1976
Bouw theehuis
T
Tuinhuis Eindenhout
Wagenweg 242, HaarlemIn de tuin van ons Huis met de Beelden in Haarlem staan verschillende objecten en gebouwen. Zo is er een theehuisje uit 1976, maar ook het koepeltje Eindenhout behoorde bij de tuin, dat ook wel bekend is door Harry Mulisch.
2019
Stadsherstel eigenaar
Nu
Theehuis
Opening
Harry Mulisch
Ereburger van Haarlem
Op zondag 4 oktober 2009 verrichtte Haarlems ereburger Harry Mulisch de officiële handeling ter afronding van de restauratie van een bijzonder monument in een vergeten deel van de Haarlemmerhout. Het rijksmonument, het “Koepeltje Eindenhout,” behoorde bij de tuin van ons Huis met de Beelden.
Voordat wij in 2019 eigenaar van dat huis werden, na het overlijden van de heer Herman Fritz Bill, die ons het huis met korting gunde, voerden wij in 2009 op verzoek van de gemeente Haarlem de directie over de restauratie van het koepeltje uit.
Dat Harry Mulisch gevraagd werd om de opening te verrichten, had ermee te maken dat hij in 1927 geboren en opgegroeid was in Haarlem. Hij overleed in 2010 in Amsterdam. Er staat ook een beeld van hem in Haarlem en er is een Mulischstraat. Mulisch was in 1956 bevriend met de eigenaar van Eindenhout, en er is een foto uit 1957 van hem bekend in het koepeltje.
Folly
Tuinkoepel
Sfinxen als tempelwachten
De tuinkoepel is in 1918 gebouwd in opdracht van de huurder van het bijbehorende Huis met de Beelden/Eindenhout: de heer Van Odyk, rijstpeller uit Zaandam, en zijn vrouw mevrouw Van Odyk-Wouters, voorzitter van de vereniging voor Vrouwenkiesrecht.
De met classicistische motieven gedecoreerde tuinkoepel staat in het bosperceel. Dit deel van de tuin hoort sinds tientallen jaren niet meer bij het huis en is een stadspark geworden. De tuinkoepel staat op een rond basement met twee treden en bestaat uit acht ionische zuilen met fantasiekapitelen. Op de kapitelen rust een ronde architraaf, met daarboven een met guirlandes versierd fries, dat door een kroonlijst wordt afgesloten. De halfronde bol die de bovenzijde afsloot, stortte in 1948 in. Op de koepel stond een centrale sculptuur die een sirene voorstelde. Voor de koepel liggen twee sfinxen.
Het unieke van de koepel is niet het model, maar het materiaal waaruit hij is opgebouwd: gewapend beton. Het zou de eerste keer zijn dat in Haarlem in de bouw gewapend beton werd toegepast. De twee sfinxen die als een soort tempelwachten fungeren, zijn een kopie van de sfinxen van het hoofdhuis. Ook van belang is dat het koepeltje aan de stijl van het hoofdhuis was aangepast. Het heeft een classicistisch geïnspireerde vormgeving.
Rol van Stadsherstel
Restauratie van een folly
In 2008-2009 stond het unieke betonnen koepeltje van Eindenhout op instorten. Er werd zelfs een sloopvergunning afgegeven om het bouwwerk te verwijderen. Gelukkig konden wij en Rescura afbraak voorkomen en is de koepel in samenwerking met de gemeente Haarlem gerestaureerd.
De volledig gecorrodeerde wapening van het beton is vervangen. De ornamenten zijn hersteld. Het dak van het monument is echter niet in zijn oorspronkelijke vorm teruggebouwd. In plaats daarvan is er een stalen weergave van de ruimtelijke vorm geplaatst, om te laten zien dat er vroeger een koepeltje was. Het reconstrueren van het origineel was onmogelijk, omdat niet in detail bekend is hoe het eruitzag. Bovendien vreesde men dat het koepeltje een hangplek zou worden als er een dak op zou komen.
Het koepeltje is geadopteerd door de nabijgelegen scholengemeenschap Sancta Maria en zal daarmee ook voor onderwijsdoeleinden worden gebruikt. Het koepeltje is ook diverse malen gebruikt voor culturele voorstellingen.
Naast het koepeltje is in 1976 door de toenmalige eigenaar Bill een tuinhuisje in de tuin geplaatst. Het tuinhuis bevindt zich nog steeds in de tuin van het Huis met de Beelden en is nu eigendom van ons. Dit tuinhuis kan gebruikt worden door de huurders van het Huis met de Beelden.
Meer informatie
Bronnen:
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Beeldbank Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed
Beeldbank Rijksmuseum
Delpher
