Huisduinen

Een meesterhuistimmerman bouwt het huis

In 1669 kopen meestertimmerman Janssen van Diemm, glazenmaker Henrik Janssen en metselaargezel Jasper Gerritszn elk voor één derde part van erf nummer 38. Het werd gesplitst in 1670, want dan koopt meesterhuistimmerman Jan Corneliszn Duyts, afkomstig uit Den Helder, een deel van het erf en in de jaren erna bouwt hij een huis. Hij kocht ook de erven aan de andere kant (huidige nummers 404, 406 en 408) en bouwde in totaal vier huizen. Zijn panden kregen gevelstenen die iets zeggen over de omgeving waar hij vandaan kwam. In de eeuwen die erna volgden heeft het huis bijna altijd gedeeld bezit tussen meerdere personen en families gekend. Pas na de Tweede Wereldoorlog werd het pand weer in zijn geheel verkocht of verhuurd.

De straat, die tussen de Keizersgracht en de Prinsengracht ligt, was bedoeld voor de koetshuizen en paardenstallen van de grachtenpanden. Het grachtenpand en het koetshuis hoorden vaak kadastraal bij elkaar. Aan de Kerkstraat lag als het ware de achteringang van het grachtenpand.

In oude krantenartikelen vinden we nog een herinnering daaraan, als de in dit pand woonachtige A.P. Korrelboom in 1885 een rijtuig te weten een gebruikte maar zeer goed onderhouden en moderne Coupé Clarence voor één paard te koop vraagt.

Akte van rechtsherstel … vijandelijk bezit

In 1899 is er in de archiefstukken voor het eerst sprake van een winkelhuis met bovenwoning. Daarvoor werd er alleen gesproken over een huis. In oude kranten uit 1916 en 1934 lezen we over andere herinneringen aan vervlogen tijden. Dan maakt de Wasch, Glans en Strijkinrichting J. Taanman reclame voor zijn zaak. In die tijd waren er meerdere was- en strijkinrichtingen in de Kerkstraat zoals in ons pand Kerkstraat 328 waar de reclame ervan nog op de gevel prijkt. Op een foto uit die tijd zien we ook dat P.A. Nieland in het souterrain van het pand zijn flesschenhandel drijft.

In de oorlog woonde er de ongehuwde Sara Blits, zij overleed in 1943 op 71-jarige leeftijd in Auschwitz. We vinden in het archief een ander document met een link naar de Tweede Wereldoorlog: een bijzondere akte uit 1951. Het betreft een zogenaamde akte van rechtsherstel, n.a.v. openbare verkoop van ‘vijandelijk bezit’ in oorlogstijd, zo lezen we. Waarbij de erfgenamen van Aaron de Beer, die in 1899 eigenaar werd van het pand, het eigenaarschap claimen. Zij schikken met G.J. de Vries met beroep jaloezieënmaker, sinds 1942 eigenaar van het huis, en zien af van het eigenaarschap. Op een foto uit 1962 zien we dat er een naaimachineverhuurwinkel in het pand zit.

Deze steen zat in een ander pand

Jan Corneliszn Duyts was de eigenaar van ons pand aan de Kerkstraat 402 maar wij komen hem al eerder in Amsterdam tegen, namelijk bij de Lauriergracht. Daar verkoopt meesterhuistimmerman Jan Corneliszn Duyts in 1650 zijn huis. Dat hij meester was, betekende dat hij met succes de meesterproef heeft afgelegd en is toegelaten tot het gilde: een meester mocht zijn eigen werkplaats beginnen. Zijn pand aan de Lauriergracht bezit dan de gevelsteen de Huys Duynder Visser. Die steen is daar niet meer te vinden, maar wellicht verplaatst naar Leidsestraat 27. Want in 1685 verkoopt Duyts in de Leidsestraat een huis ook weer met de Huys Duynder Visser in de gevel en de steen is daar nu nog te vinden.

Echte zeeboten bezaten deze vissers niet. De Huisduiner visserscheepjes waren ‘platboomd’ en werden op het strand of bij zwaar weer in een laagte in de duinen getrokken. Er werd gevist op ‘slabharinck’, haring die dicht onder de wal zwom. Op de steen zijn ook ‘haringtrekkers’ te zien. Dit was een van de mogelijkheden voor de mannen zonder boot om ook in eigen onderhoud te voorzien. Ze visten vanaf de wal met behulp van grote sleepnetten op haring en andere rondvis en platvis.

In 1670 koopt Duyts 4 kavels in de Kerkstraat

In 1670 koopt dezelfde Jan Corneliszn Duyts vier naast elkaar liggende kavels in de Kerkstraat (huidige nummers 402, 404, 406 en 408). In de archieven is te vinden dat hij afkomstig is uit Den Helder. En dat verklaart waarom hij daar in 1672 vier huizen bouwde met gevelstenen die de omgeving weergeven waar hij vandaan kwam.

402: HVIS’ DVINEN
404: DE HELDER
406: HET’ NUWE DIEP
408: HET’ EYLANT’ WIERINGEN

Het is nu niet goed meer voor te stellen dat de gevelsteen waarover we het eerder hadden, ‘De Huys Duynder Visser’, eerst in de gevel van het huis aan de Lauriergracht aangebracht, later door Duyts is meegenomen door Duyts naar de Leidsestraat.

Het dorp Huisduinen behoort nu tot de gemeente Den Helder maar was in de 8e eeuw een klein eiland. Soms behoorde het tot het vaste land totdat er weer een overstroming kwam. Sinds 1597 behoort het Eiland Huisduinen voorgoed tot het vasteland van Noord-Holland.

De betekenis van onze steen

Op onze steen is tegen de achtergrond van een duinachtig landschap een aantal huizen en een kerk afgebeeld. Dit is de zogenaamde Kerkbuurt in Huisduinen. De overduidelijke konijnenholen en de geitenhoeder met geiten kwamen pas tevoorschijn na het verwijderen van diverse overschilderingen.

Op het duin uiterst rechts, staat een zogenaamde vuurbaak; een rokende vuurmand hoog (16 à 18m) aan een staak. Zo’n vuurbaak was een oriëntatiepunt voor de scheepvaart. Bekend is dat op Huisduinen sinds 1598 al een steenkolenvuur aanwezig was voor begeleiding van de scheepvaart op de Noordzee. Op het Hoge Kijkduin brandde het vuur in de nacht. Later, in de tijd van Napoleon, zou het als Fort Kijkduin met een verdedigbare vuurtoren deel uit maken van de Stelling van Den Helder.