Restauratie Engelbertha hoeve in volle gang
De werkzaamheden aan de Engelbertha hoeve, een begrip in Leiden en onze eerste aankoop in de sleutelstad, zijn in volle gang. Het interieur is gedemonteerd, er is veel asbest gesaneerd, daken zijn verwijderd, het zogenaamde ‘destructieve werk’ is gedaan. Sinds januari zijn we weer in de opbouw: eind 2021 worden hier 11 energiezuinige huurwoningen in het middensegment opgeleverd.
Menig Leidenaar zal zijn herinneringen hebben aan de Engelbertha hoeve. Gedurende vier decennia, waarvan de laatste 30 jaar onder leiding van het echtpaar Arslanagic, vonden in dit restaurant talloze bruiloften, diners en feestjes plaats. Toen zij geen opvolger konden vinden werd Stadsherstel benaderd met de vraag of we konden helpen de monumentale boerderij te behouden. En zo werden wij in 2019 eigenaar van dit eeuwenoude rijksmonument.
Pachtboerderij
De kern van de boerderij – het woongedeelte met kelder en opkamer en de naastgelegen voormalige wagenschuur – dateert mogelijk al van 1666. De hoeve is nadien vele malen verbouwd maar op een kaart van de kadastrale minuut van 1832 heeft de hoeve al de herkenbare T- vorm van nu. Het was toen eigendom van de Amsterdamse bankier, zakenman en grootgrondbezitter Andries Stadnitski (1782-1839), die zelf in het nabijgelegen Huize Rhijnhof woonde en de boerderij verpachtte.
Na zijn overlijden in 1839 kwam de boerderij met bijbehorende landerijen in bezit van Jan Pieterszn van Egmond. Tot 1858 werd de boerderij verpacht, maar daarna werd het bewoond door Jan van Egmond zelf en vier daaropvolgende generaties. Van deze lange periode is ons niet veel bekend.
12 Mei 1940
Wat we wel weten is dat deze familie de boerderij bewoonde gedurende de Tweede Wereldoorlog. Vooral de eerste dagen, tussen de aanval door de Duitsers op 10 mei 1940 en het tekenen van de capitulatieovereenkomst op 15 mei, moeten schokkend en angstaanjagend zijn geweest. Zowel vliegveld Valkenburg als de Haagsche Schouwbrug – de toegangspoort richting de zetel van onze regering en verblijfplaats van de Koninklijke Familie – liggen namelijk op slechts een paar kilometer afstand. Er wordt een heftige strijd gevoerd om beide strategische punten, waarbij veel slachtoffers vallen.
In deze bange dagen moet specifiek de 12e mei veel indruk gemaakt hebben op de toenmalige bewoners. Deze datum hebben zij namelijk in de muur gekerfd. Wat er die dag precies gebeurd is om ze tot deze daad te bewegen zullen we waarschijnlijk nooit met zekerheid kunnen zeggen. Het is de dag dat koningin Wilhelmina er voor zorgde dat haar dochter, kroonprinses Juliana, met haar gezin naar Engeland kon vluchten. Dichterbij de hoeve aan de Hoge Morschweg (toen nog geschreven met sch) was het de dag dat een Engels toestel achtervolgd werd door een paar Duitse vliegtuigen. Een van de Duitse jagers, de Heinkel HE-111, veranderde plots van koers en is niet veel verder neergestort in een weiland bij Hazerswoude-Rijndijk. ”Aan het landingsgestel was een koe over 3 stukken land meegesleurd. Het dier was totaal in stukken gescheurd.” Het moet een weinig hoopvolle dag geweest zijn. Mocht u meer weten over deze geschiedenis, neemt u dan contact op met Marije du Pau (marije@stadsherstel.nl of 06-5289 2122).
Van wonen naar horeca en weer terug naar wonen
In 1966 ging het gebied waar de hoeve staat over van de gemeente Oegstgeest naar Leiden. In 1976 kocht die gemeente de boerderij en de landerijen om er huizen te bouwen, maar na het vertrek van de Van Egmonds in 1977 werd de boerderij gekraakt door een buurjongen waardoor de voorgenomen verkoop aan een projectontwikkelaar en herontwikkeling niet doorgingen. Het pand raakte in verval en werd uiteindelijk in 1979 verkocht aan het echtpaar Favier, die er Restaurant Engelbertha Hoeve begonnen, aanvankelijk samen maar na het overlijden van haar echtgenoot Abraham bestierde Engelbertha ‘Engeltje’ Favier het etablissement in haar eentje, tot de Arslanagics het roer in 1989 overnamen.
Vleermuizen
Na ruim 40 jaar wordt de horeca gelegenheid nu weer terug omgebouwd naar woonruimte. Door deze wijziging van bestemmingsplan werd een ecologisch rapport gevraagd. De Wet natuurbescherming vraagt namelijk om een onderzoek naar mogelijke verstoring van beschermde plant- en diersoorten. Zo zijn vleermuizen en hun verblijfplaatsen beschermd via de Flora- en faunawet. Volgens strikte protocollen om met name eventuele vleermuizen niet te hinderen zijn we de werkzaamheden gestart. Volgens senior projectleider Gijs Hoen is dit voor Stadsherstel de gewoonste zaak van de wereld: “We hebben altijd al aandacht gehad voor welzijn van dieren bij onze projecten. Zo werken wij bijvoorbeeld al heel lang met speciale dakpannen die geschikt zijn voor gierzwaluwen om in te nestelen.”
Het complex wordt dus gerealiseerd met oog voor dier én geschiedenis. Zo wordt de restauratie uitgevoerd met behoud van historische onderdelen en de bouwkundige structuur. Het transformatieplan is ontworpen door de Oegstgeestse architect Marcel van Dijk. De woningen zullen in oppervlakte variëren van zo’n 50 tot 150 vierkante meter. De tuin, aan de Oude Rijn gelegen, krijgt naar wens van de gemeente een openbaar karakter.
Het complex wordt volledig gasvrij gemaakt. Zo is er veel aandacht voor isolatie van de daken en gevels, isolerende ramen en WTW (warmteterugwinning). Een zijde van het schuurdak wordt volledig voorzien van geïntegreerde zonnepanelen. De andere (schaduw) zijde krijgt kruispannen. Naar verwachting worden de woningen eind 2021 opgeleverd.