Opslaghuisje Lauriergracht 12

Opslaghokken voor bouwmaterialen

Via de rechterdeur van het grote grachtenpand Lauriergracht 12 kwam de eigenaar van de steenbakkerij in zijn woonhuis op de 1e verdieping. De tweede deur, in het midden van de gevel, gaf via een overdekte gang toegang tot zijn kantoor op de begane grond. In het midden van de gang is nog een hardstenen kruiwagengoot te zien. Het pad leidt naar het bedrijfsterrein, waar zich twee en een halve eeuw lang een steenkoperij en handel in bouwmaterialen bevond. Geruime tijd was hier ook een tegelbakkerij gevestigd. In de grote binnentuin staan verschillende bedrijfsgebouwen. Dikke balken voor de verdiepingsvloeren maakten deze gebouwtjes geschikt voor de opslag van zware bouwmaterialen. Er stonden meerdere werkmanshuisjes, de funderingen van deze kleine opstallen zijn terug te vinden in de tuin, die verder is getooid met enkele monumentale bomen, die in hoogte de bebouwing verre overstijgen.

In hun laatst bekende oude vorm, vóór de restauratie van 1975, dateren de werkgebouwen in de tuin waarschijnlijk uit de eerste helft van de 19e eeuw. Al op de oudste kadasterkaart uit 1832 is achter het huis een langgerekte doorlopende bebouwing getekend, inclusief het dwars geplaatste gebouw aan het eind van de kavel. Al deze gebouwen zijn de opvolgers van de 18e eeuwse opslaghokken voor kalk, cement en steen.

Een neogotisch houten bouwsel

Achter de bebouwing van het huis staat, in het verlengde ervan, een bijzondere houten galerij. Het is een loggia met neogotische bogen en versieringen in de vorm van langgerekte ruiten en druppelvormige ornamenten. Dit wonderlijke houten bouwsel dateert van midden 19e eeuw. Het is op de plaats gekomen van een ouder werkgebouw.

Pas vanaf de jaren 1840 zien we een aarzelend begin van neogotisch bouwen, van voornamelijk fabrieken, in Nederland. Rond 1850 kwam de echte neogotiek op. Na restauratie is deze chique opslagloods herbestemd tot fietsenberging.

Het huis Lauriergracht 12 met tuin, stenen huisjes en houten loggia werd ons gegund door de architect Henk Rappange, toen er funderingsherstel moest plaatsvinden. Henk woonde in het huis en had hier ook zijn architectenbureau. Architectenbureau Rappange is nog steeds gevestigd op dit adres en wij werken nog steeds met hen samen.

Lees HIER meer over de verwerving en het voorhuis.

De laatste tegelbakkerij in Amsterdam

De Vrienden van het Nederlands Tegelmuseum kwamen tegels uit Amsterdam tegen uit de periode na 1820, terwijl zij geen tegelbakkerij in Amsterdam meer kenden van na die tijd. De laatst bekende was De Twee Romeijnen, die was in 1816 failliet gegaan. Na enig onderzoek stuitten ze op de tegelbakkerij De Twee Laurierbomen. Van 1808 tot waarschijnlijk 1854 was deze in Amsterdam actief.

Het begon in 1807 met Herman Schneck, een koopman van Duitse afkomst, die het pand met erf en opstallen, toen zijnde een steenkoperij met kalk, cement en steenhokken, kocht. Herman kwam in 1774 op 26-jarige leeftijd naar Amsterdam en werd in 1781 in het ambt van Opperschout van het Vorstenhuis Oranje Nassau in Duitsland aangesteld. Hij richtte met zijn zoon Jan Carel het geheel in als steenbakkerij, met o.a. een houten loods, kleikelder en ovens.

In 1811 woonde Jan Carel zelf op de Lauriergracht 12, zo lezen we in de archieven. Deze tegelfabriek, de enige in Amsterdam na 1816, deed goede zaken en uitbreiding volgde op uitbreiding. De productie was aanzienlijk, met name van grote hoeveelheden tegels met Bijbelse taferelen en landschappen in blauw en paars. Zij kwamen vooral in de Zaanstreek en elders in de provincie Noord-Holland voor, maar ook in Noord-Duitsland. Ook polychrome tegels, tegelafbeeldingen en afwijkende tegelformaten werden geproduceerd.

Waarschijnlijk uit een Beemster boerderij

Op het tegeltableau staat een afbeelding van de Opstanding van Christus (Mattheüs 28), gemaakt rond 1820. Het bestaat uit twaalf mangaan tegels en is 39 x 52 cm groot. De verkoopster van het tableau vertelde nog, dat degene die het tableau eerder aan haar verkocht, aangaf dat dit tableau uit een boerderij uit de Beemster kwam. Met Kerst wordt de geboorte van Christus gevierd, met Pasen dat hij is opgestaan uit de dood; de Opstanding. Het tableau is gemaakt naar het voorbeeld van een ets van Jan Luiken.

De in Amsterdam geboren Jan Luiken (1649 –1712) was een dichter, schilder en etser uit de 17e eeuw. Naar zijn etsen zijn onder meer vele tegels en tegeltableaus gemaakt. Jan Luiken maakte samen met zijn zoon Caspar ook het boek ’Spiegel van het Menselyk Bedryf’. Daarin stonden de ambachten van 100 mensen en hun beroepen afgebeeld. Jan Luiken maakte tevens religieuze – en historische prenten, portretten, kaarten en stadsgezichten.

Als kind woonde hij om de hoek

“Toeschrijving van het tableau aan tegelbakkerij ‘De Twee Laurierbomen’ is wel duidelijk, met de verwijzing dat het werk overeenkomsten biedt met een Amsterdams tableau, dat in 1822 bij een verbouwing in het Duitse stadje Billerbeck is geplaatst. Op dat moment in de tijd kon het tableau alleen door de Twee Laurierbomen geleverd zijn. Of het van de tegelschilder Willem Suijver is, kan niet met zekerheid gezegd worden.

Zo lang we niet weten wie er tussen 1808-1820 eerste schilder was bij De Twee Laurierbomen, en ook geen oeuvre kunnen samenstellen, weten we ook niet hoe sterk Willem Suijver van zijn leraar/voorganger verschilde, en wanneer hij de eerste plaats over nam”. Aldus Vrienden van het Nederlands Tegelmuseum.