Korte Ouderkerkerdijk 45

De technische gebouwen zijn gesloopt

De gemeentelijke gasfabriek is naar ontwerp van Publieke Werken in de periode 1907-1913 gebouwd. En in 1909 is het als distributiestation in bedrijf genomen. De kolen werden via het spoor of het water aangeleverd, vandaar de ligging aan het water en de aanwezigheid van het haventje. In 1963 ging Amsterdam over van kolengas op aardgas en werd de Zuidergasfabriek in 1965 overbodig. Een deel van het voormalige gasfabrieksterrein werd in 1989 in gebruik genomen door het Gemeentelijk Energiebedrijf, thans NUON/Alliander.

Inmiddels zijn de technische gebouwen ten behoeve van gasdistributie en zuivering gesloopt, waaronder de kolentransportbaan, de stokerij, de cokestransportbaan, de zuiveringsinstallatie en de gashouder. In 2003 is het complex van de Zuidergasfabriek aangewezen tot rijksmonument. Nu is op een deel van het terrein ‘Amstelkwartier’ een nieuwe woonwijk ontworpen compleet met park, hotel, basisschool en haven.

De voormalige directeurswoning van de Zuidergasfabriek is tot de jaren ’60 bewoond door de directeur met zijn familie. Daarna woonde er een kunstenaar totdat de nieuwe plannen uitgevoerd werden.

Directeur van de Amsterdamse gasfabriek

De directeurswoning was vroeger het thuis van Gratia en Edouard Prisse, de kinderen van de laatste directeur van de fabriek Amsterdam, de heer E. Prisse. We hebben de oud-bewoners geïnterviewd en zijn de fotoboeken ingedoken. De zwartwit foto’s geven een mooie inkijk in het leven van dit innemende directeursgezin. Met de nodige verhalen en anekdotes nemen wij u graag mee terug in de tijd.

Op 1 oktober 1946 trad Jhr. ir. E.O.E. Prisse in dienst als de directeur van het Gemeente-energiebedrijf Amsterdam. Afkomstig uit Mechelen met een Belgische vader en Nederlandse moeder was hij de eerste directeur met een ‘vreemde’ nationaliteit. Samen met zijn gezin betrok hij de riante directeurswoning uitkijkend over de Amstel. De heer Prisse was de elfde directeur in de rij, hij gaf leiding aan alle gasfabrieken in Amsterdam, de Zuidergas- en Westergasfabriek.

In de 20 jaar dat de heer Prisse samen met zijn gezin in deze prachtige villa heeft mogen wonen, heeft hij veel betekend voor de medewerkers uit de fabriek. Daarnaast maakte hij actief deel uit van de muzikale elite in de stad, onder andere als voorzitter van de Vereniging ‘de Concertgebouwvrienden’ en ontvingen hij en zijn vrouw regelmatig mensen bij hem thuis.

Avonden vol muziek, eten, drinken en goede gesprekken

“Maar wat mij steeds het meest in onze oud-directeur heeft getroffen is zijn hoffelijkheid, de ongedwongen wijze, waarop hij je het gevoel geeft, met een vriend van doen te hebben”. Aldus Dhr. J Bekkers, Gemeente Amsterdam.

Mevrouw Prisse deed niet onder voor haar man en was een bekend figuur in de kleine gemeenschap van ‘de Zuid’ (de Zuidergasfabriek). Ze kende alle medewerkers en had voor ieder van hen een vriendelijk woord. Deze beschaafde, positieve en open houding is kenmerkend voor het gezin Prisse.

De kinderen gingen in de stad naar school, met de pont naar de overkant van de Amstel en dan nog een flink eindje fietsen naar de De Lairessebuurt. Afspreken met vriendjes en vriendinnetjes uit de stad was lastig gezien de afstand, mevrouw Prisse plande echter regelmatig afspraakjes voor haar kinderen. Daarnaast werden er regelmatig vrienden en kennissen ontvangen bij hen thuis, hier waren de heer en mevrouw Prisse erg goed in. Avonden vol muziek, eten, drinken en goede gesprekken waar iedereen zich tHUIS voelde.

Na de oorlog kwam er op een andere manier muziek in dit huis. De bewoners werden verplicht om onderdak te bieden aan woningbehoevenden. Moeder, die graag de regie in eigen hand hield, snelde toen naar het conservatorium om onder andere pianisten een kamer aan te bieden.

Nadat de laatste directeur het huis verliet is de woning bewoond gebleven door een kunstenaar.

Karakteristieke elementen beter zichtbaar

De in eclectisch-rationalistische en Jugendstil-achtige trant opgetrokken woning werd gesitueerd uit de rooilijn van de Ouderkerkerdijk. De villa bestaat uit een begane grond, een verdieping en een hoge houten kapverdieping. De gevels zijn vlak uitgewerkt; in de houten tuitgevels en daklijsten is veel hout verwerkt.

We hebben door de restauratie de karakteristieke elementen en de gevels weer mooi naar voren weten te brengen. Niet alleen de lijstgevel, die doorbroken is door houten dakkapellen met grote ramen, is weer zichtbaar, maar ook het fries met vakwerkcassettes die zich onder de goot met gootklossen bevinden. De nog duidelijk herkenbare schoonheid is weer tot uiting gebracht, onder andere door het reconstrueren van de deels verdwenen glas-in-loodramen. Ook werd uitvoerig kleurenonderzoek gedaan en werd alles in de oorspronkelijke kleuren geschilderd, tot het gemarmerde en gehoute werk aan toe.