Nieuwe Prinsengracht 51

Open Joodse Huizen | Huizen van Verzet

Tijdens de Open Joodse Huizen | Huizen van Verzet van 5 mei 2015 kon dit Joodse huis bekeken worden. Het was toen nog in restauratie en binnen werden kleine herdenkingsbijeenkomsten georganiseerd waarbij twee families vertelden over hun familieleden die hier woonden en niet terug kwamen na de oorlog.

Janine Beulink vertelde over haar grootouders Bob Wijnberg en Mimi Gobits. Bob Wijnberg heeft aan het verzet deelgenomen en zijn ouders woonden in dit pand. Ook hield biografieschrijver Mark Schellekens een inleiding over het door hem geschreven boek over de bewoner van dit pand in de Tweede Wereldoorlog: Walter Süskind. Hans en Karin Süskind vertelden over hun oudoom. Hun vader Hans Süskind was de neef van Walter en was ook bij de bijeenkomst aanwezig. Hans Süskind had regelmatig bij Walter in dit pand gelogeerd en vond het zeer bijzonder dat hij na 72 jaar het pand weer kon bezoeken. De geschiedenis kwam weer tot leven. Tot slot werd er die dag een plaquette onthuld op dit pand over de Joodse families Süskind en Wijnberg.

Walter Süskind redde duizenden Joden

Op de Nieuwe Prinsengracht 51 woonden Walter Süskind, lid van de Joodsche Raad, en zijn gezin tijdens de Tweede Wereldoorlog. Süskind is bekend geworden vanwege zijn actieve verzet tegen de Duitsers. Hij hielp Joden ontsnappen uit de Hollandsche Schouwburg, waaronder vele kinderen. Over hem is een boek geschreven en ook een film gemaakt. De brug over de Nieuwe Herengracht heeft zijn naam gekregen.

De familie Wijnberg woonde boven Walter Süskind. Bob Wijnberg was betrokken bij het gewapend verzet. Zijn ouders en zijn zus met haar gezin woonden in dit pand. Toen Bob werd gearresteerd is zijn vrouw Mimi ondergedoken met hun dochter Chawwa. Bob en Mimi bleven met elkaar schrijven, de indrukwekkende brieven zijn bewaard gebleven en zijn te lezen in het door de dochter van Chawwa online geplaatste verzamelwerk. De brieven geven een inkijkje in het leven toentertijd. Bob is uiteindelijk gefusilleerd.

De brieven zijn HIER te lezen.

Onthulling plaquette Süskind en Wijnberg

Ruud van Helden, voorzitter van de Vrienden vereniging van Stadsherstel, heette iedereen welkom en bedankte de Vrienden voor hun donaties zodat de plaquette daadwerkelijk tot stand kon komen. Vervolgens sprak Jeanine Meerburg over de vriendschappelijke relatie tussen haar vader en Walter Süskind. Beiden werkten samen in het verzet en ook Jeanine gaf aan tevreden te zijn dat er een plaquette voor Süskind kwam.

Janine Beulink kwam daarna aan het woord en las een gedicht voor dat haar moeder Chawwa geschreven had. Haar moeder, dochter van verzetsstrijder Bob Wijnberg, was maar een paar dagen oud toen haar vader opgepakt werd en niet meer terug kwam. Chawwa Wijnberg heeft een gedichtenbundel opgedragen aan haar neefje Hansje en nichtje Elleke, die met hun ouders en grootouders in het pand Nieuwe Prinsengracht 51 woonden. De plaquette werd uiteindelijk onthuld door Hans Süskind en een achterkleinzoon van de familie Wijnberg.

Door Chawwa Wijnberg (uit ‘Matses & Monsters’)

Elke mei begint het weer
kind met een vlinderjurkje
het gedicht
dat zich niet schrijven laat
Elleke vijf jaar
het album
met een zucht
gesloten
ook weggehaald
zei mama dan
over Hansje, het jongste kind van Mart en Mau
bleek gezwegen, hij
staat niet op de foto’s
een baby gaat niet mee
naar een trouwerij
pas vijftig jaar na dato
spreekt uit bange potloodhalen
van de welbewaarde post
dat hij gezond en groot genoeg was
om mee te mogen
op transport

Een goedkope variant op de ‘droogstuc’- ornamenten

De voor- en achterkamers op de begane grond en 1e verdieping hebben prachtige plafonds bestaande uit lijsten van hout, gips maar ook papier marché. Opdrachtgever was waarschijnlijk G.A. Nering-Bögel. Deze man was ook eigenaar van de naast het pand gelegen broodfabriek CERES, die bijvoorbeeld tijdens de Eerste Wereldoorlog brood mocht leveren.

Papier-maché is een goedkope variant op de ‘droogstuc’- ornamenten die uit catalogi als die van de firma Silberling verkrijgbaar waren. Het was een decoratie-methode die vanuit Duitsland weliswaar al sinds ca. 1850 naar Nederland kwam, maar in Nederland pas echt aan het eind van de 19e eeuw steeds verder in zwang raakte. Tot op heden komen we deze versieringsvorm maar weinig tegen, vooral omdat het als waardeloos nep-stucwerk werd afgedaan, en niet veel plafonds (voor zover bekend) de zucht naar strakheid en vernieuwing van met name de jaren zestig zullen hebben overleefd. Plafondlijsten van papier-maché maken voornamelijk deel uit van een art-nouveau / Jugendstil-totaalontwerp.

De sjabloonschilderingen op het linnen dat tussen de lijsten gespannen is, zijn speciaal voor deze kamer, dus op maat gemaakt. Ze zijn knap van ontwerp (vormen en kleurentaal, samenhang) en zijn geschilderd op zeer fijn schilderslinnen door een uitzonderlijk goede decoratieschilder. Volgens de Rijksdienst voor de Monumentenzorg (het tegenwoordige Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) en het Bureau Monumenten en Archeologie zijn het zeer bijzondere plafonds.