Nieuwe Prinsengracht 43

Voor de verpauperde en leegstaande buurt werd een wederopbouwplan bedacht

Dit rijksmonument ligt aan de Nieuwe Prinsengracht, het verlengde van de Prinsengracht in de oostelijke grachtengordel, tussen de Amstel en de Plantage Muidergracht in de Plantage. De gracht wordt ook wel de Joodse Prinsengracht genoemd en lag evenals de Nieuwe Herengracht en de Nieuwe Keizersgracht in het destijds welvarende deel van de Amsterdamse Jodenbuurt. Door bewaard gebleven uitgiftekaarten is bekend dat van dit blok de erven tussen 1669 en 1735 werden verkocht.

In de loop van de twintigste eeuw is veel van de historische bebouwing gesloopt en de nabije omgeving ingrijpend veranderd. Al in de jaren dertig bestonden er plannen om de smalle Weesperstraat te verbreden, maar dat voornemen nam nog grootsere vormen aan na de Tweede Wereldoorlog. Voor de verpauperde en leegstaande buurt werd een wederopbouwplan opgesteld; kort daarna viel ook het besluit tot aanleg van de IJ-tunnel. Zo veranderde de relatief rustige Weesperstraat in een vierbaansweg, links en rechts voornamelijk geflankeerd door hoge kantoorpanden en bedrijfsruimten, met woningen daarboven. Ook in de jaren tachtig en negentig zijn nog grootschalige woon- en bedrijfsgebouwen opgetrokken, zoals dat op de hoek van de Nieuwe Prinsengracht en Weesperstraat.

Een leugenaar op het dak

Het pand is opgebouwd uit een souterrain, bel-etage, eerste en tweede verdieping en een zolder. Het dateert in opzet waarschijnlijk uit begin 18e eeuw en is in het laatste kwart van de 19e eeuw ingrijpend verbouwd. De balklagen en de kapconstructie zijn belangrijke onderdelen uit de bouwtijd. De 18e eeuwse deur op de tweede verdieping behoort waarschijnlijk ook tot deze fase.

Bij de verbouwing in het laatste kwart van de 19e eeuw is de voorgevel vernieuwd met baksten in kruisverband en strekse bogen boven de vensters. Er is toen ook een leugenaar aangebracht, het achterhuis is ontstaan en de indeling van het pand veranderd. Belangrijke onderdelen van deze verbouwing zijn de structuur van de toegang, het trappenhuis en de indeling van de tweede verdieping met de alkoof en restant van en-suite-deuren. In de twintigste eeuw zijn oudere interieur-onderdelen verdwenen en veel aftimmeringen aangebracht.

In het inpandige portiek in de rechter vensteras geeft een trap met bordes toegang tot de bel-etage en het trappenhuis naar de bovenverdiepingen. Links, onder de toegang tot de bel-etage en te bereiken via enkele treetjes, ontsluit een derde deur het souterrain. Het portiek is voorzien van een rijke betegeling en stuc-rustica.

Er worden huiselijke bijeenkomsten georganiseerd

In 1907 was op Prinsengracht 43-huis, volgens een advertentie over het volgen van een knipcursus, het bekende Patronenmagazijn van Mevr. J. Limburg- Kan gevestigd. Ook kon men zich hier in 1939 inschrijven voor een avondschool opleiding in taal, rekenen of schrijven. Volgens advertenties in 1953-’55 worden er bij Rosa/Roosje van der Heijden huiselijke bijeenkomsten georganiseerd van de Zion Jongerengroep Hagesjer. Net voor de oorlog vindt de laatste bijeenkomst plaats in 1939, waarna het in 1950 weer aanvangt. Met in 1953 bijvoorbeeld bij Roosje een bijeenkomst gewijd aan Chaim Weizmann. In het Nieuw Israëlitisch weekblad komen we tot 1962 advertenties tegen over bijeenkomsten van Hagesjer, waarna de jongerengroep ophoud te bestaan.

In een advertentie uit 1966 is te lezen dat dezelfde familie Van der Heijden nog in het pand huist. Dan met een groothandel in damesmodeartikelen. De Amsterdamsche Agentuur- en Modehandel D. van der Heijden. En in 1968 is het hier gevestigde gezellige mantelatelier fa. Klema op zoek naar bekwame machinestiksters en leerlingen.

In februari 1941 woont op de 2e verdieping de 42 jarige hulpagent Salomon van Beek met zijn vrouw en zoons Eduard Henri van 4 jaar en Andries Mozes van 9 jaar. Op 15 december 1942 zijn zij allen vermoord in Auschwitz.

In 1975 werd in dit gebouw door de wethouder sportzaken als de nieuwe Clubsociëteit van de voetbalvereniging WMHO geopend. Wij kopen het later van de gemeente.

Stadsherstel founding partner van De Groene Grachten

Stadsherstel Amsterdam is sinds het begin founding partner van De Groene Grachten. De andere founding partners zijn de gemeente Amsterdam, Search B.V., Liander, Philips en VMW Taxand en de kennis- en netwerkpartners, zoals Waternet, Deerns, Liandon, Tauw en Royal Haskoning, Amsterdam Smart City en Urgenda. Het delen van kennis afkomstig van al deze verschillende partijen versterkte het initiatief waardoor de voorbeeldfunctie kon groeien.

Op de Dag van de Duurzaamheid 10-10-2012 werd de samenwerking gestart. Naast het realiseren van duurzame projecten hebben we ook diverse open dagen en kennisbijeenkomsten georganiseerd. Zo verwelkomden we ruim 200 klanten van de Triodos Bank tijdens de Hart-Hoofddag zodat de Triodos klanten weten welke ondernemers, die een bijdrage leveren aan een betere wereld, de bank financiert.

Drie jaar na de start werd op de Dag van de Duurzaamheid 2015 dit pilotproject afgesloten. Dat gebeurde vanuit ons Pakhuis de Zwijger met een live-uitzending van de NOS. Diverse sprekers, vele koplopers en initiatieven uit het hele land werden deze dag en avond uitgelicht. Van de hipste windmolens tot kromkommers en van een elektrische zonnemotor tot duurzame jurken. Ook werd aandacht geschonken aan ons project Zon op de Zwijger, een project wat toen net was gerealiseerd.