toen wij de te bebouwen kavels van de gemeente overnamen kregen wij de opdracht mee om ervoor te zorgen dat de Oudezijds Armsteeg een prettige steeg werd. Het moest een steeg worden waar toeristen vanaf het Centraal Station op weg naar Museum Onze Lieve Heer op Solder graag doorheen zouden lopen. De functie was belangrijk maar ook het ontwerp van de gevelwand. Het moesten individuele pandjes worden, we moesten ons houden aan de oude verkaveling. Maar ook moest de gevelwand licht uitgevoerd worden.
Met dat wensenlijstje in zijn achterhoofd kwam onze voormalig adjunct-directeur Jaap Hulscher op het idee van de KLM-huisjes, toen hij zo’n Delfts blauw huisje in zijn handen kreeg. Hij dacht: het is licht van kleur en bijzonder, daar gaan we wat mee doen. En zo kreeg architect Kees Doornenbal, van architectenbureau Rappange, een KLM-huisje in zijn handen gedrukt met de opdracht om daaraan te denken bij het ontwerpen van de gevelwand.
De Delfts blauwe huisjes deelt de KLM al sinds 1952 uit aan haar Businessclass passagiers. Zij vonden dit project ook zo bijzonder dat ze het opnamen in hun 90-jarig jubileumboek.
Wist u dat onze Stadsherstelminiaturen geïnspireerd zijn op de originele KLM-huisjes? Wij laten ze door dezelfde ambachtelijke maker, Royal Goedewaagen, maken en geven ze cadeau bij een bepaalde donatie aan onze Vriendenvereniging.
Meer informatie
Bronnen:
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Delpher
Aan dit project hebben meegewerkt:
Architect: Kees Doornenbal/ Rappange & partners
Aannemer: J.C. Nieuwenhuizen
Constructeur: Pieters Bouwtechniek Utrecht BV gaf de constructieve adviezen.
Dit project is mede mogelijk gemaakt door:
De gemeente Amsterdam
Het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling
